Γράφει ο Γιάννης Μητράκος

Πρόσφατα βρέθηκα στην Αθήνα και είχα την ευκαιρία, συν τοις άλλοις, να επισκεφτώ το θωρηκτό «Γ. ΑΒΕΡΩΦ», την πάλαι ποτέ ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου, το οποίο βρίσκεται στη Μαρίνα Φλοίσβου, στο Τροκαντερό του Παλαιού Φαλήρου στον Πειραιά και λειτουργεί ως ναυτικό μουσείο.

Παρ’ ότι είχα την ευτυχία να το περιηγήθώ άλλες δύο φορές στο παρελθόν, ως επικεφαλής σχολικών εκδρομών, ποτέ έως τώρα δεν είχα την ευκαιρία για μια λεπτομερή γνωριμία με αυτό το μοναδικό μνημείο της ιστορίας μας!

Έτσι σ’ αυτήν την επίσκεψή μου διαπίστωσα κάτι που δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή μου στο παρελθόν! Πρόκειται για ένα έκθεμα που υπάρχει σε μια ξύλινη προθήκη και κατά αξιοπερίεργο τρόπο συνδέεται με την περιοχή μας! Είναι ο ιστορικός κάδος του θωρηκτού «Γ. ΑΒΕΡΩΦ», στον οποίο θα αναφερθούμε στο σημερινό μας δημοσίευμα, προκειμένου να γίνει γνωστή στους κατοίκους της πόλης μας η άγνωστη στους πολλούς ιστορία του!

Το θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ», που οφείλει το όνομά του στον μεγάλο μας ευεργέτη, ο οποίος διέθεσε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του για την αγορά του, ναυπηγήθηκε το έτος 1910 στα ναυπηγεία FRATELLI ORLANDO στην πόλη Λιβόρνο της γειτονικής Ιταλίας και παραδόθηκε στην Ελλάδα στις 16 Μαΐου 1911. Παρά την ονομασία του ως θωρηκτού στην πραγματικότητα ήταν ένα θωρακισμένο καταδρομικό της κλάσης ΠΙΖΑ (αντίγραφο του ιταλικού θωρακισμένου καταδρομικού PISA, που ναυπηγήθηκε το 1907 σε σχέδια του ναυπηγού Ιωσήφ Ορλάντο) και αμέσως ορίστηκε ως ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Σοφοκλή Δουσμάνη και ναύαρχο τον Υδραίο Παύλο Κουντουριώτη.

Ο ρόλος του θωρηκτού «Γ. ΑΒΕΡΩΦ» στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913 ήταν καθοριστικός για τις επιδιώξεις του Ελληνισμού για την εθνική ολοκλήρωση, αλλά και για την κυριαρχία στο Αιγαίο! Ειδικά μετά από τις ένδοξες ναυμαχίες της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 2012) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 2013) ο τουρκικός στόλος δεν αποτόλμησε πλέον την έξοδό του από τα Δαρδανέλια! Σ’ αυτό συνέβαλε η υπεροπλία της ναυαρχίδας μας, η αξιοσύνη του κυβερνήτη της, η γενναιότητα του πληρώματός της, αλλά και η προεξάρχουσα μορφή του Παύλου Κουντουριώτη, ο οποίος έδωσε καθαρά επιθετικό χαρακτήρα στον ελληνικό σχεδιασμό κατά των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό το σήμα το Κουντουριώτη, προς τα άλλα σκάφη του στόλου μας, λίγο πριν από τη ναυμαχία της Έλλης: «Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του βασιλέως μας και εν ονόματι του δικαίου πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν προς την νίκην εναντίον του εχθρού του Γένους»!

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σ’ όλη τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, πάνω στο καράβι υπήρχε στρατιωτικός ιερέας, ο οποίος ασκούσε κανονικά τα ιερατικά του καθήκοντα και εμψύχωνε με τις ομιλίες του το πλήρωμα. Ο ιερέας αυτός ήταν ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Δάφνος, θεολόγος καθηγητής επί σειράν ετών σε Γυμνάσια του Πειραιά και ιεροκήρυκας στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος, ο οποίος διορίστηκε στη ναυαρχίδα του στόλου μας, με πρόταση της Ιεράς Συνόδου, στις 8 Ιουνίου 1912. Τη σημαντική επίδραση, που είχε ο Διονύσιος Δάφνου στην ανύψωση του ηθικού του πληρώματος και στην εμπέδωση της πειθαρχίας, την ομολογεί ο Πλοίαρχος Δουσμάνης στο ημερολόγιό του!

Λίγες μέρες πριν από τη νικηφόρα ναυμαχία της Έλλης –Νοέμβριος 1912- εμφανίστηκε στον Αρχιμανδρίτη Διονύσιο Δάφνου ο δίοπος, πτυχιούχος πυροβολήτής Σωτήριος Κ. Σκόδρας και του ανέφερε πως κατά την άσκηση των καθηκόντων του παρατήρησε πάνω σε έναν σίκλο (κάδος για την άντληση ή τη μεταφορά ύδατος γνωστός και με την ιταλική ονομασία μαστέλλο) μια περίεργη σκιά που έμοιαζε με τη μορφή του Αγίου Νικολάου! Ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος έσπευσε να ανακοινώσει το γεγονός στο ναύαρχο Κουντουριώτη, που ήταν πιστός ορθόδοξος χριστιανός. Αυτός διέταξε να τοποθετηθεί ο σίκλος στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου, που υπήρχε πανω στο θωρηκτό και να γίνει ομιλία προς το πλήρωμα με θέμα: «Ο Θεός είναι με το μέρος μας»!

Ο Διονύσιος Δάφνου γράφει σχετικά σε μεταγενέστερη επιστολή του προς τον Αρχηγό Γ.Ε.Ν. Υποναύαρχο Α. Σακελλαρίου: «Με τον σίκλον έκαμε σχετικάς ομιλίας εις όλο το πλήρωμα και εδίδαξα την αλήθεια, ότι ο Θεός πλειστάκις δια πολλών σημείων λαλεί το θέλημά του και εξαγγέλι την βοήθειά του εις τους πιστεύοντας εις Αυτόν»!

Ο ιστορικός κάδος παρέμεινε στο θωρηκτό μέχρι το θέρος του έτους 1914! Το καλοκαίρι εκείνο ο στόλος, με επικεφαλής τη ναυαρχίδα «Γ. ΑΒΕΡΩΦ», επισκέφτηκε το Γύθειο, όπου είχε τοποθετηθεί τιμητικά, ως μητροπολίτης, ο Διονύσιος Δάφνου! Τότε ο Διονύσιος ζήτησε από τον Κουντουριώτη τον κάδο για να εμψυχώσει το ποίμνιό του! Έκτοτε ο σίκλος παρέμεινε στα χέρια του!

Το έτος 1936, ο Διονύσιος Δάφνου, ανέλαβε ως μητροπολίτης Σπάρτης και μετέφερε τον κάδο στη νέα έδρα του. Το επόμενο έτος επισκέφτηκε τη Σπάρτη ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄! Κατά το προσκύνημά του στο μητροπολιτικό ναό της Ευαγγελίστριας ο βασιλιάς είδε τον ιστορικό κάδο και διέταξε την επαναφορά του στο παρεκκλήσιο του θωρηκτού «Γ. ΑΒΕΡΩΦ»! Έτσι από το 1937 ο κάδος ξαναγύρισε στο χώρο που ανήκε! Σήμερα, όπως προείπαμε, βρίσκεται σε ξύλινη προθήκη και συνοδεύεται από την επιστολή του Διονυσίου Δάφνου προς τον Υποναύαρχο Σακελλαρίου κι από ένα εκτενές δημοσίευμα παλαιού περιοδικού. Είναι τοποθετημένος με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι ορατή η παράδοξη οξείδωση, η οποία όντως μοιάζει με τη μορφή του Αγίου Νικολάου του προστάτη του πολεμικού μας ναυτικού!