Αλέξανδρος Παναγούλης

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Ήταν δυο ώρες μετά τα μεσάνυχτα, ξημερώνοντας 1η Μάη του 1976, όταν το πράσινο souper mirafiori κατεβαίνοντας τη λεωφόρο Βουλιαγμένης στην Αθήνα με κατεύθυνση προς τη Γλυφάδα, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, εξετράπη της πορείας του και έπεσε με σφοδρότητα στα πλάγια στηθαία της εισόδου ενός υπόγειου φανοποιείου. Το γεγονός συντάραξε την Ελληνική κοινωνία, αλλά και την παγκόσμια κοινότητα, όταν γνωστοποιήθηκε ότι ο νεκρός που ανασύρθηκε από τα συντρίμμια του αυτοκινήτου ήταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης, ο άνθρωπος που είχε αποπειραθεί να σκοτώσει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, περαστικοί και όχι μόνο έστεκαν άφωνοι στον τόπο του δυστυχήματος (προσωπική μαρτυρία) όπου έχασε τη ζωή του τόσο άδικα και απρόσμενα ένας θαρραλέος νέος, αγωνιστής και ελεύθερος άνθρωπος.

Γυρίζουμε πίσω στις 13 Αυγούστου του 1968 τότε που έγινε μια ισχυρή έκρηξη σε υπόγειο σωλήνα απορροής νερών της βροχής στον παραλιακό δρόμο Αθήνας – Σουνίου κοντά στη Βάρκιζα. Είχε στόχο τον δικτάτορα του οποίου το αυτοκίνητο μόλις δυο δευτερόλεπτα είχε περάσει από το συγκεκριμένο σημείο. Λίγο αργότερα συνελήφθη ο Α. Παναγούλης κρυμμένος στα βράχια. Ακολούθησαν φρικτά βασανιστήρια στα μπουντρούμια της ΕΣΑ και η καταδίκη δις εις θάνατον με απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου. Μετά από πολλές πιέσεις και διεθνή κατακραυγή η ποινή του θανάτου δεν εκτελέστηκε. Το 1973 μετά από τεσσεράμισι χρόνια στην απομόνωση σε ειδικό κελί-τάφο απελευθερώθηκε με τη γενική αμνηστία που απένειμε το χουντικό καθεστώς στους πολιτικούς κρατούμενους σε μια προσπάθεια ένδειξης φιλελευθεροποίησής του.

Στις πρώτες εθνικές εκλογές μετά τη δικτατορία (17/11/1974) εκλέγεται βουλευτής στη Β’ Αθηνών με το κόμμα «Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις» που είχε επικεφαλής τον Γεώργιο Μαύρο. (Είχε αρνηθεί να ενταχθεί και να ακολουθήσει το ΠΑΣΟΚ του Α. Παπανδρέου, κάτι που έκανε αργότερα ο αδελφός του Στάθης Παναγούλης). Από τα κοινοβουλευτικά έδρανα έδινε καθημερινά τη μάχη, απέναντι στην Κυβέρνηση της ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, για να απομονωθούν και να απομακρυνθούν οι πολιτικοί που είχαν συνεργαστεί με τη χούντα. Ο συστηματικός αγώνας του για την πλήρη κάθαρση του πολιτικού συστήματος από τα «σταγονίδια» και όχι μόνο, δεν άργησε να τον φέρει σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματός του, από το οποίο παραιτήθηκε και παρέμεινε ανεξάρτητος βουλευτής. Ο θάνατός του ήλθε λίγες ημέρες προτού αποκαλύψει, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει, τους φακέλους με τις αποδείξεις και τα στοιχεία σε βάρος υψηλά ιστάμενων πολιτικών. Τότε είχε υποστηριχθεί από πολλούς ότι το δυστύχημα ήταν στημένο (ότι κάποιος με αυτοκίνητο πλαγιοκόπησε το δικό του, ή ότι κάποιος τον θάμπωσε με ακτινοβολία κ.λπ.) κάτι, το οποίο παρά τις αλλεπάλληλες κλήσεις από τις ανακριτικές αρχές, δεν επιβεβαιώθηκε.

Ο Α. Παναγούλης είναι ταυτισμένος με την ανεξαρτησία, το ελεύθερο φρόνιμα και τη δημοκρατία, ιδέες και αξίες που είχε θέσει πάνω από την ύπαρξή του, τη ζωή του. Επρόκειτο για μια καθαρή πολιτική πράξη απέναντι στο καθεστώς των εκτοπίσεων, των εξοριών, των βασανιστηρίων και των δολοφονιών. «Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω άνθρωπο. Επιδιώκω να σκοτώσω έναν τύραννο» είχε πει δίνοντας το στίγμα, το κίνητρο της ενέργειάς του αυτής. Παρότι η αφαίρεση της ζωής και του πιο στυγνού εγκληματία δεν συνάδει με τις πανανθρώπινες αξίες, τα ιδανικά και τον πολιτισμό, αλλά με την απόδοση δικαιοσύνης, η συγκεκριμένη πράξη έχει καταγραφεί ως ενέργεια απαράμιλλου θάρρους, τόλμης και πίστης στα αγαθά της δημοκρατίας και της ελευθερίας, στη νεότερη Ιστορία. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια που είπε κατά την απολογία του στο έκτακτο στρατοδικείο την 7ην.11.1968 και είναι χαραγμένα στη βάση του άγαλματός του που βρίσκεται στην οδό Πανεπιστημίου στο κέντρο της Αθήνας.

«…Πιστεύω ότι το ωραιότερο κύκνειο άσμα κάθε πραγματικού αγωνιστή είναι ο επιθανάτιος ρόγχος μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα της τυραννίας και αυτήν την θέση αποδέχομαι.»

Υ.Γ. Το μοιραίο αυτοκίνητο παραχωρήθηκε από την οικογένειά του και βρίσκεται σκεπασμένο με την Ελληνική σημαία στο ιδιωτικό Μουσείο του Μιχάλη Αργυράκη στο χωριό Επισκοπή κοντά στο Ηράκλειο της Κρήτης.