ΣΠΑΡΤΗ. Για την πορεία ζωής της στο Άνκορειτζ της μακρινής και παγωμένης Αλάσκας, η οποία ξεκίνησε πριν τριάντα χρόνια, μιλάει στο περιοδικό «Πολυδεύκης» η κα Μαρία, που έλκει την καταγωγή της από το Καστόρι Λακωνίας. Μια γυναίκα γεμάτη χαρά, ζωή, όρεξη για δημιουργικότητα, αγάπη για τη φύση και τους ανθρώπους. Ένα δεκαοχτάχρονο κορίτσι, που έφυγε από το όμορφο ζεστό χωριό της το Καστόρι, για να έρθει να ζήσει στην μακρινή παγωμένη γη που λέγεται Αλάσκα.

Ας διαβάσουμε μια ενδιαφέρον πορεία ζωής, μια Σπαρτιάτισσας στην Αλάσκα!

- Πως βρέθηκε μια Καστανιώτισα στην μακρινή Αλάσκα;

Ήρθα στο Άνκορετζ με τον σύζυγο μου τον Αλέξανδρο το 1980 για να δουλέψει στο Νοσοκομείο των Εσκιμώων και Ινδιάνων (Native Hospital) αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Επιδημιολογία στο Harvard. Είχε επισκεφθεί την Αλάσκα όταν ήταν φοιτητής Ιατρικής και είχε εντυπωσιαστεί με την ομορφιά της φύσης και την απλότητα των κατοίκων της. Πάντα ήθελε να επιστρέψει για να ζήσουμε λίγα χρόνια εδώ. Η ζωή στην Αλάσκα μας άρεσε και έτσι παραμείναμε. Ανοίξαμε ιδιωτική κλινική, ενώ εγώ συνέχισα τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο της Αλάσκας. Δημιουργήσαμε μαζί οικογένεια, μεγαλώσαμε τα τρία παιδιά μας (τον Θάνο, την Ντίνα και τον Αριστοτέλη) και συνεχίζουμε να ζούμε εδώ!

- Πως ήταν οι συνθήκες ζωής για σένα και την οικογένεια σου εκεί;

Τελείως διαφορετικές από αυτές που γνώριζα! Είναι φανερό πως υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Αλάσκας, τόσο όσο μεγάλη είναι και η απόσταση της, ως προς το κλίμα, την γλώσσα και την κουλτούρα. Η απουσία της οικογένειας μου και γενικότερα του Ελληνισμού δυσκόλεψε την προσαρμογή μου αρχικά. Σύντομα όμως συνειδητοποίησα πως η ζωή στην Αλάσκα είναι μοναδική. Συνδυάζει τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής με την ελευθερία και την περιπέτεια που δεν βρίσκεις εύκολα αλλού. Η πανέμορφη φύση της με τα πανύψηλα βουνά, οι εντυπωσιακοί παγετώνες, τα σιωπηλά φιόρδ και η εκπληκτική άγρια ζωή της σε μαγεύουν. Ο φιλικός και τίμιος κόσμος της με το ελεύθερο πνεύμα σκέψης του, που αξιολογεί τον άνθρωπο βάση του χαρακτήρα του και της προσωπικής του επιτυχίας (και όχι βάση της κοινωνικής ή οικονομικής του θέσης), συντέλεσαν θετικά στην γρήγορη προσαρμογή μου. Εκτίμησα, αγάπησα και συνεχίζω να αγαπώ την Αλάσκα!

- Στην εκεί παροικία δραστηριοποιήθηκες ενεργά και έχεις ένα έργο σπουδαίο που το πρόβαλλαν πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης και εκεί και στην Ελλάδα, για πες μας για αυτό το έργο μερικά λόγια.

Όπως προ-ανέφερα η μεγαλύτερη δυσκολία για μένα φτάνοντας στην Αλάσκα ήταν το γεγονός ότι δεν υπήρχε οργανωμένο Ελληνικό στοιχείο. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Άνκορετζ (πανεπιστημίου, μουσείου κτλ.), ο Ελληνισμός δεν αντιπροσωπευόταν. Δεν μπορούσα να πιστέψω πως απουσίαζε η παρουσία μιας χώρας, που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον σύγχρονο κόσμο από πολυεθνής πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έτσι έθεσα σαν προσωπικό μου στόχο, αφού θα διέμενα στην Αλάσκα, να συντελέσω στη δημιουργία Ελληνικής κοινότητας. Μαζί με μια άλλη Ελληνίδα, την Τάνυα Κλαρκ, αποφασίσαμε να την οργανώσουμε. Αρχίσαμε την προσπάθεια μας διαβάζοντας τον τηλεφωνικό κατάλογο όπου βρήκαμε τα πρώτα Ελληνικά ονόματα. Ήρθαμε σε επαφή με περίπου 25 οικογένειες που ενθουσιάστηκαν στην ιδέα. Μερικοί ήταν απόγονοι των πρώτων Ελλήνων που ήρθαν στην Αλάσκα να εργαστούν στην κατασκευή του σιδηροδρόμου και στα χρυσωρυχεία τη περίοδο του 1915-1923. Οι περισσότεροι ήταν μετανάστες που είχε ελκύσει ο πετρελαιαγωγός την δεκαετία του 1970. Ξανά ανοίξαμε την εκκλησία που είχε ιδρυθεί το 1958, αλλά δεν λειτουργούσε για δεκαετίες, κάναμε την πρώτη Ελληνική χοροεσπερίδα με μεγάλη επιτυχία και η κοινότητα παραμένει δραστήρια από τότε.

Είμαστε τώρα μια σφιχτοδεμένη κοινότητα που αποτελείται από περίπου 70 οικογένειες. Αν και μικρή είναι αρκετά δυναμική. Λειτουργεί η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος όλο το χρόνο. Διατηρούμε Ελληνικό σχολείο, στο όποιο φοιτούν τα παιδιά της Ελληνικής κοινότητας, αλλά και παιδιά φιλελλήνων Αμερικανών που θαυμάζουν την Ελληνική Ιστορία και παράδοση.(Είμαι η δασκάλα του σχολείου πάνω από 30 χρόνια). Παράλληλα με το Ελληνικό σχολείο έχουμε δημιουργήσει τρία αξιόλογα χορευτικά συγκροτήματα, με μεγάλη ποικιλία χορών από όλη την Ελλάδα και με πλούσια συλλογή αυθεντικών φορεσιών. Εκτός από την συμμετοχή τους στις τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, έχουν λάβει μέρος αρκετές φορές σε διαγωνισμό παραδοσιακών χορών στην Δυτική Αμερική (στο FDF) όπου έχουν αποσπάσει αρκετά βραβεία.

Μια από τις ετήσιες εκδηλώσεις που γίνεται στην κοινότητα μας με μεγάλη επιτυχία είναι το τριήμερο Ελληνικό Φεστιβάλ που λαβαίνει μέρος το Δεκαπενταύγουστο. Μας επισκέπτονται χιλιάδες Αλασκανοί και μας δίδεται η ευκαιρία να προβάλουμε τον Ελληνισμό απ’ όλες τις πλευρές. (Είμαι η διοργανώτρια για πολλά χρόνια). Δια μέσου του φεστιβάλ έχουμε καταφέρει να κρατούμε τις ρίζες μας ζωντανές, έχουμε μεταφέρει στα παιδιά μας τα ήθη και τις παραδόσεις του τόπου μας και έχουμε μεταλαμπαδεύσει το Ελληνικό στοιχείο σ’ αυτή την γωνιά του κόσμου που λέγεται Αλάσκα. Αυτός είναι ο κύριος σκοπός της εκδήλωσης, η διάσωση και διάδοση του Ελληνισμού. Έμμεσα βέβαια αποβλέπουμε και στην εξασφάλιση πόρων, για να αποπερατωθεί η πρώτη Ελληνική Ορθόδοξος Εκκλησία, που χτίζουμε εδώ και τρία χρόνια και για να μπορέσει η προσπάθεια μας να συνεχιστεί από τις μελλοντικές γενεές Ελλήνων.

Το όνειρο της μικρής μας κοινότητας για 30 χρόνια, ήταν να χτίσουμε μια εκκλησία βυζαντινού ρυθμού και ένα πολιτιστικό κέντρο για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της κοινότητας μας. Όλα αυτά τα χρόνια η εκκλησία μας στεγάζεται σε ένα σπίτι. Πριν τρία χρόνια ανέλαβα την προεδρία της ανέγερσης αυτού του έργου που προχωρεί με μεγάλη επιτυχία και προβλέπεται να γίνουν τα θυρανοίξια το Πάσχα του 2014 . Φέτος το καλοκαίρι έγινε ένα μεγάλο μέρος της αγιογραφίας, καθώς και τα ψηφιδωτά. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν προβάλει το έργο μας και έχουμε λάβει αρκετές δωρεές από όλο τον κόσμο. Είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι, πολλές ενορίες από κάθε γωνιά της Ελλάδα έχουν στηρίξει αυτή μας την προσπάθεια. Το βρίσκω αυτό ιδιαίτερα συγκινητικό, γνωρίζοντας τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας αυτή την εποχή. Αυτό βέβαια που με άγγιξε πιο πολύ ήταν η δωρεά που προσέφερε το χωριό μας με την εικόνα του Αγίου Θεοκλήτου. Ευχαριστώ προσωπικά και εκ μέρους της Ελληνικής Κοινότητας της Αλάσκας, τον Παπά-Δημήτρη και το εκκλησιαστικό συμβούλιο για αυτήν την χειρονομία! Είναι μεγάλη τιμή για μένα η παρουσία της εικόνας του πολιούχου του χωριού μου σε αυτό το τελευταίο σύνορο του κόσμου!

- Η πατρίδα μας σήμερα βιώνει μια μεγάλη κρίση, πως την βιώνετε εσείς στην ξενιτιά;

Ακούμε τα νέα καθημερινά και παρακολουθούμε την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης από κοντά και πραγματικά λυπούμαστε πολύ για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Ελληνικός λαός. Σε καθημερινή βάση λαμβάνουμε emails και τηλεφωνήματα από νέους και οικογένειες που ζητούν να έρθουν να δουλέψουν στην Αλάσκα. Είναι λυπηρό να βλέπουμε τα μορφωμένα νέα μυαλά της χώρας να αναγκάζονται να εγκαταλείπουν την χώρα που τους σπούδασε και να προσφέρουν τις γνώσεις και υπηρεσίες τους σε άλλους τόπους.

Φαίνεται πως χάνετε η ελπίδα για βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα. Είναι τραγικό! Συνεχώς αναρωτιόμαστε, πως οι πολιτικοί που κυβερνούσαν άφησαν την Ελλάδα μας να φτάσει μέχρι εδώ. Τίνος συμφέροντα εξυπηρετούσαν στην θέση που κατείχαν; (Σίγουρα όχι του λαού και του κράτους!) Πως μπορούν να αισθάνονται Έλληνες όταν άφησαν μια χώρα σαν την Ελλάδα που δίδαξε στον κόσμο την πιο σπουδαία αξία «την Ελευθερία», να της την ληστέψουν; Τι έγινε η Δημοκρατία που γέννησε η Ελλάδα; Δεν έχουν ενοχές που έκλεψαν την ελπίδα από την νέα γενιά;

- Ξέρω ότι επισκέπτεσαι τακτικά το χωριό μας, πως το βλέπεις μες στο πέρασμα του χρόνου;

Κάθε φορά που έρχομαι στο χωριό μας το βρίσκω και πιο όμορφο! Διατηρεί την γραφικότητα του με τα αναπαλαιωμένα κτήρια, αξιοποιούνται οι φυσικοί του χώροι (τα φαράγγια του, οι πηγές του, το Μαρμαρογέφυρο…), εξελίσσονται διάφορες επιχειρήσεις (ιχθυοτροφείο, κτηνοτροφείο, ξενοδοχείο), ανοίγουν ταβέρνες και άλλα στέκια με παραδοσιακούς μεζέδες και τοπικά προϊόντα. Οι σύλλογοι έχουν δραστηριοποιηθεί και δίνουν ψυχή στο χωριό. Παρακολουθώ τις διάφορες εκδηλώσεις στο Facebook, όπως είναι το καρναβάλι, η γιορτή της Μπουκουβάλας/λαδιού, τα παραδοσιακά χορευτικά προγράμματα των παιδιών και χαίρομαι να βλέπω πως συνεχίζονται οι παραδόσεις με μεράκι. Το πολιτιστικό κέντρο, internet/wi-fi, και όλες οι υπηρεσίες που υπάρχουν, όχι μόνο καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων του αλλά κάνουν και την διαμονή του επισκέπτη πιο ευχάριστη.

- Τι νομίζεις ότι πρέπει να γίνει για να προοδεύσει ο τόπος μας και να ξεπεράσει την σημερινή κρίση;

Δεν είμαι οικονομολόγος ούτε πολιτικός, αλλά είναι φανερό πως η σημερινή αντιμετώπισης του οικονομικού προβλήματος οδηγεί την χώρα στην εξαθλίωση. Η περιβόητη ανάπτυξη, “Η τριτοκοσμική” που επικαλείται η ευρωζώνη, δεν λειτουργεί. Νομίζω πρέπει να δοθεί έμφασης στην παραγωγική ανάπτυξη. Να γίνει δηλαδή επένδυση στις τουριστικές υποδομές, στην ηλιακή, αιολική ενέργεια και γεωργία.

Να ενισχυθεί ο τουρισμός. Δεν επιτρέπεται μία χώρα που διαθέτει τόσες φυσικές ομορφιές να έχει 17-20 εκ. τουρίστες, ενώ η Τουρκία να πλησιάζει τα 40 εκ. τουρίστες. Πριν λίγα χρόνια, όταν έφερνα τα εκπαιδευτικά μου προγράμματα, δεν είχε καθόλου τουρισμό. Όλα τα νησιά και οι παραλίες της χώρας, μπορούν να αξιοποιηθούν ώστε να τετραπλασιαστεί ο τουρισμός και το συνάλλαγμα που μπαίνει στη χώρα. Ένα άλλο παράδειγμα ανάπτυξης τουρισμού είναι η επένδυση σε ένα Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο (σύμφωνα με τα σύγχρονα διεθνή πρότυπα) που να δίνει την δυνατότητα στην χώρα να διεκδικεί μεγάλα παγκόσμια η ευρωπαϊκά συνέδρια με 30.000 – 40.000 άτομα. Αυτού του είδους τα συνέδρια θα φέρνουν υψηλού επιπέδου συνεδριακό τουρισμό, με συνέδρους την ελίτ των οικονομικά ισχυρών και όχι φτωχούς τουρίστες. Γιατί να μη φιλοξενεί η Ελλάδα π.χ. τα παγκόσμια Ιατρικά συνέδρια όταν έχουμε ένα brand name, το οποίο λέγεται Ιπποκράτης και που όλοι οι γιατροί του κόσμου ορκίζονται σε αυτό? Να μας λένε πως δεν μπορεί η χώρα μας να φιλοξενήσει τέτοιο συνέδριο γιατί δεν διαθέτει κατάλληλες εγκαταστάσεις, όταν όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν? Μια χώρα που είναι πρώτη σε ναυτιλιακή δύναμη, γιατί να μην έχει αντίστοιχο πανεπιστήμιο στον Πειραιά ώστε να γίνονται παγκόσμια σεμινάρια και να μπορούν και τα Ελληνόπουλα να σπουδάζουν marine studies αντί να πηγαίνουν στην Αγγλία!

Επίσης τα νησιά και τα ξερονήσια μπορούν να γεμίσουν από ανεμογεννήτριες (με τα 6-9 μποφόρ που πνέουν καθημερινά) και να παράγουν αρκετή ενέργεια ακόμη και για εξαγωγές σε αλλά κράτη. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και με την ηλιακή ενέργεια, με παράλληλη ανάπτυξη δικτύων για τη μεταφορά ενέργειας. Να δοθεί έμφασης στην Παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας σε ανταγωνιστικές τιμές. Να εξάγονται τα προϊόντα με ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς μεσάζοντες ώστε να υπάρχουν περιθώρια κέρδους για τον αγρότη και τον καταναλωτή. Τα Ελληνικά τρόφιμα (ειδικά το καλό λάδι) έχει μεγάλη απήχηση σε όλο τον κόσμο μέχρι και την Αλάσκα, λόγω του ότι η μεσογειακή δίαιτα, προτείνεται σε καθημερινή βάση ως ιδανικός τρόπος διατροφής για την υγεία.
Αυτά είναι μόνο λίγα παραδείγματα παραγωγικής ανάπτυξης που νομίζω μπορούν να βοηθήσουν την χώρα να ξεπεράσει την σημερινή οικονομική κρίση.

- Τι μικρό αγάπησες και νοσταλγείς από το Καστόρι;

Έχω πολύ όμορφες αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια στο Καστόρι. Όσο μεγαλώνω τόσο πιο πολύ εκτιμώ την απλή, φυσική ζωή που έζησα στο χωριό. Αγάπησα πολλά-πολλά μικρά! Την απογευματινή βόλτα στη γέφυρα με τις φίλες/φίλους της εποχής…τότε που χτίζαμε τα όνειρα μας για το μέλλον. Μια παρτίδα σκάκι στο πεζοδρόμιο του καφενείου του πατέρα μου, να παίξω με τα παιδιά της αγοράς. Έχω νοσταλγήσει τα καλοκαιρινά μεσημέρια στην πλατεία, όταν οι μεγάλοι πήγαιναν για ύπνο και εμείς (Νέλλυ, Καίτη, Μάριος, Θανάσης, Γεωργία, Αγγέλικα…) παίζαμε λουτσοπόλεμο με το νερό του αυλακιού. Την μυρωδιά του φρέσκου ψωμιού από τον φούρνο του μπάρμπα Λιά, τον λαδένιο κουραμπιέ της θείας Θεοδώρας, τον τραχανά με κολοκύθι της Κυρα-Πότας (Αλκιβιάδενας). Έχω πεθυμήσει να μαζέψω της άγριες παπαρούνες της άνοιξης, τα φρέσκα σύκα του Αυγούστου, τα αγριόχορτα του βουνού και να φάω την Μπουκουβάλα στο εργοστάσιο!

- Τι μήνυμα στέλνεις στους πατριώτες μας, όπου και να βρίσκονται και σε διαβάζουν τώρα;

Είμαι υπερήφανη που κατάγομαι από το όμορφο χωριό μας και το έχω πάντα στην καρδιά μου όπου και αν βρίσκομαι. Με στενοχωρεί πολύ που αντιμετωπίζουν οι πατριώτες μου την σημερινή οικονομική κρίση, αλλά πιστεύω πως ο Έλληνας είναι έξυπνος λαός και έχει πάντα καταφέρει να ξεπερνά δυσκολίες. Αυτό όμως κατορθώνεται μόνο όταν ενώνεται. Στην ιστορία μας έχουμε πλούσια παραδείγματα που έχουν αποδείξει ότι η ένωση, η αγωνιστικότητα, και η ισχυρή θέληση του Ελληνικού λαού άλλαξαν την ιστορική του μοίρα. Είναι καιρός τώρα να αφεθούν τα κόμματα κατά μέρος και να ενωθούν όλοι οι Έλληνες με μοναδικό στόχο την σωτηρία της χώρας.”

Η συνέντευξη έγινε για το τοπικό περιοδικό “Πολυδεύκης” του όμορφου χωριού “Καστορίου” Σπάρτης από τον Γιώργο Λαγανά.

http://www.polydeuces.gr