Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης

Η απόφαση του υπουργού οικονομικών, που δημοσιέυθηκε 15 Μαρτίου στο ΦΕΚ(684/15-3-2016),επιφέρει αλλαγές στο πλαίσιο των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές. Οι έλεγχοι κεφαλαίων (Capital Controls) στις ελληνικές τράπεζες για να αντιμετωπιστούν οι εκροές καταθέσεων, επιβλήθηκαν αρχικά τον Ιούνιο του 2015 με πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Τα capital controls, έρχονται σε πλήρη αντιδιαστολή με μια από τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκείνη της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων.

Σύμφωνα με την απόφαση του υπουργού οικονομικών:

-Επιτρέπεται «η μεταφορά του λογαριασμού διαχείρισης μισθοδοσίας ενός εργοδότη από ένα πιστωτικό ίδρυμα σε άλλο, στο οποίο αυτός ήδη τηρεί λογαριασμό, και το, συνεπεία της μεταφοράς αυτής, άνοιγμα λογαριασμών μισθοδοσίας των εργαζόμενων στο τελευταίο πιστωτικό ίδρυμα. Οι εργαζόμενοι στην περίπτωση αυτή θα έχουν δικαίωμα ανάληψης μετρητών από το ένα από τα δύο πιστωτικά ιδρύματα, εκτός εάν κωδικοί πελάτη (customer id) προϋπήρχαν και στα δύο πιστωτικά ιδρύματα. Ο καθορισμός του πιστωτικού ιδρύματος, από το οποίο ο εργαζόμενος θα έχει δικαίωμα ανάληψης μετρητών, βάσει του κωδικού πελάτη (customer id), γίνεται με υπεύθυνη δήλωση του. Η ανωτέρω δήλωση κατατίθεται και στα δύο πιστωτικά ιδρύματα».

-Επιτρέπεται το άνοιγμα λογαριασμού μέσω της δημιουργίας νέου κωδικού πελάτη (Customer ID) αποκλειστικά και για τις ακόλουθες συναλλαγές, η αναγκαιότητα των οποίων πρέπει να τεκμηριώνεται εγγράφως από τον αρμόδιο φορέα και με την προϋπόθεση υποβολής υπεύθυνης δήλωσης από τον αιτούντα ότι δεν υφίσταται άλλος διαθέσιμος λογαριασμός μέσω του οποίου αυτές μπορούν να διενεργηθούν: «η εξυπηρέτηση νομικών προσώπων, όπως και ατομικών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών, που δεν διαθέτουν λογαριασμό εξυπηρέτησης της δραστηριότητας τους σε κανένα πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί στην Ελλάδα». Μέχρι τώρα, επιτρεπόταν το άνοιγμα λογαριασμών για την εξυπηρέτηση νεοϊδρυθέντων μετά την 1η Μαΐου 2015 νομικών προσώπων όπως και ατομικών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών με έναρξη δραστηριότητας επαγγέλματος μετά την 1η Μαΐου 2015.

-Απαγορεύεται α) να ανοίγονται νέοι λογαριασμοί όψεως ή καταθετικοί και να προστίθενται συνδικαιούχοι στους ήδη υφιστάμενους, εφόσον με το ως άνω άνοιγμα λογαριασμού ή προσθήκη συνδικαιούχου δημιουργείται νέος κωδικός πελάτη (Customer ID), και β) να ενεργοποιούνται αδρανείς λογαριασμοί. Στην τελευταία περίπτωση, αναστέλλεται η προθεσμία των άρθρων 7 και 8 του Ν. 4151/2013 (Α΄ 103)». Με την προηγούμενη μορφή που είχε η διάταξη, η απαγόρευση ήταν γενική καθώς το κείμενο ανέφερε: «Απαγορεύεται να ανοίγονται νέοι λογαριασμοί όψεως ή καταθετικοί, να προστίθενται συνδικαιούχοι στους ήδη υφιστάμενους και να ενεργοποιούνται αδρανείς λογαριασμοί. Στην τελευταία περίπτωση, αναστέλλεται η προθεσμία των άρθρων 7 και 8 του Ν. 4151/2013 (Α' 103)».

-Επιτρέπεται το άνοιγμα λογαριασμού όψεως ή καταθέσεως ή η προσθήκη συνδικαιούχου σε υφιστάμενο λογαριασμό, σε πρόσωπα που φέρουν την ιδιότητα του φοιτητή ή σπουδαστή, εφόσον ο τόπος σπουδών είναι διαφορετικός από τον μέχρι τώρα τόπο μόνιμης κατοικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υφίσταται άλλος διαθέσιμος λογαριασμός στο όνομά τους με την ιδιότητα του δικαιούχου ή συνδικαιούχου. Για την πιστοποίηση της φοιτητικής και σπουδαστικής ιδιότητας, απαιτείται βεβαίωση εγγραφής στο τρέχον εξάμηνο από Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πανεπιστημιακής ή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, Κολλέγιο, Κέντρο Ελευθέρων Σπουδών, Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης ή σχολή επαγγελματικής κατάρτισης ή μαθητείας. Ομοίως, επιτρέπεται το άνοιγμα λογαριασμού όψεως ή καταθέσεως σε φοιτητές ή σπουδαστές που, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015−2016, συμμετέχουν σε προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών−σπουδαστών ERASMUS και η ύπαρξη λογαριασμού αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή της προβλεπόμενης αποζημίωσης, εφόσον δεν υπάρχει άλλος διαθέσιμος λογαριασμός του οποίου είναι δικαιούχοι ή συνδικαιούχοι. Για την πιστοποίηση της συμμετοχής των προαναφερόμενων φοιτητών ή σπουδαστών στα εν λόγω προγράμματα απαιτείται η σχετική βεβαίωση της σχολής φοίτησης.

-Επιτρέπεται η καταβολή παροχών υγείας και επιδοτήσεων από δημόσιους φορείς, υπό την προϋπόθεση ότι ο λογαριασμός θα τροφοδοτείται μόνο από το φορέα που παρείχε την έγγραφη τεκμηρίωση για την αναγκαιότητα ανοίγματος λογαριασμού στη συγκεκριμένη τράπεζα.

-Απαγορεύεται η πρόωρη εξόφληση ποσοστού άνω του 50% του ανεξόφλητου
κεφαλαίου του δανείου σε πιστωτικό ίδρυμα, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στις 11/3/2016. Εξαιρούνται του περιορισμού του προηγούμενου εδαφίου:

α) η αποπληρωμή με μετρητά ή έμβασμα από το εξωτερικό,

β) η αποπληρωμή μέσω χορήγησης νέου δανείου, με σκοπό την αναδιάρθρωση, υπό την προϋπόθεση ότι το ποσό του νέου δανείου είναι ίσο τουλάχιστον με το ποσό του ανεξόφλητου κεφαλαίου του αρχικού δανείου, και

γ) η αποπληρωμή στεγαστικού δανείου με σκοπό την πώληση του ακινήτου, το οποίο, προς εξασφάλιση του δανείου, βαρύνεται με εμπράγματη ασφάλεια, υπό την προϋπόθεση ότι το αίτημα για την εξόφληση του δανείου συνοδεύεται από υπεύθυνη δήλωση του πωλητή ότι θα προσκομίσει στο πιστωτικό ίδρυμα το συμβόλαιο της αγοραπωλησίας του ακινήτου το αργότερο εντός μηνός από την κατά τα ανωτέρω πρόωρη εξόφληση του δανείου. Τυχόν απαιτούμενες λεπτομέρειες σχετικά με την ακολουθούμενη διαδικασία και τους επιμέρους, ειδικότερους όρους εφαρμογής του προηγούμενου εδαφίου δύναται να καθορίζει με απόφαση της η Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών.

-Επιτρέπεται η πρόωρη μερική ή πλήρης λήξη των προθεσμιακών καταθέσεων.

-Εξαιρούνται των απαγορεύσεων και περιοριστικών μέτρων των προηγούμενων παραγράφων: Συναλλαγές νομικών προσώπων ή επιτηδευματιών προς το εξωτερικό στο πλαίσιο των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, που δεν υπερβαίνουν τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, η καθεμία, ανά πελάτη, ανά ημέρα, κατόπιν προσκόμισης των σχετικών τιμολογίων και λοιπών παραστατικών και δικαιολογητικών, τα οποία θα συνοδεύονται υποχρεωτικά από υπεύθυνη δήλωση με την οποία τα ανωτέρω πρόσωπα δηλώνουν ότι τα ως άνω προσκομισθέντα έγγραφα είναι γνήσια και δεν έχουν προσκομισθεί σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα. Οι ως άνω συναλλαγές θα διεκπεραιώνονται απευθείας από το δίκτυο των καταστημάτων των πιστωτικών ιδρυμάτων, με πίστωση του λογαριασμού του αντισυμβαλλομένου και θα υπολογίζονται εντός του εβδομαδιαίου ορίου που ορίζεται από την Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών για κάθε πιστωτικό ίδρυμα.

Όλες οι κάρτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση αγορών αγαθών και υπηρεσιών ή για την πληρωμή λογαριασμών/ οφειλών (π.χ. ρεύματος, ύδρευσης, εφορίας, κ.λπ.) χωρίς τη χρήση μετρητών, ονομάζονται κάρτες πληρωμών. Ανάλογα με τα ειδικότερα χαρακτηριστικά τους πρόκειται για:
• χρεωστικές (debit),
• πιστωτικές (credit), ή
• προπληρωμένες (prepaid) κάρτες πληρωμών.

Ανάλογα με το διεθνές σχήμα, μπορεί να είναι κάρτα πληρωμών VISA, MasterCard, American Express, Diners, κ.λπ. και γίνεται, αποδεκτή από την επιχείρηση που δέχεται κάρτες πληρωμών με το συγκεκριμένο σήμα. Οι κάρτες πληρωμών εκδίδονται από τράπεζες ή άλλους αδειοδοτημένους προς τον σκοπό αυτό φορείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως τα ιδρύματα πληρωμών και τα ιδρύματα έκδοσης ηλεκτρονικού χρήματος.

Η ανάληψη μετρητών από κάρτες πληρωμών συνήθως επιτρέπεται, με διαφορετικά κάθε φορά χαρακτηριστικά και χρεώσεις του κατόχου, ανάλογα με:
• τον τύπο της κάρτας (χρεωστική, πιστωτική ή προπληρωμένη),
• τους όρους της σύμβασης που διέπουν τη χρήση της, και
• τη χρήση ΑΤΜ ίδιας ή διαφορετικής τράπεζας από την τράπεζα έκδοσης της κάρτας.

Ωστόσο, μετά την επιβολή περιορισμών στις αναλήψεις μετρητών και στις μεταφορές κεφαλαίων, από τις 28 Ιουνίου 2015, αναλήψεις μετρητών στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, επιτρέπονται μόνο με χρήση χρεωστικών καρτών έως του ποσού των τετρακοσίων είκοσι (420) ευρώ την εβδομάδα κατ’ ανώτατο όριο.

Αντίθετα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, απαγορεύονται αναλήψεις μετρητών με χρήση πιστωτικών ή/και προπληρωμένων καρτών.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όποιος αρνείται την πληρωμή με πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες τιμωρείται, με βαρύτατα πρόστιμα ή/και φυλάκιση, κατά τις διατάξεις:
• των άρθρων 288 παρ. 1 και 452 του Ποινικού Κώδικα,
• του άρθρου 13α του ν. 2251/1994 (Α΄ 191),
• του άρθρου 18 α ν. 146/1914 (Α΄ 21), και
• του άρθρου 19 ν. 4177/2013 (Α΄ 173), όπως ισχύουν.

*Δικηγόρος Αθηνών