Γράφει ο Ηλίας Μπόνος


Τον Οκτώβριο του 1999, στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Παρίσι, η 21η Μαρτίου ανακηρύχθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης.
«Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ, ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη, αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της» αναφέρει το σκεπτικό της πρότασης.

Ο ποιητής μας Νικηφόρος Βρεττάκος το έγραψε με τον δικό του τρόπο: «Αν δε μου ‘δινες την ποίηση, Κύριε, δε θα ‘χα τίποτα για να ζήσω».

Δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Η 21η Μαρτίου δεν είναι μόνον ημέρα Ποίησης αλλά και η πρώτη ημέρα της Άνοιξης. Είναι προφανές ότι η Ποίηση αναγεννά, ανθίζει, ευωδιάζει.

Αυτή η ποίηση έκλαιγε να γεννηθεί στην Πλούμιτσα. Εκεί συναντάμε τον πρώιμο ποιητή να ξεκινά το ποιητικό μαθητικό του τετράδιο που έμελλε να φυλάξει στον κόρφο του μέχρι το τέλος. Ένα τετράδιο, σπέρμα Αρχείου… Για ένα Αρχείο Κιβωτό ψυχής. Μια Ψυχή συνειδητής και αναπόφευκτα σθεναρής, διαφορετικότητας. Άνθισε νωρίς, πριν από τον συνηθισμένο χρόνο.

Τις έφηβες ρυτίδες του φωτός και της θλίψης, χαραγμένες στην ψυχή του ποιητή τις βρίσκουμε πάλι όταν ελεύθερος – πολιορκημένος στην Ιταλία, την εποχή της δικτατορίας, αλληλογραφεί αδιάκοπα και ανύποπτα με την «μά(ν)να» της ανάγκης και της επιλογής, της ψυχής και της φυγής.

1912 – 2015. Έναν αιώνα μετά! Σκανδαλιστικά επίκαιρος ο ποιητής μας.
Αν τον αναγνωρίζαμε ως ευαγγελιστή της ζωής μας οι νέοι μας θα ήταν πιο ευτυχισμένοι στην διαφορετικότητά τους. Η ψυχή, η ζωή τους δεν θα είχε τόση βία, πίεση και φόβο. Γιατί όταν δασκάλα σου είναι η φύση, όπως έλεγε, δεν μπορεί να μην αγαπάς, να μην ονειρεύεσαι, να μην συγχωρείς.

Αν τον αναγνωρίζαμε, από τότε, η επικοινωνία των ανθρώπων θα ήταν πιο αλληλέγγυα, πλούσια, γόνιμη και όχι αφαιρετική, στέρφα, ένας ξένος κώδικας αριθμών. Άλλο είναι να απαριθμείς την αλληλογραφία της ψυχής σου και άλλο να αλληλογραφείς αριθμούς και κώδικες της σιωπής σου.

Ποτέ δεν είναι αργά. Με την ανεκτίμητη συνδρομή συγγραφέων, εκδοτικών οίκων και κυρίως του Αρχείου Νικηφόρου Βρεττάκου η νικηφόρα ποίηση μπορεί, σήμερα, να γίνει το άλλοθι της σκληρής και αγνώριστης ζωής μας.

Είναι αυτή ποίηση που είτε χαράζει τα αγκωνάρια της Πλούμιτσας είτε φωτίζει την Οικουμένη είναι η ίδια. Είναι η ποίηση που καθαγιάζει το «Βρεττάκος» αλλά συνάμα ευλογεί τον τόπο γέννησης, τον χρόνο ύπαρξης, τον τρόπο έκφρασης.

Υπήρχε από πριν. Θα υπάρχει για πάντα. Τα χρόνια της ζωής του ο Βρεττάκος, απλά, ενσάρκωσε το θείο χάρισμα.
Αυτός, που από παιδί έβλεπε κι έλεγε τα λουλούδια της Άνοιξης, έξυπνα.

Νέος, γράφει για να εκφράσει και όχι για να αφήσει… γραφή. Και να που χρειάστηκε τελικά Αρχείο για να χωρέσει την κληρονομιά του. Ένα Αρχείο με ανεξάντλητη παραγωγή έργου, παράταση λόγου, σεμνή γωνιά ποίησης και σοφίας. Ένα Αρχείο που εξελίσσεται, μεγαλώνει, γεννά και εμπνέει. Δεν είναι μόνο αρχείο, δεν είναι μουσείο, δεν είναι εκθετήριο αλλά είναι Κιβωτός.

Εκρηκτικός, ο ποιητής μας αλλά και τέλειος. Δεν στρογγυλεύει. Δεν αλλοιώνει.
Δεν συγκρατεί την αρτεσιανή του έμπνευσή μπροστά στη θέα του άχρονου Ταύγετου, στη θέα του γαλάζιου κοιμητηρίου. Του πράσινου κήπου…
Και αργότερα, ελεύθερος πολιορκημένος, δεν έχει τον χρόνο να γίνει στιχουργός περιζήτητος. Διασώζεται ποιητής, ανύποπτος, άνεργος, άμεσος, άπιαστος, αγαπημένος, άξιος για το Νόμπελ, της Ακαδημίας εκλεκτός.

Ο ίδιος εξομολογείται ότι το ποίημά του για να γεννηθεί χρειαζόταν αισθητική συγκίνηση που διέθετε, από παιδί, ενώ η τελειότητά του χρειαζόταν το χρόνο που δεν διέθετε, συνειδητά. Μετριόφρων και σεμνός σε όλα. Όπως αρμόζει σε έναν Ιερέα της Ποίησης με Ταυγέτειο ανάστημα και Κροκεάτικη λιθαρόριζα.

Στον Βρεττάκο η έκφραση λέγεται ποίηση. Δεν σπουδάζεται, ανασαίνει.
Η ποίησή του είναι ταυτότητα φρονήματος που δεν χωρά ούτε σε χώρα, ούτε σε ιδεολογία, ούτε σε τακτική.
Η ποίηση των ανθρώπων του χρωστά. Ο ίδιος χρωστά στο Θεό που του ‘δωσε την ποίηση για να χει κάτι για να ζήσει…
«Ζει ο Νικηφόρος Βρεττάκος κοντά στο βουνό του, στο Αρχείο του, στη σκέψη των φίλων του» θα πουν οι φίλοι του…

[Απόσπασμα απο την παρουσίαση των δύο νέων βιβλίων στις 21.3.15 στο Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου]