Περί ρεμπετο-μανίας (του διαβόλου το κιτάπι)

Γράφει ο Πάνος Κριάς

Γράφω αυτό το άρθρο εκμεταλλευόμενος την άλλη μου ιδιότητα αυτήν δηλαδή του συνθέτη κλασικής μουσικής και για ένα μεγάλο διάστημα του εκπαιδευτικού στην δημόσια εκπαίδευση.

Τα ρεμπέτικα τραγούδια στο σύνολό τους φρονώ πως έχουν υπερτιμηθεί. Υπάρχουν ίσως κάποια καλά ρεμπέτικα τραγούδια ιδίως του Τσιτσάνη και του Βαμβακάρη.

Ωστόσο όμως υπάρχουν και άπειρα ρεμπετοειδή ασμάτια τα οποία υπηρέτησαν την χύδην υποκουλτούρα του λούμπεν προλεταριάτου και τα οποία δεν έχουν καμιά σχέση με την σύγχρονη εποχή.

Είναι εξόχως θλιβερό να βλέπεις σήμερα νέα παιδιά μερικά από αυτά και με κλασικές σπουδές στη μουσική, να αδράχνουν ένα μπουζούκι ή έναν μπαγλαμά και να επιδίδονται ασμένως με τα εξεζητημένα και άκρως αντιαισθητικά ρεμπέτικα τραγούδια μιας μακρινής και αμφίβολης εποχής. Πιο κάτω θα εξηγήσω πια τραγούδια εννοώ.

Κατ αρχάς δεν χρειάζεται να διαθέτεις και πολλές γνώσεις, ούτε να είσαι ταλαντούχος μουσικός για να μπορείς να γρατζουνάς κυριολεκτικά τα χαμηλής αυτά ποιότητας και τεχνικής ρεμπέτικα ασμάτια. Είναι πολύ εύκολο να τα παίξεις και δεν σε προάγουν ως μουσικό.

Το επίπεδο τεχνικής τους (η δεξιοτεχνία τους) εστιάζεται στην Δευτέρα τάξη του Ωδείου!

Τα περισσότερα ρεμπέτικα τραγούδια δεν αποτελούν τέχνη με την επιστημονική έννοια του όρου. Πόρρω απέχουν από την τέχνη της Φούγκας και την εγνωσμένη διάσταση της πολυφωνικής δημιουργίας.
Εδράζονται πάνω σε τρεις βασικά συγχορδίες και σε αμφίβολης ποιότητας μελωδικές γραμμές – περιορισμένης έκτασης- τουρκικής και περσικής κυρίως προέλευσης.

Δεν είναι όπως τα δημοτικά τραγούδια που αποτελούν βασική πηγή έμπνευσης από τον ελληνικό λαό και την ευρύτερη κοινωνική κουλτούρα.

Τα ρεμπέτικα γράφτηκαν κυρίως από ερασιτέχνες και άτεχνους μουσικούς, σε επαχθείς και ιδιάζουσες εποχές – εξυπηρετούσαν άλλες ανάγκες- και δεν μπορεί να αντικαθρεφτίζουν την εποχής μας.

Αναφέρω εδώ μερικά μόνο «μαργαριτάρια» που αλίευσα από ρεμπέτικα τραγούδια του συρμού στην Τηλεόραση, τα οποία όμως τα ακούνε και τα παιδιά: Η παξιμαδοκλέφτρα! (απίστευτο) Φτιάχτονε Στράτο φτιάχτονε, Το καράβι απ’ την Περσία, Γκελ-γκελ Καϊχτσή, Κουτσουκέλες μην μου κάνεις, Ένα πιτσιρίκι ξαπλωμένο ζητάει τσιγαράκι (?), Στης μαστούρας τον σκοπό!, λιμοκοντόροι, μαχαιροβγάλτες, σουρουκλεμέδες, κουτσαβάκια και ότι άλλο άθλιο παρήγαγε η τότε υποκουλτούρα της εποχής του Μεταξά, παρελαύνουν από τα «σαλόνια» της ρεμπέτικης αφασίας. Στίχοι άκρως προσβλητικοί και για την γυναίκα η οποία θεωρείται απλώς αντικείμενο το οποίο εξυπηρετούσε τις ανάγκες και τα βίτσια των φαλλοκρατών, των μαγκιτών εκείνης της εποχής. Είναι δυνατόν να ακούνε αυτούς τους στίχους σήμερα τα παιδιά;