Γράφει ο Γιάννης Μητράκος

Η Οσία Υπομονή είναι η μοναδική, έως τώρα, γυναικεία μορφή, η οποία επισήμως συγκαταλέγεται στη χορεία των Λακώνων Αγίων. Ήταν σύζυγος του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μανουήλ Β΄ του Παλαιολόγου. Μαζί του απέκτησε οχτώ παιδιά, έξι αγόρια και δύο κορίτσια, από τα οποία τα δύο αναδείχθηκαν αυτοκράτορες και τα τέσσερα δεσπότες. Μετά το θάνατο του άντρα της (1425) απαρνήθηκε τη βασιλική αλουργίδα κι ενδύθηκε το ράσο της μοναχής, με το όνομα «Υπομονή», στη Μονή της Κυρά Μάρθας, που βρισκόταν έξω από τα τείχη της Πόλης.

Έχαιρε υψηλής εκτιμήσεως από όλους και ιδίως από τα παιδιά της στα οποία ασκούσε μέχρι το τέλος της ζωής της ζωηρή επίδραση. Σ’ αυτήν οφείλεται ότι κατέστη ανενεργή η συμφωνία της Φεράρας (1438), που υπέγραψε ο «ενωτικός» γιος της αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄ο Παλαιολόγος, καθώς και η ανάθεση του αυτοκρατορικού θρόνου στον έτερο γιό της Κωνσταντίνο ΙΑ΄ τον τελευταίο μαρτυρικό αυτοκράτορα του Βυζαντίου.

Ως αυτοκράτειρα επισκέφτηκε τρεις φορές την Πελοπόννησο και τις δύο απ’ αυτές έμεινε φιλοξενούμενη στο Μυστρά ( επί μία τριετία το έτος 1399). Στο γεγονός αυτό, αλλά και στο ότι οι γιοί της διοίκησαν από το Μυστρά το Δεσποτάτο του Μορέως, οφείλεται η συναρίθμησή της στους Λάκωνες Αγίους.

Στη Μονή της Κυρά Μάρθας έζησε για είκοσι πέντε χρόνια με προσευχή, άσκηση και νηστεία, ενώ ίδρυσε και στήριξε ποικιλοτρόπως ένα γυναικείο γηροκομείο που έφερε την ονομασία «Καθίδρυμα της ελπίδας των απηλπισμένων». Κοιμήθηκε το έτος 1450, τρία χρόνια πριν από την άλωση της Πόλης, και τάφηκε στο πλευρό του συζύγου της στη Μονή του Παντοκράτορος.

Ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, ο ονομαστός φιλόσοφος του Μυστρά, έγραψε γι’ αυτήν το έργο «Μονωδία εις Ελένην Παλαιολογίναν», στο οποίο επαινεί τα χαρίσματά της και τις ενάρετες πράξεις της, ονομάζοντάς την «καλήν καγαθήν ψυχήν». Ο Χρυσολωράς τονίζει πως τη διέκρινε «οσιότης μεν εις Θεόν, δικαιοσύνη δε προς ανθρώπους», ενώ ο Φραντζής την αποκαλεί «Αγία Δέσποινα»!

Η μνήμη της Οσίας Υπομονής εορταζόταν, μέχρι πρότινος, στις 29 Μαΐου, την ημέρα που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στα τείχη της Πόλης ο γιός της Κωνσταντίνος Δραγάσης. Από φέτος, όμως, καθορίστηκε, από την τοπική μας Εκκλησία, να εορτάζεται στις 13 Μαρτίου. Έτσι την Τρίτη το βράδυ, 12 Μαρτίου 2013, πραγματοποιήθηκε στο Ιερό Προσκύνημα του Αγίου Βασιλείου Σπάρτης, στις Νέες Εργατικές Κατοικίες, πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός μετά αρτοκλασίας, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. Ευσταθίου. Κι αυτό γιατί το βόρειο κλίτος του Ναού είναι θεμελιωμένο στο όνομα της Οσίας Υπομονής, της οποίας μεγάλη βυζαντινή εικόνα φέρει το τέμπλο.

Κατά τη διάρκεια του πανηγυρικού Εσπερινού έψαλλε βυζαντινός χορός του Συλλόγου Ιεροψαλτών «Πέτρος ο Πελοποννήσιος» με χοράρχη τον Θεολόγο και Καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής κ. Γεώργιο Προκοπίου. Συμμετείχαν οι Ιεροψάλτες Γεώργιος Μανωλόπουλος, Παναγιώτης Μπεμπέτσος, Αθανάσιος Ρουμελιώτης, Βασίλειος Αδαμάκος και οι Ισοκράτες Ιωάννης Μητράκος και Τάκης Μανωλόπουλος.