Δεν είναι πολλές οι χώρες που μπορούν να ισχυριστούν ότι το εθνικό τους πιάτο έχει γίνει παγκόσμιο φαινόμενο. Η Ιταλία έχει δύο πιάτα που έχουν γράψει ιστορία, τα ζυμαρικά και φυσικά, την πίτσα.

Σε άλλες χώρες όπως η Αμερική, η πίτσα συνήθως εμπίπτει σε δύο κατηγορίες: με παχύ στρώμα ζύμης και μπόλικο τυρί (Chicago style) ή λεπτή και πιο παραδοσιακή (New York style). Στην Ιταλία, η πίτσα εμπίπτει επίσης σε δύο διαφορετικές κατηγορίες: την ιταλική πίτσα και τον υπόλοιπο κόσμο! Μπορεί να φαίνεται υπερβολικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βασικά υλικά της είναι απλά, η γεύση όμως της αυθεντικής ιταλικής πίτσας, είναι μια μοναδική γαστρονομική εμπειρία και πότε δεν θα ξαναδείτε με το ίδιο μάτι το αγαπημένο αυτό πιάτο!

Η πίτσα στην πιο βασική της μορφή, ως πίτα με αρωματικά έχει μακρά ιστορία στη Μεσόγειο. Αρκετοί πολιτισμοί, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων και των Φοινίκων, έτρωγαν ένα είδος ψωμιού από αλεύρι και νερό. Η ζύμη ψηνόταν τοποθετώντας την σε μια καυτή πέτρα και στη συνέχεια την καρύκευαν με βότανα. Οι Έλληνες ονόμαζαν αυτή την πρώιμη «πίτσα» πλακούντα και χρησιμοποιήθηκε ως βρώσιμο πιάτο για να μπορούν να τρώνε στιφάδο και παχύρευστο ζωμό ή τις στόλιζαν με λαχανικά, ελιές, βολβούς, σκόρδο, κρεμμύδι, τυρί, μυρωδικά, μπαχαρικά και ελαιόλαδο. Τις έτρωγαν ως κύριος πιάτο και όχι ως ορεκτικό. Μάλιστα άφηναν να ξεροψηθεί το χείλος αυτής της πίτας για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λαβή. Το προτιμούσαν κυρίως οι εργάτες καθώς ήταν οικονομικό και εύκολο στη μεταφορά.


Προέλευση της λέξης Pizza
Η λέξη «πίτσα» θεωρείται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη pinsa, που σημαίνει πίτα (αν και υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες σχετικά με την προέλευση της λέξης).
Λέγεται ότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες δοκίμασαν το Εβραϊκό Matzoth ενώ ήταν σταθμευμένοι στην υπό Ρωμαϊκή κατοχή Παλαιστίνη και ανέπτυξαν ένα παρόμοιο πιάτο όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους.

Τον Μεσαίωνα, αυτές οι πρώιμες πίτσες άρχισαν να αποκτούν μια πιο μοντέρνα εμφάνιση και γεύση. Οι φτωχοί αγρότες της εποχής χρησιμοποιούσαν τα λίγα συστατικά που μπορούσαν να διαθέσουν και δημιούργησαν τη σύγχρονη ζύμη πίτσας, την ολοκληρώνοντάς την με ελαιόλαδο και βότανα. Η εισαγωγή του ινδικού νεροβούβαλου έδωσε στην πίτσα μια άλλη διάσταση με την παραγωγή του τυριού μοτσαρέλα. Ακόμα και σήμερα, η χρήση φρέσκιας μοτσαρέλας στην ιταλική πίτσα δεν μπορεί να αντικατασταθεί.
Η εισαγωγή της ντομάτας στην ιταλική κουζίνα στον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα μας έδωσε τελικά τη σύγχρονη μορφή της ιταλικής πίτσας. Παρόλο που από το 1530 οι ντομάτες είχαν φτάσει στην Ιταλία, υπήρξε η πεποίθηση ότι ήταν δηλητηριώδεις και καλλιεργήθηκαν μόνο για διακοσμητικούς λόγους. Ωστόσο, οι καινοτόμοι (και πιθανώς λιμοκτονούντες) αγρότες της Νάπολης άρχισαν να χρησιμοποιούν τα υποτιθέμενα θανατηφόρα φρούτα σε πολλά από τα φαγητά τους, συμπεριλαμβανομένης και της πίτσας. Από εκείνη τη μοιραία μέρα, ο κόσμος της ιταλικής κουζίνας δεν θα ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος. Μόλις τα μέλη της τοπικής αριστοκρατίας δοκίμασαν για πρώτη φορά πίτσα, δεν μπορούσαν να σταματήσουν να τρώνε το ταπεινό αυτό πιάτο, που μέχρι τότε πωλούνταν στους δρόμους της Νάπολης. Καθώς η δημοτικότητα της πίτσας αυξήθηκε, οι πωλητές του δρόμου εγκαταστάθηκαν σε καταστήματα, όπου θαμώνες μπορούσαν να παραγγείλουν πίτσα με πολλά διαφορετικά υλικά.

Η δημοφιλής πίτσα Μαργαρίτα, οφείλει το όνομά της στη βασίλισσα της Ιταλίας Μαργαρίτα, η οποία το 1889 επισκέφθηκε την Πιτσαρία Brandi στη Νάπολη. Ο Pizzaiolo (παρασκευαστής πίτσας), Rafaele Esposito δημιούργησε μια πίτσα ειδικά για τη Βασίλισσα με τα τρία χρώματα της νέας ιταλικής σημαίας. Το κόκκινο της ντομάτας, το λευκό της μοτσαρέλας και το πράσινο του φρέσκου βασιλικού. Η Βασίλισσα λάτρεψε το τη δημιουργία του σεφ και η συνέχεια είναι γνωστή. Η πίτσα ναπολιτάνικου στιλ είχε πλέον εξαπλωθεί σε όλη την Ιταλία και κάθε περιοχή άρχισε να σχεδιάζει τις δικές της εκδόσεις με βάση τον ιταλικό γαστρονομικό κανόνα των φρέσκων, τοπικών συστατικών.

Παγκοσμίου φήμης φαγητό όμως έγινε μετά την ανακάλυψή της από τους Αμερικάνους. Το 1905, ένας Ιταλός μετανάστης, ο Gennaro Lombardi, άνοιξε την πρώτη πιτσαρία στη χώρας, ένα μικρό μαγαζάκι κάπου στην Νέα Υόρκη που έφτιαχνε ένα άσημο παραδοσιακό ιταλικό φαγητό. Δεν άργησε όμως να αποκτήσει τεράστια φήμη στην Νέα Υόρκη και να βρει μιμητές στα πρόσωπα άλλων Ιταλών μεταναστών. Τα υπόλοιπα όπως λένε, είναι ιστορία...