Γράφει ο Χρήστος Κ. Αλεξάκος*

Η ύπαρξη σκοπού, στόχου και οράματος για την πόλη που ένας δήμαρχος επιθυμεί να ηγηθεί, η σύνθεση της δημοτικής ομάδας που θα τα υλοποιήσει, οι τρέχουσες συνθήκες και η γνώση της πραγματικότητας είναι τα βασικά χαρακτηριστικά για να επιτύχει μια συνεργασία. Ωστόσο η ύπαρξη και μόνο των παραπάνω απέχει πολύ από την δυνατότητα της αποτελεσματικής τους σύνθεσης, εφαρμογής και γενικότερα υλοποίησης. Το σημείο αυτό είναι κομβικό γιατί διαχωρίζει έναν ανίκανο δήμαρχο από έναν δήμαρχο-ηγέτη που είναι ικανός και αποτελεσματικός.

Ο δήμαρχος
Η ιστορία και η εμπειρία μας έχουν διδάξει πως, όταν κοπάσουν οι πανηγυρισμοί της εκλογής, αρχίζουν οι ευθύνες του ανίκανου δημάρχου. Του ζητείται η αποπληρωμή «γραμματίων» από ανθρώπους που τον στήριξαν και τους είχε τάξει, τον πιέζει η δημοτική του ομάδα γιατί θέλει να αναλάβει θώκους, εμφανίζονται τα κόμματα που τον στήριξαν και του λένε τι να κάνει και τι όχι σε επίπεδο υπάλληλων, στελεχών, πολιτικών αποφάσεων κλπ εξυπηρετώντας και αυτοί από τη σειρά τους την υπαρξιακή αγωνία τους που δεν είναι άλλη από το να παραμείνουν γαντζωμένοι στην καρέκλα της εξουσίας.
Και ξαφνικά συνειδητοποιεί ο ανίκανος δήμαρχος πως ναι μεν κατάφερε να εκλεγεί και να ηγηθεί, να γίνει δήμαρχος της πόλης αλλά πλέον τα πράγματα είναι τόσο περίπλοκα που θέλει να κρυφτεί, να εξαφανιστεί. Και το καταλαβαίνει αμέσως την επόμενη μέρα της εκλογής αλλά ακόμα περισσότερο όταν αναλάβει επίσημα καθήκοντα. Και δεν αντέχει, είναι έτοιμος να σκάσει γιατί απορεί πως μπορεί κάποιος να ισορροπεί ανάμεσα σε 15 διαφορετικές δυναμικές. Μα δε γίνεται, δεν μπορεί. Και τι αποφασίζει να κάνει; Ως ανόητος και πονηρός στρουθοκάμηλος θα δηλώσει ασθένεια ή θα κρυφτεί μέσω της φυγής, μέχρι να κοπάσουν οι πιέσεις, νομίζοντας πως θα κερδίσει χρόνο και πως θα τον ξεχάσουν.
Γιατί συνειδητοποίησε πως είναι γυμνός, αδύναμος και πως όλοι τον σφυροκοπούν για βόλεμα, κάλυψη,
εξυπηρέτηση. Όλοι του την έχουν «στημένη». Και όχι άδικα. Γιατί όταν τους προσέγγιζε ζητώντας τη βοήθειά τους, αυτοί τον δέχονταν όχι λόγο της ισχυρής και ηγετικής προσωπικότητάς του αλλά ακριβώς για το αντίθετο. Γιατί καταλάβαιναν πως είναι ευάλωτος, λίγος, μικρός και ανήμπορος να πει όχι στην εξυπηρέτηση των μικρο-συμφερόντων τους. Τους έταξε πως θα τους υπηρετήσει, χωρίς όμως να έχει υπόψη του πόσο δύσκολο είναι αυτό. Ως αποτέλεσμα είναι να μην μπορεί να αξιοποιήσει χρήσιμους ανθρώπους γιατί το καρκινώματα αρχίζουν να αναπτύσσονται ραγδαία και να τρώνε οτιδήποτε υγιές υπάρχει. Αναγκάστηκε τελικά να συμμαχήσει με τη διαπλοκή. Και ήταν επιλογή του.
Σίγουρα δεν το φανταζόταν ότι θα είναι έτσι. Γιατί όσο πιο μεγάλη η πόλη τόσο πιο μεγάλες οι φουρτούνες. Παρόλα αυτά το μόνο που σκέφτεται είναι πώς θα ξαναβγεί την επόμενη τετραετία γιατί η εξουσία είναι ωραία και βολεύει. Και αυτό δηλώνει από την πρώτη στιγμή, πριν καλά-καλά αναλάβει. Όχι βέβαια για να προσφέρει αλλά για να τον φωνάζουν δήμαρχο και να τον τοποθετήσουν σε κάποιο σκονισμένο κάδρο. Τελικά, για να καλύψει το εγώ του που πάσχει και είναι άδειο, την χαμηλή αυτό-εκτίμηση του που για να την καλύψει την μετέτρεψε σε εγωκεντρισμό.
Όσο περνάει ο καιρός τα επίπεδα άγχους μεγαλώνουν, ο θυμός τον παραλύει, χάνει την ψυχραιμία του, η οργή του ξεχειλίζει, παραβλέπει τις αδυναμίες του, θέτει σε κίνδυνο την ηθική του, δεν ξέρει ποιον πρέπει να προσέξει, δεν επικεντρώνεται στο έργο του, βιώνει συναισθηματικές διακυμάνσεις, δεν τα πάει καλά με τους δημότες, τους βρίζει και τους αποπαίρνει, δεν εμπιστεύεται το ένστικτό του και χάνει τη διαίσθησή του, δεν ξέρει σε τι και πότε πρέπει να πει όχι, έχει χάσει την αυτοσυγκράτησή του και γίνεται εξαιρετικά παρορμητικός, ταπεινώνει και αδειάζει τους συνεργάτες του, κάνει ανίερες συμμαχίες με γνώμονα την ψηφοθηρία, χάνει μέλη από τη δημοτική του ομάδα, παίρνει διαρκώς λάθος αποφάσεις, διασύρει την πόλη του και το θεσμό μα πάνω από όλα τους δημότες. Αυτούς αρχίζει να τους ξανασκέπτεται 6 μήνες πριν από την παράδοση της εξουσίας του. Έτσι, τους ξαναπλησιάζει με περισσό θράσος και δήθεν αγανάκτηση γιατί η κεντρική εξουσία τον πολέμησε, ρίχνει σε άλλους την ευθύνη για τη δική του ανικανότητα.

Οι δημότες
Τι γίνεται με τους δημότες της πόλης; Τους δημότες που περιμένουν έργα, αποτελέσματα, μια καλύτερη και ομορφότερη καθημερινότητα, καθαριότητα, εν τέλει να αισθανθούν υπερήφανοι που ζουν στην πόλη τους; Σώζεται η κατάσταση για το δημότη που είναι τελικά το μεγάλο θύμα;

Η λύση
Οι εκλογές έρχονται, πλησιάζουν. Η λύση βρίσκεται στο μυαλό, στην προσωπικότητα και στα χέρια του δημότη την ώρα που θα πάει να ψηφίσει. Αυτός οφείλει να αποφασίσει αν θέλει να ζει ανθρώπινα, να λέει και να υπερηφανεύεται πως η πόλη που ζει είναι λειτουργική, καθαρή, χαρούμενη, ασφαλής, έχει κοινωνικό πρόσωπο, είναι τόσο ωραία ώστε την αναγνωρίζουν όλοι (Έλληνες και ξένοι) και την επισκέπτονται για να τη θαυμάσουν. Δηλαδή να αισθάνεται πως έχει και ζει στην καλύτερη πόλη της Ελλάδας και να μπορεί να το αποδείξει εύκολα. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος του δημότη για την πόλη του. Κανένας άλλος. Και αυτό οφείλει να το φωνάξει εκκωφαντικά όταν ο υποψήφιος δήμαρχος πάει να του ζητήσει την ψήφο του ή όταν ως ενδιαφερόμενος δημότης πάει στα γραφεία του υποψήφιου δήμαρχου για να αξιολογήσει πρόσωπα και πράγματα. Να του ζητήσει πρόσωπο με πρόσωπο να του πει, τι πρόκειται να κάνει για να μετατρέψει την πόλη του στην καλύτερη πόλη της Ελλάδας και να του ζητήσει, αν όχι απαιτήσει, όλα τα αποδεικτικά στοιχεία. Και αν ο υποψήφιος δήμαρχος του απαντήσει, τότε να αξιολογήσει και να κρίνει αν πρόκειται για ικανό άτομο που θα κάνει όσα λέει γιατί έχει πλάνο κλπ ή αν πρόκειται για υποψήφιο δήμαρχο από τον οποίο «θα ακούει έργα και θα βλέπει λόγια» (κατά τον αρχαίο έλληνα στρατηγό και ιστορικό Θουκυδίδη).
Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν ο υποψήφιος δήμαρχος σκοπεύει να υπηρετήσει αποκλειστικά και μόνο το δημότη ή θα «παλαντζάρει» ανάμεσα στον δημότη και σε αυτούς που τον βοήθησαν να αναλάβει την εξουσία;
Αν τον πείσει, σε πρώτη φάση, με τα λόγια, τότε ο δημότης οφείλει να περάσει στη δεύτερη φάση αξιολόγησης. Σε αυτή, όπου θα εξετάσει αν ο δήμαρχος έχει την στόφα του ηγέτη ώστε να κάνει όλα όσα λέει ότι μπορεί.
Πάρτε μια βαθιά ανάσα και δείτε μερικά από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ή να πλησιάζει τουλάχιστον ο υποψήφιος δήμαρχος-ηγέτης έτσι ώστε να κάνει την πόλη σας την καλύτερη στην Ελλάδα:

1. Ειλικρίνεια: Ξεκινώντας από τον ίδιο το δήμαρχο και αντανακλώντας στην δημοτική του ομάδα όσο και στις εξαγγελίες του, στο πρόγραμμά του, στις τακτικές του και στην γενικότερη επικοινωνιακή του εικόνα, η ειλικρίνεια που θα επιδείξει ο ίδιος μέσω της ηθικής συμπεριφοράς είναι ζωτικής σημασίας. Κανένας συνεργάτης του δεν θα είναι ανειλικρινής και ανήθικος όταν ξέρει ότι η κεφαλή, ο δήμαρχος-ηγέτης είναι το αντίθετο.

2. Ικανότητα να εμπνέει: Η ικανότητα να εμπνέεις την δημοτική σου ομάδα αλλά και τους δημότες της πόλης είναι εξαιρετικά σημαντική για την επίτευξη των στόχων όπως αυτοί έχουν ακουστεί στο προεκλογικό πρόγραμμα ή σε όποιες εξαγγελίες. Είναι δουλειά του δημάρχου να κρατήσει ενωμένο το πνεύμα των υπολοίπων κάτι που ξεκινάει από την αφοσίωση που πρέπει να υπάρχει απέναντι στη σκληρή δουλειά και στο αποτέλεσμα.

3. Η ικανότητά του να μοιράζει το παιχνίδι: Το να δείχνει ο δήμαρχος εμπιστοσύνη στους συνεργάτες του επάνω σε θέματα που αυτοί διαχειρίζονται και προσπαθούν να φέρουν σε πέρας, είναι προτέρημα και όχι αδυναμία. Το να μοιράζει το παιχνίδι στους αντίστοιχους ανθρώπους είναι μια από τις σημαντικότερες ικανότητες που πρέπει να έχει ο δήμαρχος.

4. Αυτοπεποίθηση: Ο δήμαρχος οφείλει να διαβεβαιώνει τους δημότες αλλά και τους συνεργάτες του πως οι δυσκολίες είναι φυσιολογικές. Το σημαντικό όμως είναι να επικεντρωθεί στο μεγαλύτερο στόχο με ψυχραιμία και σιγουριά έτσι ώστε να τους βοηθήσει να αισθανθούν το ίδιο.

5. Θετική διάθεση: Το να μεταδίδεις στην ομάδα σου αλλά και στους δημότες μια θετική αύρα, ενισχύει τα κίνητρα για επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων και στάσεων αντίστοιχα.

6. Επικοινωνία: Η ικανότητα του δημάρχου να περιγράφει καθαρά και με σαφήνεια αυτό που επιθυμεί να πει, να κάνει κλπ είναι στοιχείο Α προτεραιότητας. Εάν δεν μπορεί να μεταδώσει το όραμά του στην δημοτική του ομάδα αλλά και στους δημότες, τότε δεν είναι ικανός να συνεργαστεί μαζί τους προς τον ίδιο στόχο.

7. Αίσθηση του χιούμορ: Το να μπορεί να χρησιμοποιεί το χιούμορ σε δύσκολες καταστάσεις, κάνει το γενικότερο περιβάλλον στο δήμο και στην πόλη πιο ευχάριστο, φιλικό, δημιουργικό και παραγωγικό.

8. Δημιουργικότητα: Κυρίως στις δύσκολες καταστάσεις και περιόδους τόσο η δημοτική ομάδα όσο και οι δημότες περιμένουν από το δήμαρχο να αντιδράσει σκεπτόμενος δημιουργικά και ριζοσπαστικά για το καλό της πόλης.

9. Δέσμευση: Εφόσον ο δήμαρχος αναμένει από τη δημοτική του ομάδα να δουλεύει σκληρά και να παράγει ποιοτικά αποτελέσματα, τότε ο ίδιος είναι αυτός που πρέπει να δώσει το παράδειγμα, οι άλλοι υποχρεωτικά θα ακολουθήσουν.

10. Διαίσθηση: Όταν οδηγείς μια πόλη σε ανεξερεύνητα νερά λόγω δύσκολων, έκτακτων ή πρωτόγνωρων καταστάσεων δεν υπάρχει κανένας χάρτης για καθοδήγηση. Τα πάντα κινούνται στην αβεβαιότητα και όσο μεγαλύτερο το ρίσκο, τόσο αυξάνεται η πίεση. Σε αυτό το σημείο ενεργοποιείται η διαίσθηση του δημάρχου που αναλαμβάνει να βγει μπροστά εμπιστευόμενος τον εαυτό του, κάτι που κατ’ επέκταση θα εμπνεύσει την δημοτική του ομάδα αλλά και θα δώσει αυτοπεποίθηση στους δημότες.

Με λίγα λόγια
Ο δήμαρχος, ο πρώτος πολίτης της πόλης, είναι αυτός που διαμορφώνει την εικόνα, την καθημερινότητα, την ποιότητα, την ασφάλεια και την λειτουργικότητά της. Αν τυχόν, αποποιηθεί αυτές τις υπευθυνότητες τότε δεν είναι δήμαρχος αλλά μαριονέτα. Για την πόλη μας, όποια και αν είναι αυτή, χρειαζόμαστε έναν δήμαρχο-ηγέτη, να μας καθοδηγήσει και να λάβει στρατηγικές αποφάσεις μεγάλης κλίμακας, να δώσει στην πόλη εξωστρέφεια, χαρά, περηφάνια και τιμή. Όχι κατάντια, συντηρητισμό, ψέμα, διαπλοκή και αναποτελεσματικότητα. Να μας κάνει να αισθανθούμε πως η πόλη μας είναι η καλύτερη πόλη της Ελλάδας αναδεικνύοντας τα δυνατά της σημεία και όχι μια πόλη-ουραγός. Δεν μπορεί να υπάρχει διαφορετικός στόχος από αυτόν. Οφείλουμε στους εαυτούς μας να το απαιτήσουμε καθαρά και δυναμικά, αφήνοντας στην άκρη μικροσυμφέροντα που τυχόν έχει ο καθένας μας. Γιατί αυτά ψάχνουν να βρουν μανιωδώς και σε αυτά στηρίζουν την εκλογή τους οι απανταχού ανίκανοι συρρικνώνοντας έτσι την μεγάλη εικόνα σε κορνίζα.
Εάν τα παραπάνω, θετικά ή αρνητικά δεδομένα, χαρακτηρίζουν τον υφιστάμενο δήμαρχό μιας πόλης ή κάποιον άλλον υποψήφιο που θα θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του δημότη, τότε δυο πράγματα μπορείτε να κάνετε ενόψει εκλογών: α) να παραμείνετε ακίνητοι σαν παγωμένη εικόνα που διαρκώς διαβρώνεται και σαπίζει από τη φθορά του χρόνου ή β) να προχωρήσετε μπροστά, απαιτώντας από τον υφιστάμενο ή υποψήφιο δήμαρχο κάτι καλύτερο. Ένα δήμαρχο με όραμα και πίστη στους στόχους του. Να κάνει την πόλη του, όποια και αν είναι αυτή, υπόδειγμα σε ολόκληρη την Ελλάδα αλλά και διεθνώς αναγνωρίσιμη.
Μοναδικός γνώμονας είναι πλέον τα αποτελέσματα υπέρ του δημότη και του κοινωνικού συνόλου της πόλης. Η ψήφος έχει δύναμη όχι μόνον όταν πετυχαίνει το στόχο αλλά όταν φέρνει και ορθό αποτέλεσμα. Τέλος στα ψέματα.


* Ο Χρήστος Αλεξάκος είναι Σύμβουλος Οργανωσιακής Ανάπτυξης και Συμβουλευτικός Ψυχολόγος. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων και είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού καθώς και Κλινικής-Συμβουλευτικής Ψυχολογίας με διάκριση. Έχει διατελέσει ειδικός σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων για θέματα διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού και οργανωσιακής ανάπτυξης επί δημαρχίας Ν. Μπακογιάννη και Ν. Κακλαμάνη καθώς και καθηγητής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι αναγνωρισμένο και συνεργαζόμενο μέλος του Αμερικάνικου Ψυχολογικού Συλλόγου (Αριθμ. Μητρώου 2859-2811).
Για επικοινωνία στείλτε e-mail στο cxos@aol.com

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr