«Επικράνθη»

Γράφει ο Παναγιώτης Κομνηνός*

Επόνεσε ως βαθιά μέσα του ο Ιησούς τον ανθρώπινο πόνο, εμπαιζόμενος και σταυρούμενος. ‘’Η γη έφριξε και ο ήλιος ζόφον περιεβάλετο’’.

‘’Τον εξέδυσαν από τα ιμάτιά του και επ’ αυτών έβαλον κλήρον… Τον ενέδυσαν χλαμύδα κοκκίνην. Έθηκαν επί την κεφαλήν του στέφανον εξ ακανθών. Και επί την δεξιά του χείρα έδωκαν κάλαμον για να συντρίψει τους ανόμους ως σκεύη κεράμεως…’’.

Ράπισμα καταδέξατο και λόγχη εκεντήθη… ο κρεμάσας την γην επί των υδάτων… Χολήν και όξος τον επότισαν. ‘’Λαός μου, τι εποίησα σοι, και τι μοι ανταπέδωκας; Αντί του μάννα, χολήν▪ αντί του ύδατος όξος…’’

Υπέμεινε ως το τέλος το μαρτύριο του άδικου θανάτου παραμένοντας άνθρωπος για τον άνθρωπο. Και έφτασε ως τον Άδη ως άνθρωπος, για να γυρίσει ως νικητής Θεός. Και ο Άδης επικράνθη. ‘’Έλαβε σώμα ανθρώπου και Θεώ περιέτυχεν – και του συνέβη να πέσει πάνω στο Θεό -. Επικράνθη και γαρ ενεπαίχθη και καθηρέθη. Και εξέλιπεν η έπαρσις και το νίκος του. Κατεβλήθη με το Χριστός Ανέστη’’.

Μέγα το Θείο Πάθος. Χαρμόσυνο το άγγελμα της Ανάστασης. Όμως το στίγμα της ανείπωτης αδικίας παραμένει διαρκές για τον άνομο και αγνώμονα άνθρωπο, που ένοχος και υπόλογος αρέσκεται να παραπαίει σε ένα κενό αμφίθυμης υποκρισίας πάνω στο καλό και το κακό, όπου το άγος και η μεταμέλεια γίνονται κατά περίσταση ανέξοδο πρόσχημα εξιλέωσης. Ακόμη και το συναίσθημα της ενοχής μπορεί πάλι κατά περίσταση να γίνεται αίσθημα ντροπής και λύπης όχι όμως διδαχή και παραδειγματισμός.

Το Θείο Πάθος υπήρξε η κορύφωση του προϋπάρχοντος ανθρώπινου παραλόγου, που δεν γνωρίζει τοπικά και χρονικά όρια. Ακόμη και μπροστά στο μεγαλείο του Πάθους Του δεν σταθήκαμε εμείς οι άνθρωποι ταπεινοί και σεμνοί. Αμετανόητοι και επιλήσμονες πλειστάκις ασεβήσαμε έναντί Του αδίκως και απρεπώς. Δειλιάσαμε μπροστά στο κάλεσμα για αυθυπέρβαση και αυταπάρνηση και δεν επράξαμε όπως Εκείνος με τη θυσία Του έπραξε.

Και επλανήθημεν την πλάνη της μοναχικής εγωκεντρικής αναζήτησης του λιγοστού και του ασήμαντου, αναβαλλόμενοι αντί του ιλαρού φωτός που εξανθρωπίζει, τη σκιά του πλασματικού ευδαιμονισμού που ταπεινώνει.
Τότε, επικράνθη ο Άδης γιατί το Θείο Πάθος έγινε Ανάσταση. Έγινε ωδή νικητήρια για να ακουστεί παντού. Και από τότε ‘’μηδείς φοβείσθω θάνατον▪ ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος. Έσβεσεν αυτόν, υπ’ αυτού κατεχόμενος’’.

Και ακούστηκαν τα νικητήρια στα πέρατα της γης. Και όμως εμείς ράθυμοι και αδιάφοροι ακούσαμε μόνο την ηχώ και όχι το μήνυμα. Δεν κατανοήσαμε πως για να φτάσουμε στη δική μας ανάσταση, πρέπει να τελειώσουμε πρώτα με το δικό μας το ανθρώπινο πάθος. Που εκπορεύεται και αναπαράγεται από εμάς τους ίδιους και που κατά τον ιερό Αυγουστίνο είναι ο κακός μας εαυτός, που είναι η αιτία όλων των δεινών μας.

Ο σταυρωθείς και αναστάς Ιησούς με το Θείο Πάθος Του και την Ανάσταση μάς έδειξε το δρόμο της λύτρωσης από κάθε τι το κακό που υπάρχει έξω και μέσα μας. Και εμείς μοιραίοι, εγωιστές και ελάχιστοι τίποτα δεν διδαχτήκαμε.
Έχουν περάσει από τότε χιλιάδες χρόνια. Περιγελούμε όσους μάς το θυμίζουν. Χλευάζουμε όσους πίστεψαν στις ανθρώπινες εσωτερικές ανατροπές. Απαξιώνουμε όσους υπομένουν και αντιμάχονται τα ανθρώπινα πάθη.

Έχουμε συνηθίσει και αρεσκόμαστε να ζούμε με τον πόνο και τα πάθη μας. Για τούτο και η τυφλή πορεία μας καλά κρατεί. Εκατόμβες στους αιώνες τα αθώα θύματα της ανθρώπινης απερισκεψίας. Δύο καταστροφικοί παγκόσμιοι πόλεμοι και αμέτρητοι τοπικοί και εμφύλιοι για το τίποτα.

Πίκρα και θρήνος στις μέρες μας. Μαζικές απώλειες αθώων και ανυποψίαστων ανθρώπων στους δρόμους, στις θάλασσες και στον αέρα. Τρομοκρατικές οργανώσεις παράφρονων εγκληματιών δρουν σε κάποιες γωνιές του πλανήτη ανενόχλητες και ατιμώρητες. Ομάδες ανεξέλεγκτων εμπόρων του θανάτου, των όπλων και του παράνομου οικονομικού κέρδους. Αιματηρές τοπικές συγκρούσεις μειονοτήτων με συγκεχυμένες και βάρβαρες τις θρησκευτικο-ιδεολογικές φρένες τους, που οδηγούν σε φρικτά και αποτρόπαια εγκλήματα κατακρεούργησης ανθρώπων και αξιών.
Πίκρα και πόνος – και για μας τους Έλληνες – που ακατάπαυστα αιωρούνται πάνω από την ανέφταιγη πατρίδα μας. Προηγήθηκαν ξενικές κατοχές. Χαμένες παλιές πατρίδες. Δικτατορίες. Εμφύλιοι της καταστροφής. Η αντιπαλότητα σε όλο το μεγαλείο της. Οι απ’ εδώ και οι απ’ εκεί. Δημοκρατικοί και Βασιλικοί. Αριστεροί και Δεξιοί.

Και τώρα στη βαθιά οικονομικο-πολιτικο-κοινωνική κρίση, που όλοι βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, σαν να μη μας έφταναν τα μύρια άλλα, πάλι χωρισμένοι. Σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς. Σε πατριώτες και μη. Σε υπεύθυνους και ανεύθυνους. Αντί της γροθιάς χρησιμοποιούμε τα δάκτυλα.

Αμέτρητοι κάθε φορά οι καλοθελητές στην υπηρεσία της εξυπηρέτησης του διαρκούς εθνικού διχασμού. Πολιτικοί, άνθρωποι των ΜΜΕ, ακόμη και άνθρωποι των γραμμάτων και των επιστημών υποδαυλίζουν και αφρόνως αναπαράγουν τη σύγχυση και την αντιπαλότητα, ποντάροντας στην έλλειψη παιδείας και την άγνοια των περισσοτέρων μας. Δίνοντας τροφή στους κάθε είδους παίχτες της μοίρας μας, που καθημερινά μας χλευάζουν και μας κάνουν να πονάμε ως τα βάθη της ψυχής μας, χωρίς μάλιστα ως λαός να έχουμε διαπράξει κάποιο ανάλογο των παθών μας έγκλημα, όπως έχουν διαπράξει άλλοι λαοί σε βάρος άλλων.

Το ανθρώπινο πάθος είναι πανανθρώπινο. Μια καθημερινή σκληρή δοκιμασία των αντοχών της λογικής και της φρόνησης. Μια βάσανος που αποσυντονίζει τον νου και οδηγεί σε λάθος επιλογές, που μπορεί ακόμη και να οδηγήσουν στον αφανισμό κάθε ζωής στον πλανήτη. Και όμως η ελπίδα δεν έχει χαθεί. Μέσα στο ίδιο το πάθος και τον πόνο ενυπάρχει πάντα μια σπίθα ελπίδας, που εμπνέει πίστη και δημιουργεί προσδοκία για κάθε τι το καλύτερο.

Αν καταφέρουμε και προσεγγίσουμε πραγματικά το Θείο Πάθος, θα διαπιστώσουμε τις ομοιότητες με το ανθρώπινο πάθος. Και τούτο θα είναι μια νέα αρχή. Ένα βήμα σημαντικό. Αν μάλιστα – πιστεύοντες, ακόμα και μη πιστεύοντες – αποδεχτούμε πως όπως η Ανάσταση υπήρξε η δικαίωση του Θείου Πάθους από την οποία επικράνθη ο Άδης, δικαιούμαστε να ελπίζουμε την προσδοκία και της δικής μας σωτηρίας με την κατασίγαση των ανθρώπινων παθών και την ήττα του κακού, όπως και πριν συμβεί με τον Ιησού, είχαν διανοηθεί Έλληνες πρωτίστως σοφοί και είχαν προφητέψει άγιοι άλλων θρησκειών.

Ας πιάσουν οι ευχές. Ίσως με το φετινό εορτασμό του Πάσχα να υπάρξει μια ακόμη ευκαιρία. Μια ταπεινή αναδρομή στα συμβάντα εκείνων των χρόνων, ίσως να αποδειχτεί ευεργετική. Μαζί με την αναστάσιμη αναφώνηση ‘’Επικράνθη ο Άδης’’, μπορεί έστω και ψιθυριστά και κατ’ ανεξήγητο τρόπο όμοια σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, να ακουστεί και ως αντιφώνηση το ‘’Επικράνθη και το ανθρώπινον κακόν’’.

*Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης