Γράφει ο Ηλίας Μπόνος

Οι Ρομά είναι γνωστοί στις περισσότερες χώρες με λέξεις συγγενείς προς τη λέξη "γύφτος" ή "γιούφτος". Οι λέξεις αυτές προέρχονται από τη λέξη "Αιγύπτιος" και η χρήση τους οφείλεται στην πεποίθηση παλαιότερων εποχών ότι οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο. Η λέξη "Ρομ", που χρησιμοποιείται σε πολλές περιοχές από τους ίδιους, σημαίνει στη γλώσσα τους "άντρας" ή "σύζυγος".

Μεταξύ τους χρησιμοποιούν περισσότερο τα "Μελελέ" (Λαός μαύρος), "Μανούς" (άνθρωπος) και "Σίντε". Επίσης, η λέξη "αθίγγανος" ή "ατσίγγανος" σημαίνει τον "ανέγγιχτο" (από την ονομασία της κατώτερης ινδουιστικής κάστας, από την οποία πιθανολογείται ότι προήλθαν) και ετυμολογείται από το στερητικό α- και το ρήμα θιγγάνω, δηλαδή "αγγίζω". Δεν πρέπει να συγχέονται με την θρησκευτική ομάδα Αθίγγανοι που έδρασε τον 8ο αιώνα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διέθετε μεγάλη επιρροή.

Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες είναι μόνιμα εγκαταστημένοι Ρομά με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού είναι οι: Αγ. Βαρβάρα, Λιόσια, Kάτω Αχαϊα, Δενδροπόταμος, Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Αμαλιάδα, Γαστούνη, Εξαμίλι Κορινθίας, Νέα Ιωνία Μαγνησίας και Νυμφόπετρα.

Στην Ελλάδα διακρίνουμε δύο ομάδες Ρομά: τους μετακινούμενους και τους εγκαταστημένους. Οι πρώτοι συνεχίζουν τη νομαδική ζωή και είναι συνήθως πλανόδιοι έμποροι φρούτων, λαχανικών, μικροεπίπλων και άλλων ειδών οικιακής χρήσης, όπως επίσης και παλαιοπώλες και ρακοσυλέκτες ή πλανόδιοι οργανοπαίχτες. Οι δεύτεροι κατοικούν συνήθως σε χωράφια ή προσκείμενα εκτός πολεοδομικών συγκροτημάτων. Τα επαγγέλματα που εξασκούν έχουν σχέση συνήθως με το εμπόριο και πολύ πιο σπάνια με εξαρτημένη μισθωτή εργασία.

Οι Έλληνες Ρομά έχουν 114 σωματεία πανελλήνια (Συνομοσπονδία Ελλάδος) με 300 χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, ενώ το 2006 συγκρότησαν και πολιτικό κόμμα με τον τίτλο "Ασπίδα-Ρομ" (Ανεξάρτητη Συσπείρωση Πολιτών Ιδιαίτερου Αυτοπροσδιορισμού ΡΟΜ).

Στη Λακωνία και ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Σκάλα και η Φάριδα η παρουσία των Ρομά είναι έντονη και χαρακτηριστική. Εγκατεστημένοι σε οικόπεδα – κάποιοι και σε σπίτια – που έχουν αγοράσει κατακλύζουν χωριά και οικισμούς. Η ανεξέλεγκτη διαβίωση πολλών οικογενειών σε περιορισμένες υποδομές αλλά και η έλλειψη των στοιχειωδών προϋποθέσεων υγιεινής και νομιμότητας έχει μεταβάλει τα χωριά σε περιοχές ανεπιθύμητες ακόμα και για τους ιδιοκτήτες μπαλαμούς.

Η Ελληνική Πολιτεία δείχνει αδύναμη να οριοθετήσει την συνύπαρξη των Ρομά με τους Λάκωνες, αφήνει μεγάλα περιθώρια ανεξέλεγκτης δραστηριότητας και συγχρόνως υποβάλει τους φιλειρηνικούς πολίτες στο βάσανο της προσβολής, της απειλής και της φθοράς υλικής και άυλης περιουσίας.

Το Αστυνομικό δελτίο καθημερινά αναδεικνύει την παραβατική και κάποτε και εγκληματική δράση Ρομά στην περιοχή.
Οι πολιτικές και αυτοδιοικητικές αρχές ποτέ δεν κατόρθωσαν να παρέμβουν στη διένεξη μεταξύ Ρομά και Λακώνων. Η νομοθεσία, η δικαιοσύνη, η αστυνόμευση, ο πολιτισμός και η υπομονή δεν επαρκούν για να διασφαλιστεί η ισονομία και η ισοπολιτεία. Η αυτοδικία είναι πάντα ένα ενδεχόμενο πιθανό…

Η περιοχή της Φάριδας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα δραματικής αλλοίωσης στη φυσιογνωμία της. Η ζημιά που έχουν υποστεί οι κάτοικοι των χωριών είναι ανυπολόγιστη. Βιώνουν μια ιδιότυπη «κατοχή» την ώρα που το Ελληνικό κράτος ξέρει να τους επιβάλει μόνον φόρους, περιορισμούς και πρόστιμα.
Η Δημοκρατία ηττήθηκε στη Φάριδα. Η Ελευθερία εξοστρακίστηκε. Η Ασφάλεια κρύφτηκε. Η Αξιοπρέπεια υποδουλώθηκε.

Η αδιαφορία είναι εγκληματική. Η αναποτελεσματικότητα παροιμιώδης.
Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι όποτε η Πολιτεία εγκατέλειψε την Κοινωνία επήλθε ανεπανόρθωτη οπισθοδρόμηση και ανακοπή της προόδου και της προκοπής.

Στη Λακωνία, πλέον, το πρόβλημα των Ρομά θεωρείται εγγενής ανωμαλία.

Οι Ρομά διαπρέπουν μεταξύ της φθοράς που επιφέρουν και της αφθαρσίας που απολαμβάνουν.