Η καταλληλότητα του μπουκαλιού μέσα από το οποίο λαμβάνει ο αθλητής τα απαιτούμενα για την καλή φυσική του κατάσταση υγρά είναι πολύ σπουδαία λόγω της μεγάλης συχνότητας χρήσης του. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στο τριγωνικό σύμβολο που βρίσκεται στον πάτο του μπουκαλιού και αφορά στο υλικό από το οποίο έχει παρασκευαστεί. Καλό είναι να αποφεύγονται μπουκάλια που περιέχουν BPA, να χρησιμοποιούνται μία μόνο φορά τα μπουκάλια τύπου PET ενώ γενικώς είναι προτιμότερη επιλογή αυτή των γυάλινων ή ανοξείδωτων μπουκαλιών. Ένα άρθρο από την Επιστημονική Ομάδα της Nutrilab.

Σκεφτείτε πόσο σημαντικό ερώτημα είναι αυτό, όταν ένας αθλητής καταναλώνει 3-4 λίτρα υγρών την ημέρα, κατά συνέπεια καταναλώνοντας πάνω από ένα τόνο νερό το έτος!!! Η επιλογή για τα αθλητικά παγουράκια γίνεται βάσει της εμφάνισης και με μια πρώτη ματιά φαίνονται όλα ίδια. Δίνοντας, όμως, προσοχή στο κάτω μέρος τους, διαπιστώνουμε ότι φέρουν τριγωνικό σύμβολο που αφορά το υλικό προέλευσης και όχι την ανακύκλωση του προϊόντος όπως πιστεύεται!

Ο λόγος για τη σύσταση του μπουκαλιού γίνεται επειδή κάποια υλικά απελευθερώνουν χημικές ουσίες στο υγρό που βρίσκεται μέσα τους, ενώ το πρόβλημα οξύνεται στο φούρνο μικροκυμάτων. Πιο συγκεκριμένα, η κουβέντα για τα μπουκάλια ξεκίνησε μιας και αρκετά περιέχουν το χημικό άλφα βισφενόλη (bisphenol A ή ΒPA), καθώς και για το λόγο ότι σε ορισμένες έρευνες υποστηρίζεται ότι εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία μας. Συγκεκριμένα, η επιβλαβής δράση της βισφενόλης Α, που πραγματοποιείται ακόμα και σε θερμοκρασία δωματίου, αναφέρεται για την έκκριση πολλών ορμονών και το αναπαραγωγικό σύστημα, προκαλώντας σημαντικά προβλήματα για την υγεία, ανάμεσα στα οποία είναι και ενδοκρινικές διαταραχές, προβλήματα στη λειτουργία του εγκεφάλου, την ανάπτυξη του αναπαραγωγικού συστήματος, καθώς και κίνδυνος για καρκίνο του μαστού και του προστάτη. Ανησυχητικά για την υγεία, είναι τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης μελέτης από την Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Exeter, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PloS ONE. Στην μελέτη αυτή ανέλυσαν 1500 δείγματα ούρων, επιβεβαιώνοντας ότι η ουσία βισφενόλη Α είναι ύποπτη για καρδιαγγειακά νοσήματα. Άλλη μια πρόσφατη μελέτη, πραγματοποιήθηκε σε 114 περιπτώσεις εγκύων, απέδειξε ότι όταν η ουσία αυτή βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στο αίμα αυξάνει κατά 80% τον κίνδυνο αποβολής. Αξιοσημείωτο είναι πως Ευρωπαϊκή ένωση αποφάσισε το 2011 να απαγορεύσει τουλάχιστον τη χρήση της βισφενόλης Α στα μπιμπερό, ενώ για τους υπόλοιπους τομείς όρισε ανώτατα επιτρεπτά όρια. Ακόμα, δεν είναι λίγες οι χώρες που έχουν απαγορεύσει τη χρήση BPA σε πλαστικά δοχεία. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγονται η Γαλλία που έχει απαγορεύσει τη χρήση BPA στα μπιμπερό (2010), καθώς και σε οποιαδήποτε συσκευασία, δοχείο ή σκεύος που προορίζεται να έρθει σε άμεση επαφή με τα τρόφιμα (2015), η Διοίκηση Κτηνιατρικής και Τροφίμων της Δανίας που έχει απαγορεύσει τη χρήση BPA σε δοχεία τροφίμων και ποτών για τα πολύ μικρά παιδιά από την 1η Ιουλίου 2010 και η Αυστραλιανή Κυβέρνηση, η οποία έχει θεσπίσει μια εθελοντική σταδιακή κατάργηση των πολυκαρβονικών μπουκαλιών μωρών που περιέχουν ΒPA (FSANZ, 2012).

Έτσι λοιπόν, είναι πολύ πιθανόν να μην είναι όλα τα πλαστικά ίδια! Σε απάντηση των μελετών που αμφισβήτησαν την ασφάλεια της BPA, πολλές βιομηχανίες παρασκευής πλαστικών, προχώρησαν σε εναλλακτικές λύσεις αντικατάστασης της BPA με άλλες χημικές ουσίες, με πιο κοινή την χρήση της BPS(βισφενόλη S). Τα προϊόντα που δεν περιέχουν BPA αναφέρονται ως “BPA-free” προϊόντα. Ωστόσο, μία έρευνα του UCLA που μελέτησε την επίδραση χαμηλών επιπέδων BPA και BPS στα γονίδια και τα κύτταρα του εγκεφάλου που ελέγχουν την αναπαραγωγή σε έμβρυα του ψαριού-ζέβρα, παρατήρησε οι δύο αυτές ουσίες να παρουσιάζουν τις ίδιες αρνητικές επιπτώσεις και, επιπλέον, να επηρεάζουν το σύστημα θυρεοειδικών ορμονών. Μία ακόμη μελέτη ερευνητών στο Τέξας διαπίστωσε ότι η BPS είναι ικανή να διαταράξει τις φυσιολογικές λειτουργίες των κυττάρων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγήσει σε κυτταρικό θάνατο. Τέλος, σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε αρουραίους η BPS προκάλεσε καρδιακή αρρυθμία, όταν δόθηκε σε δόσεις ισοδύναμες με εκείνες που συνήθως λαμβάνουν οι άνθρωποι.

Τελικά, πόσο απειλητική μπορεί να είναι η χρήση της BPA στα πλαστικά δοχεία αποθήκευσης τροφίμων και ποτών για την υγεία του ανθρώπου;

Τα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια της χημικής ουσίας BPA στην πραγματικότητα είναι συγκεχυμένα. Στον αντίποδα υπάρχουν πολλοί κυβερνητικοί και επιστημονικοί φορείς σε όλο τον κόσμο, που αναφέρουν ότι η BPA που περιέχεται σε δοχεία αποθήκευσης τροφίμων και ποτών καθώς και σε επενδύσεις μεταλλικών δοχείων, διεισδύει σε πολύ μικρές ποσότητες στα τρόφιμα με τα οποία έρχεται σε επαφή και θεωρείται ασφαλής. Το 2011, μία διεθνής επιτροπή ειδικών που οργανώθηκε από τους WHO και FAO κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΒPAδε συσσωρεύεται στο σώμα και αποβάλλεται ταχέως μέσω των ούρων. Ωστόσο, ανέφεραν ότι "Είναι αναγκαίο να συνεχιστούν οι έρευνες σχετικά με την τοξικοκινητική της BPA και τους οιστρογονικούς και άλλους μηχανισμούς δράσης της BPA πριν προσδιοριστούν τα κατάλληλα επίπεδα πρόσληψης (π.χ. NOAEL, LOAEL) για την αξιολόγηση του κινδύνου στον άνθρωπο με βεβαιότητα» (WHO, 2011). Επιπλέον, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (U.S. FDA), ύστερα από ανασκόπηση περισσότερων από 300 μελετών που δημοσιεύθηκαν μεταξύ του Νοεμβρίου του 2009 και του Ιουλίου του 2013, τάχθηκε υπέρ της ασφάλειας της BPA, ενώ δήλωσε πως απαιτούνται εκτενέστερες μελέτες για να ξεκαθαριστεί το τοπίο περί ασφάλειας αυτής της ύποπτης ουσίας. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει θέσει ως όριο ανεκτής ημερήσιας πρόσληψης (TDI) για την BPA τα 50 μg / kg σωματικού βάρους / ημέρα (EFSA, 2010), το οποίο είναι περίπου 33 φορές υψηλότερο από το 95ο εκατοστημόριο επίπεδο πρόσληψης BPA από τους ενήλικες (1,5 μg / kg σωματικού βάρους / ημέρα), όπως υπολογίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2011), και περίπου 20 φορές υψηλότερο από την πρόσληψη BPA στα βρέφη.

Γεννιούνται λοιπόν τα εξής ερωτήματα: Μήπως εκτός από την ποιότητα του νερού θα πρέπει να ελέγχουμε και την ποιότητα του παγουριού μας; Πώς μπορούμε να προστατευθούμε από δυνητικά τοξικές ουσίες όπως οι BPA και BPS;

Πιθανές ενέργειες στις οποίες μπορούμε να προβούμε είναι:
α)Τα μπουκάλια τύπου PET που φέρουν το τρίγωνο με τον αριθμό 1 δεν είναι βλαβερά για την υγεία μας, αν φυσικά τα χρησιμοποιούμε μόνο μια φορά.
β) Κάποια από τα σκληρά μπουκάλια με τη σήμανση 7 μέσα σε τρίγωνο είναι αυτά που περιέχουν ΒPA και ίσως θα πρέπει να αποφεύγουμε.
γ) Η χρήση δοχείων κατασκευασμένων από γυαλί ή ανοξείδωτο ατσάλι για αποθήκευση των τροφίμων και του νερού αποτελεί μια εναλλακτική λύση.

Οι ασφαλείς οδηγίες χρήσης των πλαστικών μπουκαλιών είναι οι εξής:

• Χρησιμοποιείτε μια μόνο φορά τα μπουκάλια μιας χρήσης (τύπου ΡΕΤ).
• Αποφεύγετε την θέρμανση των παραπάνω μπουκαλιών στο φούρνο μικροκυμάτων.
• Προσοχή στα μπουκάλια με την σήμναση , και και σε αυτά που αναγράφουν BPA.
• Χρησιμοποιήστε μπουκάλια που φέρουν τη σήμανση και ψάξτε για την αναφορά ότι δεν περιέχουν βισφενόλη Α ή BPA που είναι η συντομογραφία του Bisphenol A στα αγγλικά.

Bιβλιογραφικές Πηγές
• " NIEHS/FDA CLARITY-BPA research program update", Reproductive Toxicology Volume 58, December 2015, Pages 33–44
• Jerrold J. Heindel , Retha R. Newboldb, John R. Bucherb, Luísa Camachoc, K. Barry Delclosc, Sherry M. Lewisf, Michelle Vanlandinghamc, Mona I. Churchwellc, Nathan C. Twaddlec, Michelle McLellenc, Mani Chidambaramc, Matthew Bryantc, Kellie Woodlingc, Gonçalo Gamboa da Costac, Sherry A. Fergusond, Jodi Flawse, Paul C. Howardf, Nigel J. Walkerb, R. Thomas Zoellerg, Jennifer Fostelb, Carolyn Favaroh, Thaddeus T. Schuga
• • " Bisphenol A: Update on newly developed data and how they address NTP’s 2008 finding of “Some Concern” ", Susan Shelnutta, John Kinda, William Allabenb, Food and Chemical Toxicology Volume 57, July 2013, Pages 284–295
• • American Chemsitry Council, 700 2nd Street NE, Washington, District of Columbia 20002, August 2013
• • “BPA-free plastic alternatives may not be safe as you think”, Sandee LaMotte, February 1, 2016
• • “Questions & Answers on Bisphenol A (BPA) Use in Food Contact Applications”, U.S. Food and Drug Administration, 2 May 2016
• • Vnitr Lek. 2013 Jun;59(6):466-71., “The environmental estrogen bisphenol A and its effects on the human organism”, Lazúrová Z1, Lazúrová I.
• • “Abbreviated assessment of bisphenol A toxicology literature”, Rochelle W. Tyl , June 2014 Volume 19, Issue 3, Pages 195–202
• • “Release of Bisphenol A from Polycarbonate—A Review”, Eddo J. Hoekstra & Catherine Simoneau, Journal Critical Reviews in Food Science and Nutrition Volume 53, 2013 - Issue 4
• • Food Chem Toxicol. 2012 Oct;50(10):3725-40. doi: 10.1016/j.fct.2012.07.059. Epub 2012 Aug 4., “A review of dietary and non-dietary exposure to bisphenol-A.”, Geens T, Aerts D, Berthot C, Bourguignon JP, Goeyens L, Lecomte P, Maghuin-Rogister G, Pironnet AM, Pussemier L, Scippo ML, Van Loco J, Covaci A.
• • “Bisphenol S Disrupts Estradiol-Induced Nongenomic Signaling in a Rat Pituitary Cell Line: Effects on Cell Functions”, René Viñas, and Cheryl S. Watson
• • “Actions of Bisphenol A and Bisphenol S on the Reproductive Neuroendocrine System During Early Development in Zebrafish”, Wenhui Qiu, Yali Zhao, Ming Yang, Matthew Farajzadeh, Chenyuan Pan, and Nancy L. Wayne, 2015

Για περισσότερες πληροφορίες για την χημική σύσταση των πλαστικών μπορείτε να επισκεφτείτε το link του Aμερικάνικου Συμβουλίου Χημικών.

Η Επιστημονική ομάδα Νutrilab

Δρ. Mπάρδης Κων/νος – Επιστημονικός Υπεύθυνος Nutrilab – Διδάκτωρ Eπιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής - Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας των ΗΠΑ – Human Performance Lab
Κλειώ Kαρτσιώτη – Διαιτολόγος – Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

E-mail: secretariat@nutrilab.gr
Τηλ: 210 300 3535
Fax: 210 72 92 666