H υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συσχετιστεί με τη κακή ποιότητα ζωής της μητέρας η οποία αντανακλάται τελικά και στην υγεία του νεογνού.

Έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Nursing for Women’s Health τον Οκτώβριο του 2016 ,τόνισε πως η υγιεινή διατροφή με ή χωρίς τη παρουσία φυσικής δραστηριότητας μειώνει τον κίνδυνο υπερβολικής αύξησης του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης , σε ποσοστό 20%.

Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε όταν υπήρχε συνδυασμός δίαιτας και ελεγχόμενης φυσικής δραστηριότητας. Την ίδια χρονιά τα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας κατά τη κύηση επαληθεύτηκαν σε μεγάλο βαθμό και από την έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Sexual and Reproductive Health Care (official journal of the Swedish Association of Midwives) .Η έρευνα αυτή ,έδειξε πως οι γυναίκες που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ακολουθούσαν προγράμματα άσκησης είχαν ΔΜΣ <30 Kg/m2 , εμφανώς καλύτερη ψυχολογία αλλά και καλύτερη ποιότητα ζωής.

Το Αμερικάνικο Κολλέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων συστήνει σε όλες τις γυναίκες, που διανύουν μια φυσιολογική κύηση, να κάνουν τουλάχιστον 30 λεπτά άσκηση μέτριας έντασης, τις περισσότερες, αν όχι όλες, ημέρες της εβδομάδας. Ωστόσο, οι έγκυες γυναίκες που ακολουθούν τη σύσταση αυτή είναι λίγες και πολλές από αυτές τείνουν μάλιστα να μειώνουν, αντί να αυξάνουν, τη φυσική τους δραστηριότητα.


Η φυσική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει πλέον χαρακτηριστεί ομόφωνα ως ασφαλής παρέμβαση τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Κατέχει έναν μείζον ρυθμιστικό ρόλο στη βελτίωση των μεταβολικών , αιμοδυναμικών αλλά ακόμη και των ψυχολογικών χαρακτηριστικών της εγκύου. Συμβάλλει στη πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων καθώς επίσης και του σακχαρώδη διαβήτη της κύησης βελτιώνοντας τη ποιότητα ζωής της εγκύου αλλά ακόμη και τη μετέπειτα ποιότητα ζωής του νεογνού.

H ενασχόληση των εγκύων με τη φυσική δραστηριότητα οδηγεί σε καλύτερο έλεγχο της καρδιακής λειτουργίας , μέσω της μείωσης της καρδιακής συχνότητας. Επιπρόσθετα, η άσκηση ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα της εγκύου και έτσι, ενδέχεται να ευνοεί τη διεξαγωγή του τοκετού. Υπάρχουν αναφορές ότι γυναίκες που ασκούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έχουν γρηγορότερο και λιγότερο επώδυνο τοκετό. Επιπλέον, έχουν μειωμένο κίνδυνο να γεννήσουν με καισαρική επέμβαση.

Επιπλέον , ένα σύνηθες πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη είναι οι διαταραχές του ύπνου οι οποίες φαίνεται πως περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό όταν οι γυναίκες αυτές ακολουθούν ελεγχόμενο πρόγραμμα άσκησης.

H προεκλαμψία , μία ειδική επιπλοκή της εγκυμοσύνης , χαρακτηρίζεται από υψηλή αρτηριακή πίεση μεταξύ άλλων. Είναι μια από τις πιο συχνές αιτίες της μητρικής και εμβρυϊκής νοσηρότητας και θνησιμότητας στον κόσμο. Πλέον η ανίχνευση της μπορεί να γίνει εύκολα και αποτελεσματικά το πρώτο τρίμηνο της κύησης έτσι ώστε να ξεκινήσει άμεσα η αντιμετώπισή της. Σε μία πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, αναφέρεται ότι η άσκηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενδέχεται να παίζει κάποιο ρόλο στην πρόληψη της προεκλαμψίας αν και απαιτείται περισσότερη μελέτη .

Πρόσφατα , το Σεπτέμβριο του 2016 , ήρθε μια νέα μελέτη να φέρει στην επιφάνεια άλλη μια σημαντική ανακάλυψη του οφέλους της φυσικής δραστηριότητας σε εγκυμονούσες γυναίκες. Η μελέτη αυτή που δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology ,απέδειξε πως σε σχέση με τα νεογνά των μητέρων που ήταν αδρανείς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης , όταν οι μητέρες ακολουθούσαν πρόγραμμα φυσικής δραστηριότητας τα νεογνά γεννήθηκαν με πιο ώριμη εγκεφαλική λειτουργία.

Άξια αναφοράς αποτελεί έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Maternal and Child Nutrition το Σεπτέμβριο του 2016. Η μελέτη αυτή είχε ως στόχο να προσδιορίσει αν η τροποποίηση του τρόπου ζωής σε υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη της κύησης (ΣΔΚ) καθώς επίσης και αν αυτό το είδος της συνταγής αυξάνει τη προσκόλληση σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής σε σχέση με τη συνήθη φροντίδα.

Επρόκειτο για μια τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη στην οποία συμμετείχαν γυναίκες που βρίσκονταν στη 9ο-12ο βδομάδα της κύησής τους και εμφάνιζαν BMI > 25 Kg/m2 .Oι 96 γυναίκες που εντάχθηκαν στην ομάδα παρέμβασης έλαβαν υποθερμιδική δίαιτα, χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη , χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά οξέα καθώς επίσης και συμβουλές για φυσική δραστηριότητα. Οι 95 γυναίκες που εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου έλαβαν απλά συμβουλές για το τρόπο ζωής. Τα follow -up πραγματοποιήθηκαν στην 16η , 20η , 28η and 36η βδομάδα. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ικανοποιητικά για την ομάδα παρέμβασης καθώς παρατηρήθηκε υψηλότερη προσκόλληση (57,9%) σε σχέση με την ομάδα ελέγχου η οποία εμφάνισε χαμηλότερη προσκόλληση (38,7%).

Η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη κύησης ήταν μικρότερη στην ομάδα παρέμβασης 18,8 % σε σχέση με το 37,1% της ομάδας ελέγχου. Επίσης μείωση παρατηρήθηκε και στα ποσοστά της υπέρτασης ,του πρόωρου τοκετού και της εμφάνισης μεγαλόσωμων παιδιών >4000 γραμμάρια. Συμπερασματικά, η προσκόλληση σε υποθερμιδική δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά οξέα σε συνδυασμό με φυσική δραστηριότητα μειώνει το κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη κύησης σε γυναίκες με ΔΜΣ > 25 Κg/m2.

Πιο συγκεκριμένα για τη φυσική δραστηριότητα , φαίνεται πως βοηθά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο σε γυναίκες με ΣΔΚ. Συγκεκριμένα, μελέτη σε γυναίκες με ΣΔΚ έδειξε ότι όσες από αυτές έκαναν άσκηση αντίστασης, χρειάζονταν σε μικρότερο ποσοστό, θεραπεία με ινσουλίνη, σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν έκαναν άσκηση. Άλλες έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι η άσκηση κατά την εγκυμοσύνη βοηθά στον έλεγχο της αύξησης του βάρους της εγκύου και μειώνει τον κίνδυνο γέννησης μεγαλόσωμου βρέφους, καταστάσεις που σχετίζονται με την ύπαρξη ΣΔΚ.

Το Department of Midwifery and Women's Health δημοσίευσε τον Οκτώβρη του 2016 μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα για την ενασχόληση των εγκύων γυναικών σε προγράμματα Yoga. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, η συμμετοχή σε ομαδικά προγράμματα Yoga δύο φορές το μήνα καθώς επίσης και άσκηση στο σπίτι μέσω της χρήσης DVD με μαθήματα Yoga τρεις φορές την εβδομάδα από την 20η βδομάδα της κύησης μέχρι το τοκετό είχε ποικίλα οφέλη. Παρατηρήθηκε μείωση της α-αμυλάσης και της κορτιζόλης καθώς επίσης και των αρνητικών διακυμάνσεων στη διάθεση των εγκύων . Συγκεκριμένα , περιορίστηκαν τα συμπτώματα κατάθλιψης ,θυμού, εχθρότητας και σύγχυσης σε μεγάλο βαθμό. Επομένως , θα πρέπει να συστήνεται ανεπιφύλακτα η παρακολούθηση προγραμμάτων Yoga σε εγκύους , έτσι ώστε να βελτιωθεί κατά πρώτον η σωματική υγεία τους αλλά και το γεμάτο στρες ψυχολογικό προφίλ τους.

Tέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως η άσκηση εμφανίζει ποικίλα οφέλη για την υγεία του γενικού πληθυσμού. Αδιαμφισβήτητα, η φυσική δραστηριότητα συστήνεται και στην έγκυο γυναίκα καθώς εμφανίζει οφέλη τόσο στην υγεία της ίδιας όσο και στην υγεία του παιδιού .Ωστόσο , απαιτείται περισσότερη ενημέρωση των εγκύων καθώς επίσης και σύσταση για φυσική δραστηριότητα , η οποία θα πρέπει να είναι ελεγχόμενη για αποφυγή τυχόν επιπλοκών .

«Συνταγογράφηση» άσκησης προς εγκύους

Η άσκηση θα πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα), να έχει μέτρια ένταση και διάρκεια τουλάχιστον 30 λεπτά. Δεν πρέπει να παραμελείτε το ζέσταμα και η αποθεραπεία με διατάσεις, πριν και μετά την άσκηση, αντίστοιχα. Επίσης, καλό είναι να ελέγχετε συχνά την καρδιακή σας συχνότητα, στοχεύοντας αυτή να μην ξεπερνά τους 120 παλμούς το λεπτό. Τέλος, επιλέξτε περιβάλλον δροσερό και καταναλώστε επαρκή ποσότητα υγρών, ώστε να αποφύγετε την αφυδάτωση.


Υπάρχουν κάποια είδη άσκησης που πρέπει να αποφεύγονται κατά την εγκυμοσύνη. Αυτά είναι:

• Όσα απαιτούν στάση σώματος σε ύπτια θέση (αποφυγή μετά το 1ο τρίμηνο).
• Όσα απαιτούν όρθια στάση σώματος για παρατεταμένο χρόνο.
• Όσα ενέχουν κίνδυνο πτώσης και τραυματισμού (ιδιαίτερα της κοιλιακής χώρας), όπως πάλη, ιππασία κ.α..
• Όσα διεξάγονται σε περιβάλλον με αυξημένο υψόμετρο, όπως αναρρίχηση σε βουνό.
• Όσα περιλαμβάνουν συνεχή άλματα, αναπηδήσεις και κραδασμούς, όπως έντονη αεροβική άσκηση και zumba.
• Extreme sports
Πέρα από το να επιλέξετε τον κατάλληλο τύπο φυσικής δραστηριότητας, είναι σημαντικό να ξέρετε πότε να σταματάτε. Χρειάζετε να διακόψετε άμεσα την άσκηση εάν εμφανίσετε ένα ή περισσότερα από τα εξής συμπτώματα:

• Κολπική αιμορραγία
• Ζάλη
• Πόνο η πρήξιμοστη γάμπα
• Πόνο στο στήθος
• Δύσπνοια πριν ή μετά την άσκηση
• Διαρροή αμνιακού υγρού
• Ανώμαλη καρδιακή συχνότητα

Πηγές

1. Presse Medicale . 2016 Apr;45(4 Pt 1):403-13. [Can we prevent preeclampsia?]. Ghesquière L, Clouqueur E, Garabedian C, Tsatsaris V, Houfflin-Debarge V
2. PM&R. 2016 Jul;8(7):611-7. Effects of Exercise During Pregnancy on Maternal Heart Rate and Heart Rate Variability. May LE, Knowlton J, Hanson J, Suminski R, Paynter C, Fang X, Gustafson KM.
3. Nursing for Women’s Health. 2016 Oct - Nov;20(5):447-449. Commentary on a Cochrane Review of Diet and Exercise Interventions to Prevent Excessive Gestational Weight Gain. Maslin K.
4. Maternal and Child Nutrition. 2016 Sep 19. Adherence to a lifestyle programme in overweight/obese pregnant women and effect on gestational diabetes mellitus: a randomized controlled trial. Bruno R, Petrella E, Bertarini V, Pedrielli G, Neri I, Facchinetti F.
5. Sexual and Reproductive Healthcare. 2016 Oct;9:14-20. Leisure time physical activity among pregnant women and its associations with maternal characteristics and pregnancy outcomes. Lindqvist M, Lindkvist M, Eurenius E, Persson M, Ivarsson A, Mogren I.
6. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2016 Sep 13:1-8. Exercise during pregnancy enhances cerebral maturation in the newborn: A randomized controlled trial. Labonte-Lemoyne E, Curnier D, Ellemberg D.
7. Women and Birth. 2016 Oct;29(5):e82-e88. Immediate stress reduction effects of yoga during pregnancy: One group pre-post test. Kusaka M, Matsuzaki M, Shiraishi M, Haruna M.
8. Behavioral Sleep Medicine . 2016 Oct 14:1-14. Exercise During Early Pregnancy is Associated With Greater Sleep Continuity. Baker JH, Rothenberger SD, Kline CE, Okun ML.
9. Sally K. Hinman, Kristy B. Smith, David M. Quillen, and M. Seth Smith, PharmD.Exercise in Pregnancy A Clinical Review.Sports Health: A Multidisciplinary Approach 2015.
10. Am J Obstet Gynecol. 2010;203:556.e1-e6.. Resistance exercise and glycemic control in women with gestation diabetes mellitus. De Barros MC, Lopes MA, Francisco RP, Sapienza AD, Zugaib M.


Από την επιστημονική ομάδα Νutrilab – www.nutrilab.gr
Δρ. Mπάρδης Κων/νος – Επιστημονικός Υπεύθυνος Nutrilab – Διδάκτωρ Eπιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής
Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας των ΗΠΑ – Human Performance Lab
Ειρήνη Μουράτη - Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

E-mail: secretariat@nutrilab.gr
Τηλ: 210 300 3535
Fax: 210 72 92 666