Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Σε καιρούς δύσκολους και απαιτητικούς που ΟΛΕΣ οι σύγχρονες πόλεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό εφαρμόζουν εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στα κέντρα τους , στη Σπάρτη ο θεσμός αυτός όχι μόνο είναι ακόμα στα σπάργανα , αλλά υψώνεται κι ένα τείχος «αντίστασης» στις προθέσεις της δημοτικής αρχής με επιχείρημα την επαπειλούμενη , δήθεν , πτώση του τζίρου των καταστημάτων λόγω της σχεδιαζόμενης πεζοδρόμησης του κέντρου . Όμως η αλήθεια είναι ακριβώς στο άλλο άκρο :

Μελέτες που έγιναν στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό σχετικά με τα αποτελέσματα των πεζοδρομήσεων κατέδειξαν με τρόπο επιστημονικό και αδιαμφισβήτητο ότι ανάμεσα στα πολλά οφέλη που προέκυψαν (και μάλιστα πρώτο στη λίστα) ήταν η θεαματική αύξηση του λιανικού εμπορίου :

Ας δούμε :
Οι Brambilla και Longo αναφέρουν ότι οι πεζοδρομήσεις μπορούν να βοηθήσουν, μέσω συνδυασμού της βελτίωσης του λιανεμπορίου με τις νέες επενδύσεις στην ευρύτερη επιχειρηματική περιοχή.
(Brambilla , Longo , 1977).

Πιο πρόσφατα ο Whitehead κ.α., απέδειξαν σε μία μελέτη ότι ένας πεζόδρομος έχει θετική επίδραση σε διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες όπως απασχόληση, γραφεία , λιανικό εμπόριο και κατοικίες.
(Whitehead at all, 2006).

Νωρίτερα, τόσο ο Robertson όσο και ο Mohnheim , επεσήμαναν ότι οι πεζόδρομοι μπορούν να γίνουν ελκυστικοί δημόσιοι χώροι όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να περπατήσουν , να ψωνίσουν και να διασκεδάσουν και ως εκ τούτου θα παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των πεζών στο κέντρο της πόλης.
(Robertson, 1994), (Mohnheim, 2002).

Το 2010 ο Amistad μελετώντας τις επιπτώσεις της πεζοδρόμησης της πλατείας Burgos στην πόλη Vigan κατέληξε ότι, η πεζοδρόμηση πέτυχε σε πολύ υψηλούς ρυθμούς όλους τους στόχους της , που ήταν η αύξηση του επιπέδου ασφαλείας με παράλληλη μείωση των ατυχημάτων , η εξασφάλιση άνετου περιβάλλοντος αγορών, η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η βελτίωση της ευημερίας των πεζών.
(Amistad , 2010).

Στην Γερμανία έγιναν έρευνες για το «πριν» και «μετά» την πεζοδρόμηση και τα αποτελέσματα έδειξαν ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της ροής των πεζών από 2,1% (Aachen μετά 12 χρόνια) έως 8,7% (Osnabruck μετά 3 χρόνια) . Αυτά τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με έρευνες που έγιναν σε οκτώ αγορές- δρόμους της Βιέννης, στην Αυστρία, την περίοδο 1973-1984 . Η συνολική ροή των πεζών σε τέσσερις πεζοδρομημένους δρόμους αυξήθηκε κατά 48% σε 11 χρόνια, ενώ η συνολική ροή των πεζών σε τέσσερις μη πεζοδρομημένους δρόμους μειώθηκε κατά 2,6% για την ίδια περίοδο (Hass-Klau, 1993).

Η έρευνα του Mohnheim έδειξε επίσης ότι «όσο μεγαλύτερη είναι η πεζοδρομημένη περιοχή , τόσο μεγαλύτερη είναι η αύξηση της ροής των πεζών» (Mohnheim, 1980), ενώ η έρευνα της Hass-Klau έδειξε ότι οι καταναλωτές παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε μία πεζοδρομημένη αγορά συγκριτικά με μία μη πεζοδρομημένη .
Στη Βρετανία για το θέμα της ροής των πεζών έχουμε αντίστοιχα αποτελέσματα.:
Ο Robert (1981) διαπίστωσε ότι υπάρχει μία αύξηση 29% στον αριθμό των πεζών στο Durham , ενώ οι Parker και Hoile (1975) αναφέρουν αύξηση 36% στο Carbary του Λονδίνου. Επίσης αναφέρονται σημαντικές αυξήσεις στις ροές των πεζών σε πεζοδρομημένες περιοχές σε πόλεις όπως Newton , Abbott και Brighton (Baker Associates , 2010).

ΟΛΟΙ οι ερευνητές καταλήγουν ότι οι πεζόδρομοι αυξάνουν την ροή των πεζών . Μπορούν να προσελκύσουν με επιτυχία μεγάλο όγκο καταναλωτών , προσφέροντας ένα φιλικό προς το περιβάλλον χώρο για το κοινό.

Σε ότι αφορά το πώς επηρεάζεται ο κύκλος εργασιών στις πεζοδρομημένες περιοχές, η Hass – Klau μας αναφέρει τα αποτελέσματα δύο ερευνών που πραγματοποιήθηκαν στην Γερμανία . Η πρώτη , το 1978 , συνέκρινε πεζοδρομημένες περιοχές σε 11 πόλεις και το αποτέλεσμα έδειξε ότι :

Το 83% των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, εντός των πεζοδρομημένων περιοχών, έδειξε αύξηση του κύκλου εργασιών, σε σύγκριση με μόνο 20% των αντίστοιχων επιχειρήσεων εκτός πεζοδρομημένων περιοχών. Η δεύτερη το 1979 διεξήχθη από τους εμπορικούς συλλόγους και εξέτασε το 80% όλων των δήμων που είχαν πεζοδρομημένες περιοχές . Αναφέρθηκε ότι σε 141 πεζοδρομημένες περιοχές οι επιχειρήσεις παρουσίασαν αύξηση του κύκλου εργασιών τους , σε 24 ο κύκλος εργασιών δεν εμφάνισε κάποια αλλαγή και μόνο σε 5 παρουσίασαν μείωση (Hass-Klau, 1993).

Στην Ελλάδα των δεκαετιών του 1990 και του 2000 έχουμε επίσης εφαρμογή του μέτρου της πεζοδρόμησης . Οι έρευνες όμως είναι περιορισμένες . Μεταξύ αυτών των λίγων η έρευνα της κ. Σίτη που αφορά την πεζοδρόμηση στο Χαλάνδρι. Τα αποτελέσματα της δείχνουν ότι οι επιπτώσεις είναι ευνοϊκές και αντίστοιχες με αυτές των ευρωπαϊκών πόλεων σχετικά με την ανάπλαση της περιοχής , την αύξηση της ροής των πεζών , την αύξηση της εμπορικής κίνησης και την αύξηση των αξιών των ακινήτων.

Πιο πρόσφατη ακόμα είναι η έρευνα που έγινε για τις επιπτώσεις της πεζοδρόμησης της οδού Αγίας Σοφίας Λάρισας όσον αφορά το λιανικό εμπόριο της περιοχής , από μελετητική ομάδα που αποτελούσαν οι :
Βλαχάκης Σωτήριος , Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης
Σταλίδης Γεώργιος ,Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης
Κοκκίνης Γεώργιος , Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης

Ο πληθυσμός της έρευνας ήταν τα εμπορικά καταστήματα που βρίσκονται στο ισόγειο των κτιρίων της οδού Αγίας Σοφίας . Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο σύνολο αυτών των καταστημάτων (πλήρης καταγραφή) τον Μάρτιο του 2013 . Σκοπός ήταν να μελετηθούν οι επιπτώσεις της πεζοδρόμησης της οδού Αγίας Σοφίας στο λιανικό εμπόριο της περιοχής , ενώ ως επιμέρους στόχοι τέθηκαν:

Η διερεύνηση του βαθμού ικανοποίησης των καταστηματαρχών από την εφαρμογή της πεζοδρόμησης , οι πιθανές αλλαγές της κινητικότητας των πεζών μετά την πεζοδρόμηση, η πιθανή μετατροπή της κινητικότητας σε επισκεψιμότητα στα καταστήματα , οι αλλαγές της ζήτησης στα καταστήματα της οδού και τελικά η διάθεση των καταστηματαρχών να προβούν σε αλλαγές στο μίγμα μάρκετινγκ των επιχειρήσεων τους.

Τα αποτελέσματα της έρευνας πιστοποίησαν ΚΑΙ επιστημονικά τις ευνοϊκότατες επιπτώσεις από την εφαρμογή της πεζοδρόμησης . Συγκεκριμένα :
-Σε ποσοστό 65,1% οι καταστηματάρχες δήλωσαν την γενική συμφωνία τους με την εφαρμογή του μέτρου , έναντι μόλις του 18,6% εξ αυτών οι οποίοι τοποθετούνται με σαφήνεια ενάντια , ενώ το υπόλοιπο 16,3% διατηρεί ουδετερότητα .
-Στο ερώτημα κατά πόσον έχει παρατηρηθεί αύξηση της κινητικότητας των πεζών μετά την πεζοδρόμηση της οδού το 51,3% των καταστηματαρχών συμφωνεί ότι έχει παρατηρηθεί αύξηση , έναντι του 23,2% οι οποίοι δεν συμφωνούν με την παραδοχή της αύξησης της κινητικότητας , ενώ το υπόλοιπο 13,5% διατηρεί ουδέτερη στάση .
-Σε ποσοστό 46,5% δηλώνουν ότι η αύξηση της κινητικότητας έχει μετατραπεί σε αύξηση της επισκεψιμότητας στα καταστήματα τους , έναντι του 34,9% που διαφωνεί ότι έχει επέλθει κάποια αύξηση της επισκεψιμότητας στα καταστήματα και του 18,6% που δηλώνει απλώς ότι δεν παρατήρησε αλλαγές .
-Το 62,8% των καταστηματαρχών δηλώνει ότι η οδός έγινε ελκυστικότερη μετά την πεζοδρόμηση , έναντι του 23,3% οι οποίοι εκφράζουν αντίθετη άποψη , ενώ ουδέτεροι παραμένουν σε ποσοστό 13,9% .
-Περίπου σε αντίστοιχα ποσοστά, με πολύ μικρές ασήμαντες διαφορές , διατυπώνουν την άποψη τους σχετικά με το αν η οδός έγινε λειτουργικότερη μετά την πεζοδρόμηση.
-Στο ερώτημα αν μπορεί να εκληφθεί η πεζοδρόμηση ως μία ευκαιρία για να αυξηθεί η ζήτηση στα καταστήματα το 74,4% απαντάει θετικά σε αντίθεση με το 11,6% που δεν το θεωρεί ευκαιρία και το 13,9% που θεωρεί ότι δεν υπάρχει επιρροή . Στο 90,7% δεν έχει επέλθει καμία αλλαγή στο ενοίκιο του καταστήματος και το 87,5% συμφωνεί να λειτουργεί με συνεχές ωράριο.
-Τέλος στην ερώτηση σχετικά με το τι άλλο προσδοκούν από την πλευρά της δημοτικής αρχής ως ενέργειες βελτίωσης οι καταστηματάρχες δήλωσαν την προτίμηση τους με την παρακάτω σειρά αξιολόγησης:
-Πραγματοποίηση εκδηλώσεων 79,1%,
-Ολοκλήρωση της πεζοδρόμησης 54,2%,
-Προβολή / επικοινωνία 20,8%,
-Απαγόρευση στάθμευσης δικύκλων 12,5%,
-Αστυνόμευση 8,3% και
-Παιδότοπος 4,2%.

Με βάση τα αντικειμενικά ευρήματα της έρευνας η επιστημονική ομάδα κατέληξε στα παρακάτω συμπεράσματα:
-Η μεγάλη πλειοψηφία των καταστηματαρχών δηλώνει ικανοποίηση από την εφαρμογή του μέτρου της προσωρινής πεζοδρόμησης. Η ικανοποίηση προέρχεται από την διαπίστωση που έχουν κάνει ότι η πεζοδρόμηση έχει συμβάλει αισθητά στην αύξηση της κινητικότητας των πεζών στην οδό.
Αυτό από μόνο του δεν είναι ικανό να οδηγήσει σε ικανοποίηση , παρατήρησαν όμως ότι εξ’ αιτίας της αυξημένης κυκλοφορίας των πεζών αυξήθηκε και η επισκεψιμότητα τους στα καταστήματα . Αυτό έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των πωλήσεων που είναι ο τελικός παράγοντας που διαμορφώνει τον βαθμό ικανοποίησης τους.
-Δεν παρατηρήθηκαν φαινόμενα προβληματικά κατά την διαδικασία τροφοδοσίας των καταστημάτων που σημαίνει ότι τα μέτρα που προβλέφθηκαν λειτουργούν ικανοποιητικά.

Γενικό συμπέρασμα είναι ότι οι καταστηματάρχες επιθυμούν να προχωρήσει η δημοτική αρχή Λάρισας στην μόνιμη κατασκευή της πεζοδρόμησης της οδού Α. Σοφίας , λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν στο διάστημα της προσωρινής πεζοδρόμησης και τα προβλήματα που εντοπίσθηκαν, ώστε να κατασκευασθεί ένας λειτουργικός και ελκυστικός πεζόδρομος .
Οι επιστημονικές έρευνες που παρατέθηκαν δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να επιβεβαιώσουν αντικειμενικά την κοινή αντίληψη ότι οι πεζοδρομήσεις , εκτός των άλλων θετικών παραμέτρων τους , ενισχύουν αποφασιστικά τον τζίρο των καταστημάτων της περιοχής πεζοδρόμησης .
Δεν απομένει λοιπόν παρά ο Εμπορικός Σύλλογος Σπάρτης να γίνει πρωτοπόρος στο χρόνιο και καθολικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας για πεζοδρόμηση του κέντρου της Σπάρτης , με τη βεβαιότητα ότι με τον τρόπο αυτόν υπερασπίζει τα πραγματικά συμφέροντα των μελών του , την ανάπτυξη της πόλης και την ποιότητα ζωής των κατοίκων .