Γράφει ο Χρήστος Α. Πλειώτας*

Νομικός Λόγος: Πρωτοποριακή απόφαση Μ.Ο.Δ. Κορίνθου – Εφαρμογή Άρθρου 303 Κ.Π.Δ., Ποινική διαπραγμάτευση σε κακούργημα

1/ Η βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη διώκεται κατ’ άρθρο 310 παρ. 2 εδ. β΄ ΠΚ ως ισχύει με τον Ν 4855/12 – 11 – 2021, με ποινή κάθειρξης από πέντε (5) χρόνια κατ’ ελάχιστο έως 15 χρόνια κατά το μέγιστο. Κατά το άρθρο 310 παρ. 1 εδ. β΄ ΠΚ ως ίσχυε από 1 – 07 – 2019 έως 12 – 11 – 2021 υπό το πρίσμα του νέου ΠΚ που ψηφίστηκε με τον Ν 4619/2019 διωκόταν και πάλι ως κακούργημα πλην όμως με ποινή καθείρξεως έως 10 έτη, ήτοι από πέντε (5) χρόνια κατ’ ελάχιστο έως 10 χρόνια κατά το μέγιστο. Η ίδια ποινή (κάθειρξη έως 10 έτη) προβλεπόταν κατ’ άρθρο 310 παρ. 3 παλιού ΠΚ υπό το πρίσμα δηλαδή του ΠΚ ως ίσχυε έως την 1 – 07 – 2019.

2/ Με τον Ν 4619/2019 θεσμοθετήθηκε το άρθρο 303 ΚποινΔ που τιτλοφορείται «ποινική διαπραγμάτευση». Για πρώτη φορά τέθηκε σε ισχύ στην ελληνική έννομη τάξη o αγγλοσαξωνικής μεν προελεύσεως αλλά πλέον ιδιαιτέρως διαδεδομένος σε όλες σχεδόν τις χώρες του civil law, θεσμός του plea bargaining, κεντρικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του οποίου είναι η ανταλλαγή της ομολογίας του κατηγορουμένου για την πράξη για την οποία κατηγορείται, με την επιβολή μειωμένης ποινής.

3/ Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν ήταν οι μόνες χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης που δεν είχαν θεσμοθετήσει την ποινική διαπραγμάτευση ως εναλλακτική διαδικασία απονομής ποινικής δικαιοσύνης που σκοπός της είναι να υποκαταστήσει την κλασσική ποινική δίκη.

4/ Με τον θεσμό αυτό δίδεται η δυνατότητα στον κατηγορούμενο να διαπραγματευθεί με τον Εισαγγελέα την κύρια ή παρεπόμενη ποινή που προβλέπει ο νόμος για την πράξη για την οποία κατηγορείται, ομολογώντας τα πραγματικά της περιστατικά. Αυτό που κερδίζει ο κατηγορούμενος εάν ο Εισαγγελέας κρίνει – κατόπιν υποχρεωτικής προηγούμενης ακροάσεώς του – ότι η υπόθεση είναι κατάλληλη προς διαπραγμάτευση – λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων τέλεσης της πράξης και της προσωπικότητάς του – είναι η πολύ πιο ευνοϊκή ποινική του μεταχείριση σε σχέση με αυτήν που του επιφύλασσε η κλασσική ποινική δίκη.

5/ Το άρθρο 303 ΚποινΔ μεταξύ άλλων ορίζει ότι αν ο κατηγορούμενος κατηγορείται για κακούργημα με προβλεπόμενη από τον νόμο ποινή καθείρξεως (5 – 15 ετών) σε περίπτωση επιτυχούς διαπραγμάτευσης της ποινής του, ο Εισαγγελέας δεν δύναται να του προτείνει ποινή κατώτερη των 2 ετών φυλακίσεως και ανώτερη των 7 ετών καθείρξεως. Δηλαδή αντί πλαισίου ποινής από 5 έως 15 έτη κάθειρξης που θα μπορούσε να του επιβάλλει το Δικαστήριο σε περίπτωση έκδοσης απόφασης κατά την κλασσική ποινική διαδικασία – εάν δεν του αναγνωριζόταν ελαφρυντικό – με την ποινική διαπραγμάτευση θα λάβει ποινή από 2 έτη φυλάκισης έως 7 έτη καθείρξεως. Εάν μάλιστα του αναγνωρισθεί και ελαφρυντικό η ποινή του μπορεί να κυμανθεί από ένα (1) έτος έως έξι (6) έτη.

Εάν κατηγορείται για κακούργημα με προβλεπομένη ποινή καθείρξεως έως 10 έτη ο Εισαγγελέας στο πλαίσιο επιτυχούς ποινικής διαπραγμάτευσης δεν μπορεί να προτείνει ποινή ανώτερη των πέντε (5) ετών φυλάκισης και μικρότερη των δύο (2) ετών φυλάκισης. Δηλαδή από αρχικό πλαίσιο ποινής από 5 έως 10 έτη κάθειρξης ο κατηγορούμενος λαμβάνει ποινή από 2 έτη φυλάκισης έως το πολύ 5 έτη φυλάκισης. Εάν μάλιστα επιτύχει και την αναγνώριση απ’ το Δικαστήριο ελαφρυντικού άρθρου 84 παρ. 2 ΠΚ κατά το μετέπειτα στάδιο της επικύρωσης του πρακτικού διαπραγμάτευσης που έχει υπογραφεί μεταξύ αυτού και του Εισαγγελέα, τότε η ποινή του δύναται να πέσει πολύ κάτω και από τα πέντε (5) έτη φυλάκισης.

Εάν κατηγορείται για πλημμέλημα, σε περίπτωση επιτυχούς ποινικής διαπραγμάτευσης ο Εισαγγελέας δεν μπορεί να προτείνει ποινή φυλάκισης ανώτερη των δύο ετών, ενώ το ελάχιστο αρχίζει από 10 ημέρες. Δηλαδή στο πλαίσιο ποινής 10 ημέρες έως 5 χρόνια φυλάκισης με την ποινική διαπραγμάτευση λαμβάνει ποινή από 10 ημέρες έως το πολύ δύο χρόνια φυλάκισης.

6/ Σημειώνω με έμφαση ότι σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν 4619/2019 το πλαίσιο ποινής εντός του οποίου μπορεί να κινηθεί η τιμή της προσυμφωνημένης μειωμένης ποινής, μεταξύ Εισαγγελέα και κατηγορουμένου, διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα που προβλέπονται σε περίπτωση αναγνωρίσεως ελαφρυντικών περιστάσεων, προκειμένου να δημιουργηθεί κίνητρο στον κατηγορούμενο να ακολουθήσει την διαδικασία διαπραγμάτευσης. Αυτός είναι και ο οδικός ας μου επιτραπεί άξονας εντός του οποίου ο κάθε Εισαγγελέας θα πρέπει να δρομολογήσει την προτεινόμενη στον κατηγορούμενο ποινή στο πλαίσιο της διαδικασίας ποινικής διαπραγμάτευσης.

7/ Ο εντολέας μου κατηγορείτο για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη με χρόνο τέλεσης πριν την 01 – 07 – 2019 οπότε κατά την ισχύ του άρθρου 310 παρ. 1 εδ. β ΠΚ ως ίσχυε με τον Ν 4619/2019 επαπειλείτο εναντίον του στο πλαίσιο της κλασσικής ποινικής δίκης, ποινή καθείρξεως έως δέκα (10) έτη. Δηλαδή το πλαίσιο της επαπειλούμενης γι’ αυτόν ποινής ήταν από πέντε (5) έτη καθείρξεως έως δέκα (10) έτη καθείρξεως.

8/ Προσήλθε στο Μ.Ο.Δ. Κορίνθου χωρίς κανένα μάρτυρα υπεράσπισης με βεβαρυμμένο ποινικό παρελθόν λόγω έκτισης πολυετούς ποινής καθείρξεως για συναφές αδίκημα, ενώ εναντίον του είχε σωρεία μαρτύρων κατηγορίας οι οποίοι περιέγραφαν με τα πλέον μελανότερα χρώματα την αξιόποινη συμπεριφορά του. Προέβλεψε ότι εάν επέλεγε την κλασσική ποινική δίκη ήτο σφόδρα πιθανό θα έλεγα υπό μορφή βεβαιότητας, ότι η ποινή που θα του επιβαλλόταν ακόμα κι αν του αναγνωριζόταν ελαφρυντικό (γεγονός εξίσου αβέβαιο) θα ήταν πολύ ανώτερη των πέντε (5) ετών φυλάκισης.

9/ Τονίζω ότι με αρχικό πλαίσιο ποινής καθείρξεως από 5 έως 10 έτη ακόμη και η αναγνώριση ελαφρυντικού οδηγούσε σε ποινή του από ένα (1) έτος φυλάκιση έως έξι (6) έτη κάθειρξης. Εν προκειμένω η αναγνώριση ελαφρυντικού σ’ αυτόν ήταν λίαν αβέβαιη – ως απεδείχθη άλλωστε – με δεδομένες τις λίαν βεβαρυμμένες συνθήκες τέλεσης της πράξεώς του και την συνάφειά της με ετέρα κακουργηματική υπόθεση για την οποία είχε ήδη καταδικασθεί άνευ ελαφρυντικών σε ποινή πολυετούς καθείρξεως. Συνεπώς κατά την υπεράσπισή του, μαθηματικά βέβαιον ήταν ότι η επιλογή απ’ αυτόν της κλασσικής ποινικής δίκης θα κατέτεινε στην κατά πολύ βαρύτερη ποινική του μεταχείριση.

10/ Εκτιμωμένων συνεπώς των ανωτέρω συνθηκών, ο κατηγορούμενος επέλεξε να υποβάλει ευθέως ενώπιον του Μ.Ο.Δ. Κορίνθου αίτημα περί εφαρμογής του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης, κατόπιν ενημερωμένης και εθελοντικής του επιλογής, την οποίαν προέκρινε και αφού ο συνήγορός του τον είχε πλήρως ενημερώσει για όλες τις πτυχές εξελίξεως της υποθέσεώς του.

11/ Το αίτημά του υπεβλήθη εγγράφως μετά την συγκρότηση του Μ.Ο.Δ. Κορίνθου από τους τακτικούς και λαϊκούς Δικαστές και πριν αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία ήτοι πριν την εξέταση του πρώτου μάρτυρος κατηγορίας σύμφωνα με το άρθρο 303 παρ. 7 ΚποινΔ και καταχωρήθηκε στο ειδικό πρακτικό που ορίζεται στο άρθρο 141 παρ. 4 ΚποινΔ.

12/ Ο Εισαγγελέας της έδρας ζήτησε την διακοπή της δίκης προκειμένου να ακροασθεί τον κατηγορούμενο και τον συνήγορό του, εφαρμόζοντας ορθώς το άρθρο 303 παρ. 2 εδ. β ΚΠοινΔ. Η ακρόαση του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του, ήταν το προκριματικό στάδιο που προβλέπει η ανωτέρω διάταξη προκειμένου να κρίνει εν συνεχεία εάν η υπόθεση ήταν κατάλληλη προς ποινική διαπραγμάτευση με βάση τις περιστάσεις τέλεσης της πράξης και την προσωπικότητα του κατηγορουμένου.

13/ Εν τέλει ο Εισαγγελέας έκρινε ότι η υπόθεση ήταν κατάλληλη προς διαπραγμάτευση και στο μετέπειτα στάδιο της εν λόγω διαδικασίας, πρότεινε στον κατηγορούμενο που ομολόγησε την ενοχή του και στον συνήγορό του ποινή φυλάκισης πέντε (5) ετών, χωρίς την μετατροπή της σε χρηματική ποινή και χωρίς την αναστολή της. Ο κατηγορούμενος μετά του συνηγόρου του συμφώνησαν και μετά ταύτα υπεγράφη το σχετικό πρακτικό διαπραγμάτευσης, το οποίο ετέθη προς επικύρωση ενώπιον του Μ.Ο.Δ. Κορίνθου κατ’ άρθρο 303 παρ. 6 ΚποινΔ. Το πρακτικό εμπεριείχε την ομολογία του κατηγορουμένου για την πράξη για την οποία κατηγορείτο, την συμφωνηθείσα ποινή και τον τρόπο έκτισής της.

14/ Εν συνεχεία ενώπιον του Μ.Ο.Δ. Κορίνθου ο κατηγορούμενος ως είχε δικαίωμα άρθρωσε αυτοτελείς ισχυρισμούς περί αναγνώρισης σ’ αυτόν δύο ελαφρυντικών περιστάσεων και δη του άρθρου 84 παρ. 2 α ΠΚ και του άρθρου 84 παρ. 2 ε ΠΚ (πρότερου σύννομου βίου και καλή συμπεριφορά του εντός των φυλακών για μεγάλο χρόνο μετά την τέλεση της πράξης του). Το ΜΟΔ Κορίνθου απέρριψε τους ανωτέρω αυτοτελείς του ισχυρισμούς κατά πλειοψηφία με ψήφους έξι (6) έναντι ενός (1) ενόρκου, ως ουσία αβάσιμους παρά το γεγονός ότι έκρινε πως παραδεκτά προβλήθηκαν. Εν συνεχεία ο κατηγορούμενος αιτήθηκε την αναστολή υπό επιτήρηση της ποινής των πέντε (5) ετών φυλάκισης που του επεβλήθη κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 παλιού ΠΚ, με δεδομένο ότι η πράξη του είχε χρόνο τέλεσης πριν την 01 – 07 - 2019 και άρα κατ’ άρθρο 2 παρ. 1 ΠΚ μπορούσε να εφαρμοστεί ως ευμενέστερη η ανωτέρω ποινική διάταξη. Το Μ.Ο.Δ. Κορίνθου απέρριψε το αίτημα αυτό και επικύρωσε το πρακτικό διαπραγμάτευσης ως το είχε υπογράψει ο κατηγορούμενος με τον Εισαγγελέα της έδρας.

15/ Μετά ταύτα κηρύχθηκε η λήξη της όλης διαδικασίας. Σημειώνω ότι κατά της απόφασης του Δικαστηρίου που επικύρωσε το πρακτικό διαπραγμάτευσης δεν χωρεί έφεση αλλά μόνο αναίρεση.

16/ Κλείνοντας θέλω να τονίσω ότι από ό,τι πληροφορήθηκα από έγκριτους και εκλεκτούς συναδέλφους του Πρωτοδικείου Κορίνθου η συγκεκριμένη ποινική διαπραγμάτευση είναι η πρώτη για τα δικαστικά χρονικά των ποινικών δικαστηρίων του Πρωτοδικείου Κορίνθου από την 01 – 07 – 2019 που θεσμοθετήθηκε ο θεσμός έως σήμερα.

17/ Προσωπικά επειδή ως Δικηγόρος του Πρωτοδικείου Σπάρτης επένδυσα στον συγκεκριμένο θεσμό ευθύς εξ’ αρχής – μάλιστα το Πρωτοδικείο στο οποίο ανήκω έχει εφαρμόσει την ποινική διαπραγμάτευση πρώτο απ’ όλα τα Πρωτοδικεία της χώρας σε αρκετές περιπτώσεις – φρονώ ότι έχει πολλά ακόμα να δώσει στην ποινική δικαιοσύνη ως εναλλακτικός τρόπος απονομής της, αρκεί η παρούσα νομοπαρασκευαστική επιτροπή να προβεί σε περαιτέρω δόκιμες τροποποιήσεις του σχετικού άρθρου και να πιστέψει στην ωφέλειά του.

Οφείλω να επαινέσω τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Κορίνθου, την Πρόεδρο Πρωτοδικών Κορίνθου, τις Πρωτοδίκες που στελέχωσαν το Μ.Ο.Δ. Κορίνθου και τους ενόρκους του ιδίου Δικαστηρίου, για το άψογο της όλης διαδικασίας εφαρμογής της ποινικής διαπραγμάτευσης και γενικότερα για την εξασφάλιση της συμμετοχής όλων των παραγόντων της δίκης, σε έναν υψηλού επιπέδου νομικό διάλογο, που θεωρώ ότι ήταν κέρδος για το εποικοδόμημα του θεσμοθετημένου δικαίου, που όλοι υπηρετούμε. Επιφυλάσσομαι για την δημοσίευση της απόφασης στα έγκριτα νομικά περιοδικά ποινικής δικαιοσύνης της χώρας μας.

(*) Δικηγόρος

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr