Αναξιοποίητοι θησαυροί

Γράφει ο Γιάννης Μητράκος

Η Σπάρτη και η ευρύτερη περιοχή της, όπως είναι γνωστό, συμπεριλαμβάνει μια πλούσια σειρά από ιστορικά, αρχιτεκτονικά και φυσικά μνημεία, τα οποία δυστυχώς παραμένουν αναξιοποίητα, αν και θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο έλξης για τον εσωτερικό κι εξωτερικό τουρισμό και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τόπου μας.
Τα μνημεία αυτά, όπως είναι φυσικό, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μονοδιάστατα δηλαδή μόνο σαν μοχλοί οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και σαν στοιχεία τα οποία επιβάλλεται να προστατευτούν, γιατί είναι κομμάτια του πολιτισμού και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της περιοχής μας.

Προκαλεί θλίψη σε όποιον προσεγγίζει αυτά τα ζητήματα το γεγονός πως οι τοπικοί μας άρχοντες και οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, διαχρονικά, είτε αδιαφόρησαν, είτε έκαναν ελάχιστα για την προστασία και την ανάδειξή τους. Έτσι χάθηκαν, για παράδειγμα, τα πολλά και πολύτιμα νεοκλασικά κτίρια της πόλης μας, καθιστώντας τη Σπάρτη μια σύγχρονη τσιμεντούπολη, εγκαταλείφθηκαν τα περιπατητικά μονοπάτια, που με τόσο κόπο διαμόρφωσε και συντήρησε για πολλά χρόνια ο Ορειβατικός Σύλλογος, ιδίως το μονοπάτι Σπάρτης-Μυστρά για το οποίο δαπανήθηκαν χιλιάδες ευρώ κι αφέθηκε στο έλεος του Θεού μετά την μερική καταστροφή του από πλημμύρα, ο Ευρώτας με τις παρόχθιες περιοχές του που παραμένουν χωρίς οριοθέτηση με αποτέλεσμα να γίνονται βορά στα χέρια των κάθε λογής καταπατητών κ.ο.κ.

Με τη σημερινή μας αναφορά, όμως, επιθυμούμε να φέρουμε στη δημοσιότητα έναν ακόμα αναξιοποίητο θησαυρό, ελπίζοντας ότι ο Δήμος Σπάρτης, ο καθ’ ύλην αρμόδιος, θα ενδιαφερθεί και δεν θα επιτρέψει να χαθεί ένα ακόμα στοιχείο τοπικού πολιτισμού και ιστορίας, όπως τόσα άλλα. Σπεύδουμε εκ των προτέρων να επισημάνουμε πως σ’ αυτό, στο παρελθόν, έχουν αναφερθεί κι άλλοι έγκριτοι συμπολίτες μας και μάλιστα ο κ. Ιωάννης Φιλιππόπουλος τέως Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου και Δημοτικός Σύμβουλος.

Το θέμα μπορεί να φανεί ολίγον μακάβριο σε μερικούς, αλλά αν ο καθένας το σκεφτεί σοβαρότερα κι επιχειρήσει και κάποια επιτόπια έρευνα, θα διαπιστώσει το δίκαιο των απόψεων μας. Αναφερόμαστε στις παλαιές μαρμάρινες επιτάφιες πλάκες και στις επιτύμβιες στήλες του πρώτου Κοιμητηρίου της Σπάρτης, στον Άγιο Γεώργιο Ψυχικού, για τις οποίες δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ ο Δήμος μας κι αυτό είχε ως συνέπεια κάποιες να θρυμματιστούν, άλλες να υποστούν αδικαιολόγητες φθορές κι αρκετές να εξαφανιστούν από το χώρο του Κοιμητηρίου! Ο κ. Φιλιππόπουλος σε ιδιαίτερη συζήτηση που είχαμε μας εκμυστηρεύτηκε ότι, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, υπήρχαν τουλάχιστον δεκαπέντε μαρμάρινες πλάκες, στηριγμένες στον τοίχο του περιβόλου του Κοιμητηρίου, που τώρα είναι άφαντες!

Θα αναρωτηθεί κάποιος: Και γιατί πρέπει να διασωθούν αυτές οι πλάκες και στήλες; Η απάντηση είναι απλή κι ευνόητη: Πρώτον γιατί όλες τους αποτελούν θαυμάσια δείγματα γλυπτικής του 19ου αιώνα και δεύτερον γιατί από τις αναγραφές πάνω σ’ αυτές προκύπτουν πολύτιμα ιστορικά στοιχεία για την ιστορία της νεότερης Σπάρτης κι όχι μόνο!

Στη γειτονική Καλαμάτα, ενδεχομένως και σε άλλες πόλεις, παραπλεύρως της εισόδου του Κοιμητηρίου της Αναστάσεως, υπάρχει ένα μικρό υπαίθριο μουσείο, διαμορφωμένο με τις επιτάφιες πλάκες, τις επιτύμβιες στήλες και τις προτομές κεκοιμημένων ιστορικών κι άλλων σημαντικών προσώπων (οπλαρχηγών του 1821, αγωνιστών των εθνικών αγώνων, επιστημόνων, πολιτικών και πνευματικών προσωπικοτήτων κ.α.), που ενταφιάστηκαν εκεί. Κάνουμε, λοιπόν, προς το Δήμο Σπάρτης την πρόταση να μιμηθεί τους γειτονές μας και να προχωρήσει στην ίδρυση ενός ανάλογου Μουσείου στο Κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου, διασώζοντας ό,τι έχει απομείνει και περισυλλέγοντας όσα θα προέλθουν από μελλοντικές διαλύσεις οικογενειακών τάφων κλπ. . Άλλωστε την αρχή την έχει κάνει υποδειγματικά ο εξέχων συμπατριώτης μας πολιτικός κ. Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος τοποθέτησε, ιδία δαπάνη, την επιτάφια πλάκα του παππού του!

Η ίδρυση αυτού του Μουσείου, εξάλλου, θα δώσει την ευκαιρία σε ιστορικούς ερευνητές να μελετήσουν τα εκθέματα και να πλουτίσουν την τοπική μας ιστορία με πολύτιμα στοιχεία, που σήμερα τα αγνοούμε. Ευχόμαστε η πρότασή μας να εισακουσθεί και το κυριότερο να υλοποιηθεί με τη συνδρομή ειδικών επιστημόνων (συντηρητών , αρχαιολόγων, μουσειολόγων), ώστε να προλάβουμε τα τελευταία κομμάτια, που υπάρχουν διάσπαρτα στο χώρο του Κοιμητηρίου ή έχουν εντοιχισθεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, προτού να είναι αργά.