Με δυσκολία απαντά κανείς στο ερώτημα αν η διδασκαλία και ο βίος του Οσίου Νίκωνος έχουν διαποτίσει το κοινωνικό δένδρο της Σπάρτης.

Δεν είναι τα πολλά θαύματα που θα «κέρδιζαν» την ανθρώπινη υπέρβαση.

Δεν είναι η ασύμβατη, με την Εξουσία, μορφή του Οσίου που θα κατακτούσε τους δύσπιστους.

Δεν είναι ο περίβλεπτος Ιερός Ναός που θα δέσποζε καταλυτικά στη συνείδηση των πιστών.

Δεν είναι η λαμπρή γιορτή στην μνήμη του που θα τον καθιέρωνε.

Το ηχηρό και μαστιγώδες μήνυμά «Μετανοείτε» δεν φαίνεται να έχει καταλύσει τη λογική και την πρακτική των Λακεδαιμονίων.

Ο τόπος, άγνωστο στους θνητούς για ποιούς λόγους, ανέκαθεν έχανε (ή αν θέλετε έδινε) τον ανθό της κοινωνίας του.

Υπήρξαν εποχές που η Σπάρτη χρειάστηκε να αλλάξει δομές και αρχές για να γεννηθούν… Σπαρτιάτες που θυσιάζονταν πότε για τα πάτρια και πότε για τα παγκόσμια εδάφη. Φυσικά προ Χριστού. Η ενδοξότερη σελίδα γράφτηκε τότε από έναν Λεωνίδα, Βασιλιά.

Είδαμε εποχές που η κοινωνία παλλόταν και χανόταν ανάμεσα στην Αυτοκρατορική Μεγαλοπρέπεια και στη Βυζαντινή Παρακμή. Η επόμενη ενδοξότερη σελίδα γράφτηκε τότε από έναν Παλαιολόγο, Αυτοκράτορα.

Ζήσαμε εποχές που η κοινωνία λύγιζε στις ριπές που θέριζαν την ελπίδα και διαιώνιζαν την εμφύλια κατάρα.

Ένδοξη σελίδα έγραψε ένας γιατρός Καρβούνης, Πατριώτης και οι ισότιμοι πολυάριθμοι Σπαρτιάτες.

Βιώσαμε στιγμές ενός πρωτόγνωρου ξεριζωμού από μια ανήμπορη πατρίδα να θρέψει τα παιδιά της, με τη Λακωνία να μετατρέπεται σε πατρίδα χιλιάδων μεταναστών σε χώρες πέραν του Ατλαντικού. Ένδοξες και οι σελίδες της Λακωνικής Ομογένειας τηρουμένων των αναλογιών.

Σήμερα, ακόμα η Σπάρτη μετράει άνιση και απειλητική αποχώρηση ή μετακίνηση νέων ανθρώπων για ένα καλύτερο αύριο, για μια αποδοτική εργασία.

Η κοινωνία όμως δεν αντέχει να είναι μόνον το φυτώριο ευγενών, έντιμων, αποφασισμένων και προικισμένων ανθρώπων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο «θυσιάζονται» όταν ανθίζουν;

Δεν θα πρέπει κάποτε ο ανθός της Σπάρτης να αφήσει καρπό και ο καρπός αυτός να αφήσει σπόρο;

Άραγε η κοινωνία της Σπάρτης έχει «μετανοήσει» για λάθη, για εμμονές, για υπερβολές, για απουσίες, για στρεβλώσεις που την οδήγησαν συστηματικά στην μητροπολιτική αποδυνάμωση και σήμερα σε, μια άνευ προηγουμένου, παρακμή;

Δεν μπορεί η ακμή να έχει συνειδητή ρίζα και η παρακμή να είναι ακατανόητη μοίρα…

Πως να εξηγήσει κανείς το μοναδικό φαινόμενο που παρατηρεί κανείς: Ο τόπος που ανέδειξε ήρωες και φιλοσόφους, αυτοκράτορες και βασιλείς, στρατηγούς και στρατιώτες, αγωνιστές και ιδεολόγους, εργάτες και ηγέτες, σήμερα να μην μπορεί να σηκώσει, έστω το ασθενικό κυρτό και γερασμένο ανάστημα του;

Ξεχάσαμε να αναλύσουμε όχι μόνο τι έκαναν όλοι αυτοί αλλά σε τι τελικά πίστεψαν, για ποια πράγματα μετάνιωσαν και πόσα δεν πρόλαβαν να πράξουν.

Πώς να εξηγήσει κανείς (και πώς να αντιμετωπίσει) τη σύγκρουση, τόσο των συναισθημάτων όσο και της λογικής, στην οποία σε οδηγεί η ίδια η Σπαρτιατική πραγματικότητα όταν επιχειρήσεις να συγκρίνεις το παρελθόν και το παρόν;

Η εξήγηση δεν μπορεί να συνδέεται με δόγματα και κρυφοκομματικές ιδεοληψίες περι καθαρότητας της «φυλής» και αποστείρωσης της ρίζας της… Ούτε φυσικά η προκοπή και η ακμή εννοείται μέσα από χρηματικές επενδύσεις και υλικές υποδομές αποικιακού χαρακτήρα.

Η εξήγηση ίσως και να συνδέεται με την μη τήρηση του διδάγματος «Μετανοείτε». Χωρίς μετάνοια για όσα δεν έγιναν σωστά, χωρίς περίσκεψη για όσα δεν ήταν άρτια, χωρίς συνείδηση των σφαλμάτων και των αδυναμιών η κοινωνία της Σπάρτης θα απολέσει συντομότατα ακόμα και αυτή την ιστορική της μονομερή ιδιότητα: Να παραδίδει στην ανθρωπότητα ξεχωριστούς ανθρώπους.

Μήπως λοιπόν πίσω από τη δόξα μας κρύβεται η αμαρτία;
Μήπως πίσω από τον θρύλο μας φωλιάζει η υπεροψία;
Μήπως η νίκη μας δεν αντέχει τη θυσία;
Μήπως η θυσία μας εξαγνίζει την προδοσία;
Μήπως η φήμη μας γεννά το σύμπλεγμα;
Μήπως ξεχάσαμε ανόητα ότι τη ρίζα και τον ανθό τους «δένει» το κλωνάρι;
Μήπως το θαύμα δεν το γεννά η πίστη μας μόνο στον άνθρωπο;