ΛΑΚΩΝΙΑ. Ο Οικολογικός Σύνδεσμος Λακωνίας σε μια προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών αλλά και διατύπωση της θέσης του απέναντι αφενός στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων και αφετέρου του υπερκαταναλωτισμού που αυξάνει δραματικά τον όγκο των μη ανακυκλώσιμων απορριμμάτων τοποθετείται δημοσίως.

Αναλυτικά η ανακοίνωση του ΟΙΚΟ.ΣΥ.Λ. έχει ως εξής:

«Ο Οικολογικός Σύνδεσμος Λακωνίας (ΟΙΚΟΣΥΛ) ήταν ο πρώτος συλλογικός περιβαλλοντικός φορέας, που μίλησε για το πρόβλημα των απορριμμάτων και την αντιμετώπισή του μέσω της μεθόδου της διαλογής στη πηγή και της ανακύκλωσης, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του πριν από 28 χρόνια.

Δυστυχώς όμως, λόγοι που έχουν να κάνουν με τους κακούς δαίμονες της νεοελληνικής πραγματικότητας (αδυναμία μακροχρόνιου προγραμματισμού, σύγκρουση συμφερόντων, ιδιοτελής άσκηση μικροπολιτικής, ανικανότητα πρόβλεψης και αποτροπής , άγνοια κ.α) οδήγησαν στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο δηλαδή να μην έχει υλοποιηθεί κανένα σοβαρό πρόγραμμα διαχείρισης μέχρι σήμερα.

Ο απλός πολίτης, παρά την έντονη και μακρόχρονη αντιπαράθεση των εμπλεκομένων παραγόντων, δεν έχει καταλάβει το παραμικρό από τα σχεδιαζόμενα, αφού κανένας δεν φρόντισε να τον ενημερώσει και παρακολουθεί αμήχανος τα τεκταινόμενα, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα δοθεί τέλος στον εφιάλτη των «σκουπιδιών».

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως διαπιστώσαμε με λύπη μας, φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων και κανένας Δήμος της Πελοποννήσου δεν κατάφερε να υλοποιήσει ένα αποκεντρωμένο, πλήρες και ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των απορριμμάτων του με μείωση -διαλογή στην πηγή-ανακύκλωση και χουμοποίηση.

Αντιθέτως οι εικόνες από πολλούς Δήμους με την συσσώρευση των απορριμμάτων εντός των αστικών περιοχών και κατά μήκος των παρυφών των εθνικών και επαρχιακών δρόμων, η απόρριψή τους σε ρέματα, χειμάρρους και ποταμούς, αλλά και η παράνομη λειτουργία των «κλειστών» χωματερών, μας εξέθεσαν διεθνώς.

Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της "Καθημερινής", πριν από ένα μήνα το Υπουργείο Επικρατείας υποστήριζε ότι είχε φθάσει στην οριστική λύση του ζητήματος. «Σε διυπουργική σύσκεψη με συμμετοχή της Περιφέρειας και του Φορέα των Δήμων Πελοποννήσου για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων (ΦΟΣΔΑ) αποφασίστηκε να δοθεί το «πράσινο φως», προκειμένου να ολοκληρωθούν τα απαραίτητα βήματα, εντός του Απριλίου, για την υπογραφή της σύμβασης του έργου», ανέφερε στις 8 Απριλίου. Ένα μήνα μετά, η κατάσταση παραμένει στάσιμη και οι συναρμόδιοι υπουργοί έχουν αρχίσει να χάνουν την υπομονή τους. «Παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις από το Δεκέμβριο του 2016, διαπίστωσα ότι στις αποφάσεις και στις επιλογές της αυτοδιοίκησης στην Πελοπόννησο υπάρχει μια ασάφεια», λέει στην «Κ» ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελλος. «Η ασάφεια αυτή δε μας έδινε τη δυνατότητα να εγκρίνουμε τον Περιφερειακό Σχεδιασμό (ΠΕΣΔΑ). Για να μην υπάρξει, λοιπόν, πρόβλημα με την αιρεσιμότητα (σ.σ. την ύπαρξη σχεδιασμού έως το τέλος του 2016 για να ενταχθούν στο νέο ΕΣΠΑ έργα το 2017) και να αποφύγουμε νέες καθυστερήσεις, προχωρήσαμε στην αδειοδότηση του «κεντρικού σεναρίου» (σ.σ. το ΣΔΙΤ), αφήνοντας περιθώριο για αλλαγές από την αυτοδιοίκηση». Ο κ. Φάμελλος κατηγορεί, εμμέσως πλην σαφώς, τους δημάρχους για παρελκυστική τακτική. «Παρότι στην τελευταία συνάντηση οι εκπρόσωποι του ΦΟΣΔΑ μας διαβεβαίωσαν ότι θα υπογραφεί η προγραμματική σύμβαση μεταξύ Δήμων και Περιφέρειας, ώστε να μην υπάρχει ασάφεια, τελικά δεν κατέληξαν. Δεν υπάρχει όμως ανησυχία. Η Πολιτεία έχει επιλογή, την έχουμε ανακοινώσει, που είναι προς όφελος της περιοχής. Επομένως, θα προτιμούσαμε να έχει αποφασίσει η αυτοδιοίκηση αλλά αν δεν το κάνει, η Πολιτεία μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλία».

Μία κινητικότητα με αρκετό παρασκήνιο γύρω από το θέμα μέχρι στιγμής δεν έχει καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις. Φαίνεται ότι υπάρχει διαφωνία μεταξύ δημάρχων για τα υπέρ και κατά της ανάθεσης της όλης διαχείρισης στη Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Κάποιοι προτιμούν μια πιο αποκεντρωμένη και ευέλικτη διαχείριση και ίσως να έχουν δίκιο. Το θέμα είναι όμως ότι πλέον τελείωσε ο χρόνος για πειραματισμούς. Η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να καταβάλλει 80.000€ για κάθε χωματερή που παραμένει σε λειτουργία και 40.000€ για κάθε «κλειστή» χωματερή, η οποία δεν έχει αποκατασταθεί.

Από όσα έχουν διαρρεύσει έως τώρα φαίνεται πως η αντιμετώπιση του προβλήματος των απορριμμάτων της Πελοποννήσου θα γίνει τελικά με ένα συγκεντρωτικό περιφερειακό έργο διαχείρισης, το οποίο μετά την αναθεώρηση της 20ης Φεβρουαρίου 2017, περιλαμβάνει την κατασκευή και λειτουργία πέντε Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) αντί για τρεις, εφτά Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) (μία ανά περιφερειακή ενότητα), πέντε μονάδες κομποστοποίησης και τρεις χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ). Ο χρόνος διαχείρισης από τον ιδιώτη (ΤΕΡΝΑ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ) μειώνεται από 27 σε 21 χρόνια όπως και η εγγυημένη ποσότητα απορριμμάτων από 150.000 τόνους σε 100.000 τόνους, προκειμένου να μειωθεί το κόστος, ενώ αναμένεται να ξεκινήσει να υλοποιείται στις αρχές του φθινοπώρου.

Οι προβλεπόμενοι ΧΥΤΥ αντικαθιστούν, ουσιαστικά, τους ρυπογόνους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), κάτι που αποτελεί επιταγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ στους ΣΜΑ θα μεταφορτώνονται και θα συμπιέζονται τα απορρίμματα, που πρόκειται να μεταφερθούν στις μονάδες επεξεργασίας, γεγονός που σύμφωνα με το πρόγραμμα επιτρέπει την ελαχιστοποίηση των οχλήσεων και τη μείωση του μεταφορικού κόστους. Μια Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων διαχειρίζεται το σύνολο των απορριμμάτων των νοικοκυριών δηλαδή τα οργανικά υλικά που θα διαλέγονται στην πηγή (καφέ κάδος) και τα υπολείμματα από τα Κέντρα Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών (μπλε κάδος). Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που θα τεθεί σε λειτουργία η μονάδα επεξεργασίας, τα σκουπίδια που θα εισέρχονται σε αυτήν θα «βγαίνουν» με τη μορφή ανακυκλώσιμων υλικών π.χ. αλουμίνιο ή χαρτί, κομπόστ και σφαιρίδια ή μπρικέτες για καύση. Τα υπόλοιπα από την επεξεργασία θα οδηγούνται στους ΧΥΤΥ. Στη Μονάδα θα γίνεται μηχανική επεξεργασία των απορριμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι θα γίνεται διαχωρισμός των στερεών αποβλήτων σε ανακυκλώσιμα και μη.

Προηγουμένως θα πρέπει να αναπτυχθεί ανακύκλωση και διαχωρισμός των αποβλήτων στην πηγή. Πέρα από τους μπλε κάδους, προβλέπεται, επίσης, η τοποθέτηση καφέ κάδων για τη διαλογή των υγρών αποβλήτων και η δημιουργία «πράσινων σημείων - green spots» μέσα στην πόλη για την συλλογή των ογκωδών ανακυκλώσιμων απορριμμάτων. Γεγονός είναι πως η λύση, που προτείνεται προς υλοποίηση, εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να έχουν δημιουργηθεί μείζονα περιβαλλοντικά προβλήματα, γι’ αυτό και οι οικολογικές οργανώσεις και τα πράσινα κόμματα δεν έχουν προβάλλει σφοδρές αντιρρήσεις.

Η Σουηδία, για παράδειγμα, χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιο φαινόμενο από τη στιγμή που καταφέρνει να ανακυκλώνει και να αξιοποιεί το 99% των σκουπιδιών της. Με σειρά προτεραιότητας, η διαχείριση των απορριμμάτων στη σκανδιναβική χώρα ξεκινά από την πρόληψη δημιουργίας νέων απορριμμάτων, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τις εναλλακτικές λύσεις στην ανακύκλωση για να καταλήξει στην απόθεση σε χωματερές ένα πολύ μικρό υπόλειμμα. Είναι εντυπωσιακό το στατιστικό στοιχείο ότι, από τα 461 κιλά απορριμμάτων που παράγει ετησίως ο μέσος Σουηδός, ποσοστό μόλις 1% καταλήγει στη χωματερή!

Όσον αφορά τις λεγόμενες εναλλακτικές λύσεις στην ανακύκλωση αυτές συνοψίζονται στο αμφιλεγόμενο λόγω επικίνδυνων αερίων και τέφρας πρόγραμμα αποτέφρωσης απορριμμάτων (διάφοροι τύποι καύσης) για παραγωγή ενέργειας, η ποσότητα των οποίων φτάνει τους δύο εκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο, όσα δηλαδή ανακυκλώνονται. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Σκουπίδια - για ενέργεια» λειτουργούν σ’ αυτή 32 σταθμοί αποτέφρωσης - ενεργειακής παραγωγής. Επειδή όμως οι Σουηδοί ανακυκλώνουν και επαναχρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τα απορρίμματά τους, η χώρα τους εισάγει περί τους 800.000 τόνους απορριμμάτων από άλλες χώρες όπως η γειτονική Νορβηγία, η Βρετανία, η Ιρλανδία, ακόμη και η Ιταλία, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του προγράμματος. Βασική αρχή του εφαρμοζόμενου προγράμματος είναι ότι η καύση τριών τόνων απορριμμάτων περιέχει ίση ενέργεια με ένα τόνο υγρού καυσίμου. Από το σύστημα θερμαίνονται 950.000 σουηδικά νοικοκυριά και ηλεκτροδοτούνται ακόμα 260.000!

Στις κριτικές που διατυπώνονται σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την καύση, η Αννα-Καρίν Γκρίπβαλ του φορέα Swedish Waste Management απαντά ότι: «Όταν τα απορρίμματα ρίχνονται στις χωματερές εκπέμπουν μεθάνιο και άλλα αέρια του θερμοκηπίου. Το σύστημά μας είναι μια έξυπνη εναλλακτική με μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο που στο τελικό της ισοζύγιο λαμβάνει υπόψη τόσο τα υποπροϊόντα της αποτέφρωσης, όσο και τις εκπομπές από τη μεταφορά τους. Επιπλέον, η εκμετάλλευση της ενέργειας από τα σκουπίδια σημαίνει ότι υπάρχει ένας ακόμα πόρος που δεν πάει χαμένος».

Οι εκπομπές ρύπων των μονάδων αποτέφρωσης της Σουηδίας ανέρχονται στο ήμισυ των ορίων που προβλέπει ο νόμος. Εξυπακούεται ότι ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να πετύχει σε χώρες όπου «η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή» έχει ενσωματωθεί στην κουλτούρα του κόσμου, ώστε να διασφαλιστεί ότι υλικά όπως οι ηλεκτρικές συσκευές, οι μπαταρίες, οι λάμπες κ.λ.π. δεν καταλήγουν στον αποτεφρωτήρα. Κάνουμε αυτήν την αναφορά για να δείξουμε πώς οι λεγόμενες πράσινες χώρες της Ευρώπης έχουν αντιμετωπίσει εδώ και χρόνια το πρόβλημα των απορριμμάτων τους, προτάσσοντας την ανακύκλωση η οποία φτάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Με την ελπίδα ότι οι πληροφορίες μας είναι σωστές, παραδίδουμε στους συμπολίτες μας την ανωτέρω ενημέρωση για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου, κάτι που θα έπρεπε , ήδη, να έχουν κάνει οι αρμόδιοι και συναρμόδιοι εμπλεκόμενοι φορείς, ώστε οι πολίτες να είναι ενήμεροι επί της ουσίας.

Από την δική μας πλευρά καλούμε όλους όσοι έχουν αναλάβει την ευθύνη για την προώθηση και την εφαρμογή αυτού του προγράμματος (Περιφέρεια Πελοποννήσου, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Συναρμόδια Υπουργεία, ΦΟΣΔΑ, ΤΕΡΝΑ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ) να τηρήσουν με θρησκευτική ευλάβεια τους προβλεπόμενους περιβαλλοντικούς όρους για να περιορίσουν στο ελάχιστο τους εκπεμπόμενους αέριους ρύπους και τα στερεά απόβλητα της κάθε μονάδας και να διασφαλίσουν τον υδροφόρο ορίζοντα των περιοχών που θα δεχτούν τους ΧΥΤΥ. Προπάντων να υλοποιήσουν το όλο πρόγραμμα με διαφάνεια κι ενημέρωση. Σε κάθε περίπτωση, ως συλλογικός φορέας ενεργών πολιτών, θα είμαστε παρόντες και θα διατυπώνουμε, όπως πάντα, με υπευθυνότητα την γνώμη μας.

Με τη σημερινή δημόσια παρέμβασή μας υπηρετούμε τα εξής: 1)Να ενημερώσουμε συνοπτικά τους συμπολίτες μας, 2) Να ζητήσουμε από τους αρμοδίους την αυστηρή τήρηση των όρων σωστής και περιβαλλοντικά επιβαλλόμενης λειτουργίας των μονάδων διαχείρισης και των λοιπών προβλεπομένων δομών, ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα ενδεχόμενα προβλήματα και 3) Να δηλώσουμε την αντίθεσή μας στην αυξανόμενη, δυστυχώς, χρήση της πλαστικής σακούλας και γενικά των συσκευασιών μιας χρήσης που μετατρέπονται στη συνέχεια σε απορρίμματα. Μία μείωση του αλόγιστου υπερκαταναλωτισμού και της επακόλουθης παραγωγής απορριμμάτων θα μπορούσε να συνεισφέρει στο περιβάλλον ωφέλειες σημαντικότερες από οποιαδήποτε διαχείριση . Αυτός θα πρέπει να είναι ένας βασικός στόχος όλων των συνειδητοποιημένων ενεργών πολιτών, αλλά και του υγιούς μη χειραγωγούμενου οικολογικού κινήματος».