Ο ηγέτης

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Ο άνθρωπος, προικισμένος με ιδιαίτερες νοητικές και πνευματικές ικανότητες, με το χάρισμα της σύλληψης και της ανταπόκρισης στην πορεία της εξέλιξης των όντων αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα και κορυφαίο στοιχείο αναφοράς. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του, αλλά και για να εκφράσει τις εσωτερικές του ανησυχίες, πεποιθήσεις και αναζητήσεις οργανώθηκε σε κοινότητες και κοινωνίες, παρήγαγε πολιτισμούς και έφτιαξε συστήματα διαχείρισης, βελτίωσης και προστασίας της ζωής του. Διαμόρφωσε ηγέτες πραγματικούς και φανταστικούς, ευκαιριακούς, μακροχρόνιους και μόνιμους, τους έδωσε υπερβολική αξία, πνεύμα και δύναμη και τους τοποθέτησε στην κορυφή της ύπαρξής του και της ζωής του. Η υποτιμητική και μειωτική αυτή στάση απέναντι στον εαυτό του ενισχύεται ακόμη περισσότερο όταν τους αναγάγει σε σωτήρες, υποτάσσεται, σκύβει και τους προσκυνάει. Η θέση του αυτή βασίζεται στις αδυναμίες του, την έλλειψη κατανόησης, ερμηνείας και αξιολόγησης της υπόστασης και της συγκρότησής του. Προκειμένου να καθορίσει την πραγματική του παρουσία και το σκοπό του, τη δική του Φύση μέσα στο περιβάλλον αλλά και για την αβεβαιότητα της επόμενης μέρας έχει δημιουργήσει μια κλονισμένη και μετέωρη εικόνα για τον ίδιο, που διακρίνεται για την ελάχιστη ευσταθή προσαρμογή της, αλλά κυρίως για την ασημαντότητα και τη μηδαμινότητά της.

Η εξουσία, εκμεταλλευόμενη την τάση αυτή και προκειμένου να ελέγχει τους εργαζόμενους δημιούργησε υπάκουους και υποτελείς ηγέτες, οι οποίοι διαχρονικά εξυπηρετούσαν απόλυτα τα συμφέροντά της. Η πλασματική μορφική εικόνα ενός ξεχωριστού, ικανού και ευφυή ήταν πάντοτε μέσα στις προθέσεις της, αφού υπό τη σκέπη του ομαλά και όχι δύσκολα, θα μπορούσαν να εγκλωβιστούν και να ευθυγραμμισθούν οι λαϊκές μάζες. Η γλυπτική προσπάθειά της να παράγει και να εμφανίζει ένα συμμετρικό ξόανο, στιβαρό και δυνατό έχει παρατηρηθεί σε διάφορες εποχές, αλλά και σήμερα, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν και είναι εύκολο για τους επιτήδειους να το επιβάλλουν. Το κοινωνικό και πολιτικό αυτό μόρφωμα, δημιούργημα των ισχυρών λάμπει από το φωτοστέφανο της τεχνητής επίστεψης, με την αντανάκλασή του να είναι τόσο ισχυρή όσο μεγαλύτερο είναι το βάθος της ανεπάρκειας, της απερισκεψίας και της ανοησίας του. Με αυστηρή έκφραση και στρατιωτική κομπλεξική ανδρεία σκιαγραφείται το ανίκανο πορτρέτο του υψηλού άρχοντα, που τα μάτια του σπινθηρίζουν και ο λαιμός του τεντωμένος από υπερηφάνεια ψάχνουν να βρουν την εξουσιαστική κορώνα που θα το βάλει στο κάδρο των γενναίων. Και από κάτω ο συρφετός των αχανών, που εναγώνια αναζητούν έναν ηγέτη για να στοιχηθούν, με αλαλαγμούς και χειροκροτήματα εκδηλώνουν τη βαθιά δουλικότητά τους, την πίστη και την αφοσίωση στις ιδιαίτερες «αξίες» του χειροποίητου «κοσμήματος».

Το κατασκεύασμα αυτό, σχηματισμένο και τυποποιημένο, γεμάτο άχυρα και σαβούρες αποκαλύπτεται, όταν ο λαιμοδέτης του σάκου χαλαρώσει και ξεφουσκώσει το ασκί του ανθρώπινου μορφισμού στη σκηνή του θεάτρου σκιών των κινουμένων ανδρείκελων. Τότε κάνουν την εμφάνισή τους η ένδεια και η ανικανότητα της μορφωμένης φιγούρας, της ηθικοπλαστικής ελπίδας και προσδοκίας. Ομάδες από αγύρτες, τσαρλατάνους και απατεώνες συσπειρώνονται γύρω του, οι οποίες στην ουσία κινούν τα νήματα και παίρνουν τις αποφάσεις. Όσο πιο αδύναμος πνευματικά είναι ο αρχηγός τόσο ευκολότερα αυτές κάνουν τη δουλειά τους καθοδηγούμενες από τις εντολές της πραγματικής εξουσίας, των ελίτ και των συμμάχων τους. Το φαινότυπο αυτό εκπληρώνοντας το σκοπό και το ρόλο που έχει κληθεί να παίξει, όταν παρέλθει ο χρόνος της εμπιστοσύνης και της ανοχής, όταν έχει φθαρεί και χάσει τη ζωγραφισμένη αίγλη και την τεχνητή ισχύ του, τότε οι ίδιοι που το ανέβασαν στα ύψη το αποκαθηλώνουν, το ξεγυμνώνουν, του φορτώνουν τις αποτυχίες, το δικάζουν και το καταδικάζουν και το πετάνε στο καλάθι, αφού έκαναν τη δουλειά τους και προώθησαν με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντά τους. Αρχίζουν με την ίδια αντίληψη, με τις ίδιες πράξεις και συμπεριφορές να στήνουν σιγά-σιγά το νέο ηγετίσκο, τον άφθαρτο και αμόλυντο αντικαταστάτη του, με βάση τα προηγούμενα πρότυπα της μασκοφορεμένης πόζας, της υποκρισίας και της εξαπάτησης, της παραποιημένης πραγματικότητας.

Κάθε ενέργεια, αν είναι πετυχημένη ή όχι εξαρτάται από το αποτέλεσμα. Όταν η έκβαση είναι θετική και επωφελής, τότε αυτός που πήρε τις αποφάσεις έχει ευνοϊκή απήχηση. Αυτό καταγράφεται, αλλά δεν είναι ικανό από μόνο του να πείσει, αφού χρειάζεται μια συνολική εικόνα, όσον αφορά τις δεξιότητες, τις ικανότητες και τις πρακτικές, σε βάθος χρόνου. Η επάρκεια, το χάρισμα και οι πραγματικές δυνατότητες, η πνευματική εγρήγορση, η πρωτοβουλία, η ευστροφία και γενικά η προσωπικότητα εκπορεύονται από τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, τον ξεχωρίζουν και τον ταυτοποιούν και δεν έχουν σχέση με τα εξωτερικά επιχρίσματα, που όσα κι αν φέρει, με την πρώτη ψιχάλα οι βαθιές ρωγμές θα αποκαλυφθούν.

Πόσο άραγε μπορεί να γίνει πιστευτό ότι οι πραγματικές κυρίαρχες ομάδες προωθούν δικά τους εξαρτήματα και φερέφωνα, τα ανυψώνουν και τα στηρίζουν προκειμένου να έχουν τον έλεγχο, να διευρύνουν τα συμφέροντά τους και να κάνουν εύκολα τις δουλειές τους; Η αντίληψη αυτή φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερο κυριαρχεί και αποδεικνύει γιατί οι ισχυροί στηρίζουν ανάξια πρόσωπα, ανίκανα και τιποτένια. Γιατί ο πραγματικός ηγέτης δεν είναι δοτός, ούτε διαχειρίσιμος και πολύ περισσότερο υποτελής. Είναι αυτός που έχει αναδειχθεί μέσα από τους αγώνες και έχει δοκιμαστεί στην κοινωνία των πολιτών, έχει συμπορευθεί και συστρατευθεί με τις αγωνίες των εργαζομένων, έχει βάλει πλάτη απέναντι στις αυθαιρεσίες της εργοδοσίας και της οικονομικής ολιγαρχίας και δεν έχει ανάγκη από κληρονομικά δαχτυλίδια. Αυτός δικαιούται το παράσημο της εξαίρεσης, κατακτημένο στην αρένα της κοινωνικής πάλης προστατεύοντας τη μεγάλη πλειονότητα των ασθενέστερων και των οικονομικά αδύναμων, γιατί και αυτοί έχουν δικαιώματα στη ζωή όχι λιγότερα από τους άλλους.