Περπατώντας στους δρόμους της Νάπολη (video)

ΝΑΠΟΛΗ. Η Νάπολη (ιταλικά: Napoli, ναπολ.: Napule, αρχαία ελληνικά: Νεάπολις) είναι πόλη και σημαντικό λιμάνι της Νότιας Ιταλίας, πρωτεύουσα της περιφέρειας της Καμπανίας και της ομώνυμης επαρχίας. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ιταλίας μετά τη Ρώμη και το Μιλάνο. Το 2012 περίπου 960.000 κάτοικοι ζούσαν μέσα στα διοικητικά όρια του ομώνυμου δήμου. Το συνολικό πολεοδομικό συγκρότημα, με έκταση 1023 τ.χλμ., έχει πληθυσμό 3,7 εκατομμύρια και είναι η 9η πολυπληθέστερη αστική περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης ζουν μεταξύ 4,1 και 4,9 εκατομμύρια άνθρωποι.

Η Νάπολη είναι μια από τις αρχαιότερες συνεχώς κατοικημένες πόλεις στον κόσμο, από την Εποχή του Ορείχαλκου. Τη 2η χιλιετία π.Χ. στη θέση της ιδρύθηκαν Ελληνικοί οικισμοί, με μια μεγαλύτερη ηπειρωτική αποικία - γνωστή αρχικά ως Παρθενόπη - να αναπτύσσεται γύρω στον ένατο αιώνα π.Χ., στο τέλος της Γεωμετρικής Εποχής. Η πόλη επανιδρύθηκε ως Νεάπολις τον 6ο αιώνα π.Χ. και έγινε τον κέντρο της Μεγάλης Ελλάδας, παίζοντας βασικό ρόλο στην ενσωμάτωση του Ελληνικού πολιτισμού στη Ρωμαϊκή κοινωνία και γινόμενη στη συνέχεια πολιτιστικό κέντρο της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας.

Η Νάπολη διατήρησε την επιρροή της μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μεταξύ 1282 και 1816 ήταν πρωτεύουσα ενός βασιλείου που έφερε το όνομά της -Βασίλειο της Νάπολης. Τότε, σε ένωση με τη Σικελία, έγινε πρωτεύουσα των Δύο Σικελιών, μέχρι την ενοποίηση της Ιταλίας το 1861. Κατά τον Πόλεμο της Νάπολης το 1815 η πόλη προώθησε έντονα την Ιταλική ενοποίηση. Η Νάπολη υπήρξε η πιο βομβαρδισμένη πόλη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου τομέα της πόλης κατασκευάσθηκε υπό τη φασιστική κυβέρνηση του Μπενίτο Μουσολίνι και κατά την περίοδο της ανοικοδόμησης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τις τελευταίες δεκαετίες η Νάπολη έχει κατασκευάσει ένα μεγάλο επιχειρηματικό κέντρο, το Τσέντρο Ντιρετσιονάλε, και έχει αναπτύξει προηγμένες μεταφορικές υποδομές, όπως υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομική σύνδεση με τη Ρώμη και το Σαλέρνο και εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο μετρό, που σχεδιάζεται να καλύψει τελικά το μισό της περιοχής. Η πόλη έχει βιώσει σημαντική οικονομική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες και τα επίπεδα ανεργίας στην πόλη και την ευρύτερη Καμπανία έχουν μειωθεί από το 1999. Εντούτοις η Νάπολη ακόμη χαρακτηρίζεται από πολιτική και οικονομική διαφθορά και ακμάζουσα μαύρη αγορά, ενώ τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν υψηλά.

Η Νάπολη έχει την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία πόλης στην Ιταλία μετά το Μιλάνο, τη Ρώμη και το Τορίνο. Είναι η 103η πλουσιότερη πόλη του κόσμου σε αγοραστική δύναμη με εκτιμώμενο ΑΕΠ το 2011 83,6 δις US$. Το λιμάνι της Νάπολης είναι ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη και το δεύτερο σε επιβατική κίνηση στον κόσμο μετά το λιμάνι του Χονγκ Κονγκ. Πολλές μεγάλες Ιταλικές εταιρείες, όπως η MSC Cruises Italy S.p.A. έχουν την έδρα τους στη Νάπολη.

Η πόλη φιλοξενεί επίσης το Συμμαχικό Στρατηγείο του ΝΑΤΟ, το Ίδρυμα Οικονομικής Έρευνας SRM και την Εταιρεία και Κέντρο Μελετών ΟΡΕ και είναι πλήρες μέλος του δικτύου των Ευρωπαϊκών πόλεων Eurocities. Η πόλη επελέγη ως έδρα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος ACP/UE (Αφρικής, Καραϊβική, Ειρηνικού/Ευρωπαϊκής Ένωσης) και ονομάστηκε Πόλη της Λογοτεχνίας από το Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO. Στη συνοικία της πόλης Ποζιλίπο βρίσκεται η Βίλα Ρόζμπερυ, μία από τις τρεις επίσημες κατοικίες του Προέδρου της Ιταλίας.

Το ιστορικό κέντρο της Νάπολης είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη καλύπτοντας 17 τ.χλμ. και έχει καταγραφεί από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Στην πορεία της μακράς ιστορίας της η Νάπολη υπήρξε πρωτεύουσα δουκάτων, βασιλείων και μιας Αυτοκρατορίας και αδιάλειπτα μεγάλο πολιτιστικό κέντρο με παγκόσμια σφαίρα επιρροής, ιδιαίτερα τις εποχές της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Πολύ κοντά στη Νάπολη βρίσκονται πολλές πολιτιστικά και ιστορικά σημαντικές τοποθεσίες, όπως το Ανάκτορο της Καζέρτας και τα Ρωμαϊκά ερείπια της Πομπηίας και του Ερκουλάνουμ.

Γαστρονομικά η πόλη είναι συνώνυμη με την πίτσα, που επινοήθηκε εδώ. Η Ναπολιτάνικη ακόμη μουσική έχει σπουδαία επιρροή, καθώς της αποδίδεται η εφεύρεση της ρομαντικής κιθάρας και του μαντολίνου και σημαντική συμβολή στην όπερα και τη λαϊκή μουσική. Δημοφιλείς χαρακτήρες και ιστορικές μορφές που συμβολίζουν την πόλη είναι ο Ιανουάριος, πολιούχος άγιος της Νάπολης, η κωμική μορφή Πουλτσινέλα και οι Σειρήνες από την Οδύσσεια.

Η Νάπολη βρίσκεται στον μυχό του ομώνυμου κόλπου, που ορίζεται από το τεράστιο ηφαίστειο του Βεζούβιου, ενώ στα ανατολικά της βρίσκεται η Χερσόνησος του Σορρέντο, δυτικά ο κόλπος του Ποτσουόλι ενώ βόρεια φτάνει ως τους πρόποδες των Απεννίνων.

Αρχικά η πόλη, αναπτυσσόταν παραλιακά: ο πρώτος πυρήνας της πόλης βρισκόταν στη νησίδα Μεγαρίδα, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Καστέλ ντελ Όβο, όπου Έλληνες αποικιοκράτες έδωσαν το έναυσμα για την ανάπτυξη του εμπορίου , το οποίο ως σήμερα χαρακτηρίζει την πόλη. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πολυάριθμους λόφους, πολλοί εκ των οποίων ξεπερνούν τα 150 μ. με τον ψηλότερο να φτάνει τα 452μ. (Λόφος των Καμαλντόλι), όπου αναπτύχθηκαν πολλοί ιστορικοί οικισμοί. Επίσης, στον κόλπο της Νάπολης υπάρχουν πολλά νησιά και σκόπελοι.

Η περιοχή έχει ιδιαίτερα σημαντικό γεωλογικό ενδιαφέρον κυρίως λόγω του ενεργού ηφαιστείου του Βεζούβιου, το οποίο έχει, εξάλλου, προσδώσει και ξεχωριστά φυσικά χαρακτηριστικά, και των Φλεγραίων Πεδίων, μίας ηφαιστειακής καλντέρας ανατολικά της Νάπολη, η οποία σχηματίζει τον κόλπο του Ποτσουόλι.

Το κλίμα της Νάπολης είναι τυπικό μεσογειακό με ήπιους και βροχερούς χειμώνες και ζεστά και ξηρά καλοκαίρια. Ωστόσο, πολλές φορές η θαλασσινή αύρα που παρατηρείται συχνότατα προσφέρει μεγάλη αίσθηση δροσιάς. Η πόλη απολαμβάνει 250 μέρες ηλιοφάνειας τον χρόνο.

Ωστόσο, η γεωμορφολογική ανομοιομορφία της πόλης, έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη επιμέρους μικροκλιμάτων μέσα στην πόλη, με σημαντικές διαφοροποιήσεις ακόμα και σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων. Η περιοχή γύρω από τον λόφο Καμαλντόλι, εξαιτίας του μεγάλου υψομέτρου, χαρακτηρίζεται από ελαφρώς πιο χαμηλές θερμοκρασίες κατά τους χειμερινούς μήνες και μικρότερη αποπνικτική αίσθηση τους θερινούς. Εκεί έχουν παρατηρηθεί και περιπτώσεις παγετού. Οι περιπτώσεις χιονόπτωσης είναι ελάχιστες και γι'αυτό ιστορικές: Φεβρουάριος 1956, Ιανουάριος 1963, Μάρτιος 1971, 25 Φεβρουαρίου και 10 Μαρτίου και 1 Δεκεμβρίου 1973, 26 και 27 Φεβρουαρίου 1975, 2 και 9 Ιανουαρίου 1985, Φεβρουάριος 1986, 16 Δεκεμβρίου 1988, 26 Ιανουαρίου και 1 Μαρτίου 2005, οπότε και παρατηρήθηκε χιονόπτωση ύψους 10 εκατοστών ακόμα και στην παραλία της πόλης.

Προϊστορική περίοδος

Η ιστορία της Νάπολης ξεκινά ήδη από την προϊστορική περίοδο, και ειδικότερα στην 3η χιλιετία π.Χ. (χαλκολιθική περίοδος), στην οποία ανάγονται ορισμένοι τάφοι που έχουν ανακαλυφθεί. Η Νάπολη κατοικήθηκε από τη Νεολιθική εποχή. Την 2η Χιλιετία π.Χ. παρουσιάζεται ο πρώτος Μυκηναϊκός οικισμός στην τοποθεσία που θα οικοδομηθεί η μελλοντική Παρθενόπη.

Αρχαιότητα

Η πόλη ιδρύθηκε πιθανότατα από κατοίκους της Κύμης, αποικίας της ομώνυμης πόλης της Εύβοιας, γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα "Παρθενόπη", ταυτόχρονα μια άλλη πηγή θέλει τους αρχαίους Ρόδιους να είναι οι ιδρυτές της Παρθενόπης. Ο πρώτος οικισμός της "Παρθενόπης" ή "Παλαιόπολης" ιδρύθηκε στο Καστέλ ντελ'Όβο. Τον 8ο αιώνα π.Χ. ο οικισμός επεκτάθηκε και έφτασε μέχρι το Όρος Έτσια. Τον 6ο αιώνα π.Χ. η πόλη ιδρύθηκε ξανά ως Νεάπολη και έγινε ένα από τα βασικά κέντρα στη Μεγάλη Ελλάδα.

Η Νάπολη αναπτύχθηκε ταχύτατα με την κηδεμονία της πανίσχυρης Ελληνικής πόλης-κράτους Συρακούσες, έγινε σύμμαχος με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία στους πολέμους της με την Αρχαία Καρχηδόνα. Όταν ξέσπασαν οι Σαμνικοί Πόλεμοι, η Νάπολη είχε γίνει μεγάλο εμπορικό κέντρο, την κατέλαβαν οι Σαμνίτες. Οι Ρωμαίοι ωστόσο στην ανακατέλαβαν σύντομα και την όρισαν Ρωμαϊκή επαρχία. Στους Καρχηδονιακούς Πολέμους τα πανίσχυρα τείχη της πόλης την προστάτευσαν επαρκώς από τις σκληρές επιθέσεις του Αννίβα.

Οι Ρωμαίοι μετέτρεψαν τη Νάπολη στο μεγαλύτερο κέντρο του Ελληνιστικού πολιτισμού, σε αυτήν γεννήθηκε ο Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Στη Ρωμαϊκή εποχή η Νάπολη διατήρησε την Ελληνική γλώσσα και τα Ελληνικά έθιμα, σε αυτήν οικοδομήθηκαν βίλες, Υδραγωγεία και δημόσια λουτρά με σημαντικότερο τον Ναό των Διόσκουρων. Πολλοί Ρωμαίοι αυτοκράτορες όπως ο Κλαύδιος και ο Τιβέριος Καίσαρας Αύγουστος επέλεξαν την πόλη ως τόπο διακοπών και αναψυχής. Ο σπουδαίος Ρωμαίος συγγραφέας Βιργίλιος που έγραψε την Αινειάδα εκπαιδεύτηκε στη Νάπολη και έζησε στα περίχωρα της.

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος θέσπισε στη Νάπολη τους Ιταλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, κατ'αντιστοιχία με τους Ελληνικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, θεωρώντας τη Νάπολη "ως την πιο ελληνική πόλη της Ιταλίας". Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε νωρίς στη Νάπολη, ο Απόστολος Πέτρος και ο Απόστολος Παύλος ήρθαν στην πόλη και προσκύνησαν. Ο πολιούχος άγιος-προστάτης της Νεάπολης είναι ο Άγιος Αυγουστίνος που μαρτύρησε τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ο τελευταίος αυτοκράτορας στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Ρωμύλος Αυγουστύλος εξορίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. στη Νάπολη από τον πρώτο Γερμανό βασιλιά στην Ιταλική χερσόνησο Οδόακρο.

Μεταπολεμική περίοδος

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη γνώρισε μια εφήμερη ανεξαρτησία τεσσάρων ημερών από τους Γερμανούς μετά την επανάσταση της 8ης Σεπτεμβρίου 1943. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώρισε μεγάλη οικιστική ανάπτυξη πέρα από τον χώρο του ιστορικού της κέντρου. Στις 23 Νοεμβρίου 1980, η πόλη συγκλονίστηκε από ένα σεισμό που προκάλεσε σοβαρές ζημιές αλλά και αξιόλογες μεταβολές κατά την ανοικοδόμησή της: οπότε και άρχισε να αναπτύσσεται προς τα νότια και ανατολικά τμήματα ως τους πρόποδες του Βεζούβιου και βόρεια προς την Καζέρτα, παράλληλα προς τη θάλασσα.

Πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, αλλά και της περιφέρειας της Καμπανίας, η πόλη της Νάπολης περιλαμβάνει το 1/6 του συνολικού πληθυσμού της Καμπανίας και το 1/3 της επαρχίας της Νάπολης. Βρίσκεται στη 18η θέση της λίστας των ευρωπαϊκών πόλεων με βάση τον πληθυσμό τους.

Η πόλη εκτείνεται κατά πολύ πέραν των ορίων του δήμου. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 2005, ο συνολικός πληθυσμός του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης έφτανε τα 2.200.000 κατοίκους. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μέτρηση δεν είναι συγκεκριμένη ως προς τα όρια τα οποία περικλείει η πόλη. Κατά τον ΟΟΣΑ, η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης αριθμεί περίπου 3.100.000 κατοίκους, πίσω μόνο από το Μιλάνο και τη Ρώμη. Σύμφωνα, πάλι, με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), η Νάπολη πλησιάζει τα 4.000.000 κατοίκους.

Σε κάθε περίπτωση, η περιοχή της Νάπολης αποτελεί μια από τις πολυπληθέστερες και πυκνοκατοικημένες περιοχές ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το 2007 βρισκόταν στην 8η θέση στην Ευρώπη και στην 86η στον κόσμο). Προβλέπεται στο μέλλον να θεσμοθετηθεί η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης, η οποία θα περιλαμβάνει τη σημερινή επαρχία της Νάπολης, καθώς επίσης και ορισμένους δήμους από τις επαρχίες της Καζέρτας και του Σαλέρνο.

Ο πληθυσμός της πόλης χαρακτηρίζεται από το υψηλό ποσοστό νέων σε ηλικία ατόμων, το οποίο αυξάνει αν προσμετρηθούν και οι πληθυσμοί ολόκληρης της επαρχίας. Σε εθνικό επίπεδο, τα αντίστοιχα ποσοστά διαφοροποιούνται αντιστρόφως ανάλογα σε 14% και 19% αντίστοιχα. Το ποσοστό των γυναικών φτάνει το 52,4% του πληθυσμού ενώ εκείνο των ανδρών το 47,6%. Επιπλέον, το ποσοστό των γεννήσεων ειναι μεγαλύτερο σε σχέση με το συνολικό ποσοστό ολόκληρης της Ιταλίας (10,46 γεννήσεις ανά 1.000 κατοίκους έναντι 9,45 γεννήσεις σε εθνικό επίπεδο).

Σε αντίθεση με πολλές πόλεις του ιταλικού βορρά, το ποσοστό της Νάπολης είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως προς τους μετανάστες- 98,5% του πληθυσμού είναι Ιταλοί. Το 2006, οι ξένοι υπήκοοι στην πόλη έφταναν μόλις του 19.188: οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και κυρίως την Ουκρανία και την Πολωνία. Υπάρχει μια μικρή μειονότητα μεταναστών από τη Σρι Λάνκα και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η μεγάλη πλειοψηφία των μεταναστών είναι γυναίκες, κυρίως λόγω του ότι οι άνδρες τείνουν να απασχολούνται στον βιομηχανικό Βορρά.

Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή του ιταλικού κράτους (1861), η Νάπολη ήταν ο μεγαλύτερος δήμος της ιταλικής επικράτειας. Έχασε την πρώτη θέση από το Μιλάνο κατά την περίοδο του φασισμού, ενώ λίγο αργότερα και η Ρώμη την ξεπέρασε.

Δείτε το βίντεο: