Σκέψη και Γνώμη: «Περί Ευθανασίας»

Γράφει ο Χρήστος Α. Πλειώτας, δικηγόρος

Με συγκλόνισε η είδηση καρκινοπαθούς στις ΗΠΑ, η οποία είχε προγραμματίσει την ευθανασία της μετά τον εορτασμό της επετείου του γάμου της.

Ως ευθανασία ορίζεται στα νομικά «η σύντμηση της επιθανατίου αγωνίας ενός επωδύνως θνήσκοντος» ενώ η κοινή έννοια του όρου σημαίνει τον καλό, τον γαλήνιο θάνατο, χωρίς πόνους και αγωνία.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά απ’ τον φιλόσοφο Βάκωνα. Σημαίνει επίσης και τον ένδοξο, τον υπέρ ευγενούς σκοπό θάνατο.

Ιατρικά ο όρος συνδέεται με την πρόκληση θανάτου σε άτομο που βασανίζεται από χρόνια αθεράπευτη αρρώστια ή από γεροντική κατάπτωση και που η παράταση ζωής του, ιδίως με τεχνικά μέσα δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά παράταση του μαρτυρίου του ιδίου και των οικείων του.

Όταν η ευθανασία δεν αφορά ένα συγκεκριμένο άτομο και το οικογενειακό του περιβάλλον, άλλα μία ολόκληρη κοινωνία τότε μιλούμε για «ευγονισμό» οπότε εννοούμε την θανάτωση ατόμων ή βρεφών με βαριές σωματικές ή ψυχοδιανοητικές αναπηρίες.

Το ζήτημα της ευθανασίας είχε απασχολήσει την Αρχαία Ελλάδα: Ξέρουμε ότι οι Σπαρτιάτες πετούσαν στον Καιάδα το κάθε νεογέννητο παιδί που ήταν σακάτικο!!!

Ο Πλάτωνας πάλι στην πολιτεία του λέει ότι πρέπει να εγκαταλείπουμε αβοήθητους για να πεθαίνουν, τους μη υγιείς στο σώμα για να απαλλάσσεται η οικογένειά τους όπως και η πολιτεία, από μία άσκοπη επιβάρυνση και να μην εκφυλίζεται η κοινωνία με την γέννηση μειονεκτικών απογόνων.

Το ίδιο υποστήριξε και ο Επίκτιτος και ο Σένεκας και ο Πολύβιος ο νεώτερος αλλά και άλλοι πολλοί αρχαίοι ιστορικοί και φιλόσοφοι.

Ο Φιλόσοφος Νίτσε στα πολύ νεώτερα χρόνια απαιτούσε κατηγορηματικά την ευθανασία « για τα παράσιτα της κοινωνίας, τους αρρώστους» για τους οποίους έλεγε ότι «ήταν ανάρμοστο να ζουν διότι φυτοζωούν κατά τρόπο άθλιο και έχουν χάσει το αίσθημα του μέλλοντος!!!».

Το 1949 ο γιατρός Σάντερ δικάζεται στο Δικαστήριο του Χαμσάιρ στις ΗΠΑ για ενεργητική ευθανασία γυναίκας. Η δίκη ξεσηκώνει μεγάλο σάλο. Συγγενείς και φίλοι της θανούσης υπεραμυνθήκαν τον θαρραλέο γιατρό. Συνήγοροί του τάχθηκαν πολλοί διάσημοι επιστήμονες, καθώς και φωτισμένοι κληρικοί.

Η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ στάθηκε σύσσωμη στο πλευρό του γιατρού. Το Δικαστήριο βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Η προσήλωση στο γράμμα του νόμου παραμερίστηκε και ο Σάντερ αθωώθηκε πανηγυρικά.

Το 1952 χιλιάδες άτομα ζήτησαν από τον ΟΗΕ να αναγνωρισθεί η ευθανασία ως ανθρώπινο δικαίωμα.

Ο ιατρικός σύλλογος των ΗΠΑ με απόφασή του δέχτηκε: «Σε περίπτωση ανίατης ασθένειας να επιτρέπεται στον άρρωστο και στους συγγενείς του να πεθάνει ή να συνεχίσει την ζωή του με έκτακτα μέτρα».

Κόντρα στο Δικαστήριο του Χαμσάιρ που αθώωσε τον γιατρό που εφάρμοσε την ευθανασία, η Γαλλική Ακαδημία των Ηθικών και Κοινωνικών επιστημών συζήτησε το θέμα της ευθανασίας και απέρριψε κατηγορηματικά την θανάτωση με οποιοδήποτε μέσο παντός ατόμου κακοδιαπλασμένου, σακάτικου, διανοητικά καθυστερημένου ακόμα και τερατογενούς, καθώς και ατόμου που βασανίζεται από αγιάτρευτη αρρώστια με τις εξής αιτιολογίες:

1/Δεν μπορούμε να βασισθούμε στην βούληση του πάσχοντος.
2/ Αν υιοθετήσουμε την ευθανασία ανοίγεται ο δρόμος για πολλαπλές καταχρήσεις δικαιώματος.
3/ Ο Γιατρός δεν είναι για να σκοτώνει αλλά για να θεραπεύει.
4/ Η διαπίστωση του ανίατου δεν μπορεί να είναι απολύτως βέβαιη.
5/ Στερούμε τον πάσχοντα από την ελπίδα της σωτηρίας, διότι άξαφνα μπορεί να βρεθεί το κατάλληλο φάρμακο ή θεραπεία.
6/ Κανένας άνθρωπος δεν θέλει να πεθάνει.
7/ Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να αφαιρεί ανθρώπινη ζωή την οποία ορίζει μόνο ο Θεός.

Αυτές οι θέσεις δημιούργησαν τον ηθικό κώδικα σύμφωνα με τον οποίο κρίνεται έως σήμερα το ζήτημα της ευθανασίας.
Στην χώρα μας επικρατεί η θεολογική άποψη για την ευθανασία η οποία είναι και νομικά κατοχυρωμένη στα άρθρα 300 και 301 του ποινικού μας κώδικα.

Κατά την θεολογική άποψη δεν επιτρέπεται ούτε σκέψη για την ζωή που ορίζει μόνο ο θεός και αυτό εκφράζεται με την απόλυτη προσταγή: «ΟΥ ΦΟΝΕΥΣΕΙΣ». Ο πόνος για τον ανιάτως πάσχοντα είναι ευκαιρία ηθικής κάθαρσης και παιδαγωγίας, για την οικογένειά του δε ευκαιρία ασκήσεως, αγάπης, υπομονής και διαβατήριο της προς τον θεό πίστης, εμπιστοσύνης και ελπίδας!!!
Η ιατρική επιστήμη καθοδηγούμενη από την ανωτέρω απόφαση της Γαλλικής Ακαδημίας καταδικάζει την ευθανασία της οιασδήποτε περίπτωσης. Ο σεβασμός του υπέρτατου αγαθού της ανθρώπινης ζωής, θεσμοθετείται και από τον Παγκόσμιο χάρτη ιατρικής του 1947, από την διακήρυξη της παγκόσμιας ιατρικής εταιρίας της Γενεύης του 1948, από τον Διεθνές κώδικα του Σύνδευ του 1968 και από την διακήρυξη της 35ετούς παγκόσμιας ιατρικής συνελεύσεως της Βενετίας του 1983.

Η νομική άποψη εκφράζεται απ’ την Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου απ’ τον ΟΗΕ όπου η ανθρώπινη ζωή και το δικαίωμα σ’ αυτήν κατοχυρώνεται απόλυτα. Το ίδιο ορίζει και η σύμβαση της Ρώμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο Ελληνικός ποινικός κώδικας στο άρθρο 300 τιμωρεί την «ανθρωποκτονία με συναίνεση».

Άρθρο 300 ΠΚ: «Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο γι’ αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση».
Ο νόμος εδώ απομονώνει μία ειδική περίπτωση ευθανασίας. Βέβαια ο Νομοθέτης τιμωρεί ηπιότερα την ανθρωποκτονία με συναίνεση απ’ την κοινή ανθρωποκτονία, κατανοώντας ότι η πρόκληση θανάτου εδώ, δεν λαμβάνει χώρα από αγριότητα, ούτε από κακία αλλά οφείλεται στο αίσθημα συμπάθειας προς τον πάσχοντα ή σε βοήθεια ή αφοσίωση προς ομοιοπαθή.

Επίσης στο άρθρο 301 ο ποινικός μας κώδικας τιμωρεί ως πλημμέλημα και την «Συμμετοχή σε αυτοκτονία».

Άρθρο 301 ΠΚ: «Όποιος με πρόθεση κατέπεισε άλλον να αυτοκτονήσει αν τελέστηκε η αυτοκτονία ή έγινε απόπειρά της, καθώς και όποιος έδωσε βοήθεια κατ’ αυτήν τιμωρείται με φυλάκιση».
Πολλές φορές η εμπλοκή του «δράστη» στην αυτοκτονία άλλου γίνεται με σκοπό «ευθανασίας» όπως όμως και να έχει τιμωρείται.
Ο Ποινικός μας κώδικας τιμωρεί επίσης, την παιδοκτονία, την τεχνική διακοπή της εγκυμοσύνης (άμβλωση), αυτόν που εκθέτει άλλον σε κίνδυνο ζωής και έτσι τον καθιστά αβοήθητο καθώς επίσης και όποιον με πρόθεση αφήνει αβοήθητο πρόσωπο που έχει υπό την προστασία του ή που έχει υποχρέωση να περιθάλπει ή να το διατρέφει ή να το μεταφέρει ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος τραυμάτισε υπαίτια και τέλος τιμωρεί αυτόν όπου με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο για την δική του ζωή ή υγεία.

Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ:
Η ιατρική και Νομική επιστήμη βαθιά προσηλωμένες στην θεολογική προσταγή: «ΟΥ ΦΟΝΕΥΣΕΙΣ» για άλλη μία φορά εξυψώνουν τον Έλληνα Νομοθέτη, επιστήμονα και εφαρμοστή του Δικαίου και τον προάγουν στα ύψιστα επίπεδα καταξίωσής του ως ΑΝΘΡΩΠΟ.
Ορθότατα κατά το δίκαιό μας η ευθανασία όχι μόνο δεν αναγνωρίζεται αλλά τιμωρείται.
Για την ανθρωπότητα η ευθανασία πρέπει να είναι ένα ανύπαρκτο ζήτημα.
Η ευθανασία είτε ως ενεργητική: «να βάλουμε τέλος στην ζωή του πάσχοντος από ανίατη ασθένεια ή αναπηρία, απαλλάσσοντάς τον από το μαρτύριο», είτε ως παθητική «να μην προσπαθήσουμε με τεχνητά μέσα να παρατείνουμε την ζωή του και να τον αφήσουμε στο φυσικό του τέλος, ανακουφίζοντάς τον από τους πόνους του» δεν θα πρέπει καν να υφίσταται.
Η ζωή του ανθρώπου δεν είναι αντικείμενο ευθανασίας.
Είναι πνοή θεϊκής δημιουργίας!!!
Ο άνθρωπος ως το τελειότατο ον της γήινης τελειότητος, διαθέτει όλες εκείνες τις υπέροχες πνευματικές και ψυχικές λειτουργίες που τον κάνουν να ξεχωρίζει από όλα τα άλλα ζωικά είδη.

Χαίρεται και συμπάσχει της ζωής και είναι χρήσιμος για την κοινωνική του ομάδα, η οποία όλους τους χρειάζεται γιατί απ’ όλους δοκιμάζεται η ανθρωπιά και η συνοχή της.
Η προστασία της ανθρώπινης ζωής είναι υπέρτατο κοινωνικό χρέος.
Τον άνθρωπο δεν τον «ξοδεύουμε» λόγω γήρατος ή όταν λόγω διανοητικής αναπηρίας, ή χρόνιας, βαριάς ή και αθεράπευτης αρρώστιας χάσει την ενέργεια και τις ιδιότητες που τον χαρακτηρίζουν άνθρωπο και περιπέσει σε κατάσταση οίκτου ή λύπης ή σιχασιάς ή μελαγχολίας.
Τον άνθρωπο τον αγαπάμε, τον συμπονούμε, τον περιβάλουμε με αγάπη, τον φροντίζουμε, τον προστατεύουμε έως το τέλος του, εκπληρώνοντας το ανθρώπινο χρέος μας απέναντί του.

Αλίμονο εάν προκρίνουμε το «κροίσων θάνατος υπέρ ζωήν πικράν ή αρρώστια έμονον».
Δύο φορές αλίμονο εάν το ανωτέρω απόφθεγμα το «ιεροποιήσουμε» με την «ευθανασία».
Ουαί και αλίμονο εάν πιστέψουμε ότι η ευθανασία επιδρά ευεργετικά όχι μόνο στο άτομο αλλά και στο κοινωνικό σύνολο, δηλαδή στο ανθρώπινο είδος.
Ουαί και αλίμονο εάν δούμε το ζήτημα απ’ την πλευρά του ευγονισμού.
Εάν φθάσουμε εκεί τότε δεν απέχουμε πολύ από την θεωρία της «Αρίας φυλής» και τα χιτλερικά εγκλήματα του πρόσφατου παρελθόντος.