Η γενιά του Πολυτεχνείου

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Είναι γνωστά τα γεγονότα του Νοέμβρη του 1973, όπου φοιτητές από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας εξεγέρθηκαν στο Πολυτεχνείο επιτάχυναν τις εξελίξεις (πραξικόπημα στην Κύπρο, Αττίλας κ.λπ.) και οδήγησαν στην πτώση της χούντας τον Ιούλιο του 1974. Η στάση, η διαδρομή και η συμπεριφορά της πρωτοπόρας αυτής νεολαίας έμελλε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις. Η επαναφορά της πρόσφατης μνήμης και η αναψηλάφηση των γεγονότων της σαραντάχρονης και πλέον πορείας αποτελούν υποχρέωση.

Με την αλλαγή του πολιτικού συστήματος και του Συντάγματος καθιερώθηκαν, στις νέες συνθήκες του ομαλού πολιτικού βίου, η αποκατάσταση της δημοκρατίας και η λειτουργία του κοινοβουλευτισμού και των πολιτικών κομμάτων. Πολλοί από εκείνη την πολιτικοποιημένη νεολαία πρωτοστάτησαν και πρωταγωνίστησαν στη δημόσια και πολιτική ζωή του τόπου και σημάδεψαν την εποχή καταλαμβάνοντας υψηλές θέσεις. Οι πράξεις και ο τρόπος δράσης τους στη μακρόχρονη πορεία αποδεικνύει την ορθότητα ή μη των επιλογών τους και την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο.

Η προσδοκία για πραγματική αλλαγή σε όλους τους τομείς της νέας πολιτείας, η απαίτηση για ισότητα και δικαιοσύνη σε μια ισορροπημένη κοινωνία, όπου όλοι θα απολαμβάνουν τα αγαθά της παραγωγής ήταν οι βασικές ιδεολογικές αρχές της νέας γενιάς. Να δοθούν ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά του λαού στην παιδεία και στη μόρφωση, ανεξάρτητα από οικονομικό επίπεδο, περιοχή και τάξη, με ελεύθερη και απρόσκοπτη φοίτηση στα ΑΕΙ και στα ΤΕΙ της χώρας. Να απομακρυνθεί η σκιά του χωροφύλακα, αφήνοντας πίσω την τραγωδία του πρόσφατου εμφυλιοπολεμικού παρελθόντος και τις σκόπιμες διαιρέσεις και κατατάξεις των πολιτών ανάλογα με τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Να προαχθεί η ομοψυχία και η εθνική συμφιλίωση και να γίνει προσπάθεια αντιμετώπισης των προκλήσεων της ανάπτυξης και της προκοπής ολόκληρου του λαού.

Αυτή η γενιά που ξύπνησε με τις διαδηλώσεις του 114 και του 15% για την Παιδεία, συνεπαρμένη και γοητευμένη από την εξέγερση της γαλλικής νεολαίας το Μάη του 1968, διαμορφώθηκε από τους αγώνες την περίοδο της δικτατορίας (Νομική, Πολυτεχνείο). Μέρος της εντάχθηκε στα πολιτικά κόμματα, όπου κατακερματισμένη από τους διαφορετικούς πολιτικούς σχηματισμούς αποδυναμώθηκε, ελέγχθηκε, υποτάχθηκε.

Εκχώρησε τις δυνάμεις της σε παλαιοκομματικούς της προηγούμενης γενιάς με αποτέλεσμα αυτοί να την εκμεταλλευτούν, να πατήσουν στην ιδεολογική της καθαρότητα προκειμένου να αναρριχηθούν στην εξουσία. Οι κυβερνητικές ή κομματικές θέσεις ήταν ελεγχόμενες και δεν άφηναν περιθώρια για ριζοσπαστικές προτάσεις και λύσεις. Έτσι η ηθική, αγνή και πατριωτική βούληση και στάση περιοριζόταν από τα όρια των καθημερινών συμβιβασμών. Αντί να παραμείνει συμπαγής και συσπειρωμένη αντί να πάρει τα ηνία και να πρωτοστατήσει στις πολιτικές εξελίξεις προτίμησε να ενταχθεί στο σύστημα και αφομοιώθηκε μ’ αυτό. Οι μεμονωμένες θετικές εξελίξεις που ακολούθησαν αμαυρώθηκαν από τα χρόνια της διαφθοράς, της διαπλοκής, των σκανδάλων και του υπερδανεισμού που έφεραν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία προσπάθεια ώστε να μπει ένας φραγμός, ένα φρένο στον κατήφορο, στην καταστροφή.

Η γενιά του Πολυτεχνείου γαλουχημένη με ανθρώπινα αισθήματα, αρχές και αξίες, σφυρηλατημένη στις επάλξεις του αγώνα, της αλληλεγγύης και της ισοπολιτείας δεν ανταποκρίθηκε στις ανάγκες και στις απαιτήσεις της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού. Κατώτερη των περιστάσεων, υπηρέτης και διεκπεραιωτής των συμφερόντων του κεφαλαίου – που είχε ορκιστεί να πολεμήσει – απορροφήθηκε από το σύστημα εξουσίας και στράφηκε στην εξυπηρέτηση προσωπικών και ιδιοτελών συμφερόντων. Μετακινιόταν από το ένα κόμμα στο άλλο, χωρίς αισχύνη, γλείφοντας τα έδρανα της ανυποληψίας, σκύβοντας από το βάρος της δουλείας και της υποταγής. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί την κατάντια, τον ξεπεσμό και τον πρόωρο θάνατο αυτής της επαναστατικής και πρωτοπόρας νεολαίας. Καθημερινά η απογοήτευση διαδέχεται την ελπίδα και την προσδοκία ο εξευτελισμός και η ταπείνωση. Φαίνεται ότι τα κατάλοιπα από τα χρόνια της σκλαβιάς δεν έχουν ακόμη αποβληθεί.

Αρκετοί από εκείνη τη γενιά παρέμειναν και παραμένουν στην αφάνεια, πιστοί και συνεπείς δεν αντάλλαξαν τη συνείδηση, την εντιμότητα και την ανιδιοτέλεια με θέσεις και αξιώματα. Απαρνητές της απαξίωσης και του συμβιβασμού αντιτάχθηκαν στις προσταγές, την εξάρτηση και την υποτέλεια. Έμειναν σταθεροί στις αρχές, πλούσιοι σε αξίες, με αξιοπρέπεια και ευπρέπεια. Με διαδρομή πάντοτε σε προοδευτική κατεύθυνση με το συγγραφικό τους έργο και τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες αγωνίζονται ακόμη και σήμερα.