Πνευματική και ηθική παράλυση

Γράφει ο Χρήστος Κ. Αλεξάκος, www.counseling4u.gr *

Τις προάλλες παρακολουθούσα στο τηλεοπτικό πάνελ μεγάλου καναλιού, το γνωστό τραγουδιστή Γιώργο Νταλάρα να λέει πως «ακόμα και η γέννηση ενός παιδιού είναι μια πολιτική πράξη». Οφείλω να ομολογήσω πως με ξάφνιασε. Μου ακούστηκε άκομψο, ψεύτικο, βλάσφημο, άκυρο και ψευτο-προοδευτικό. Μπορεί ο τραγουδιστής να ήθελε να εννοήσει κάτι άλλο, επηρεασμένος ίσως από την πολιτική συζήτηση όπου συμμετείχε και είχε ως θέμα τη σημερινή, άθλια, οικονομική κατάσταση και η οποία κατέληξε σε διθύραμβους υπέρ της αριστερής ιδεολογίας. Ωστόσο, ο έτερος συνομιλητής και ηθοποιός Γιώργος Κιμούλης σημείωσε πως «τα περίπου, 40 κομμουνιστικά συστήματα που εφαρμόστηκαν στη γη έχουν αποτύχει παταγωδώς, οπότε πρέπει να εφεύρουμε το επόμενο με το οποίο θα δοθεί η λύση στην ανθρωπότητα». Από τα παραπάνω κατάλαβα ότι η συζήτηση αποτελούσε λευκή προπαγάνδα με κύριο σημείο την «αριστερά» (Λευκή προπαγάνδα: είναι εκείνη πού διεξάγεται κατά τρόπο φανερό και επίσημο. Δηλώνει από πού προέρχεται, σε ποιόν απευθύ¬νεται, από πού αντλεί τις πληροφορίες της και τα στοιχεία της και που αποβλέπει. Είναι η ανοιχτή, η ενυπόγραφη, η επώνυμη Προπαγάνδα που κάνει λ.χ. μία κυβερνητική ή κομματική ανακοίνωση, ένας επίσημος ραδιοσταθμός, το δημοσιογραφικό όργανο μιας πολιτικής παρατάξεως ή ο κοινοβουλευτικός της εκπρόσωπος. Η Λευκή Προπαγάνδα, έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Είναι ενυπό¬γραφη και υπεύθυνη. Γι’ αυτό έχει κύρος).

Αν και πιστεύω πως η «αριστερά» δεν έχει ανάγκη υπεράσπισης από άτομα με μηδενική ακαδημαϊκή και ελλιπή κοινωνική μόρφωση (ούτε την μυρωδιά της που λένε) για όσα σημαντικά πρεσβεύει επί κοινωνικοοικονομικών, εργασιακών και προνοιακών ζητημάτων, συνέχισα να παρακολουθώ την εκπομπή με ενδιαφέρον, κρατώντας μάλιστα σημειώσεις. Ξαφνικά, ο γνωστός παρουσιαστής Γρηγόρης Αρναούτογλου, επίσης καλεσμένος στο πάνελ, δήλωσε με στόμφο πως τις ημέρες των εκλογών πίνει φραπέ σε καφενεία των βορείων προαστίων της Αθήνας (εκεί διαμένει) και ταυτόχρονα στήνει αυτί, καταφέρνοντας να σφυγμομετρήσει τη νεολαία ακούγοντάς την περίλυπη να παραδέχεται στα κινητά τηλέφωνα πως, αν και ψήφισε (άρα υπήρχε συμμετοχή στις εκλογές από τους νέους) δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα στην Ελλάδα, δεν θα πιάσει η ψήφος τόπο. Πιστεύει λοιπόν ο Αρναούτογλου, πως για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να δώσουμε την ευκαιρία τόσο στο νέο όσο και στο φούρναρη ή στον υδραυλικό, να μπει στη Βουλή. Πέραν από το βάθος της ανάλυσης του Γρηγόρη Αρναούτογλου ο οποίος αν και μας «έπεισε» πως έχει πιάσει τον σφυγμό των νέων (αυτό άλλωστε είναι το κοινό που στοχεύει για τις επαγγελματικές δραστηριότητες που πρεσβεύει και ο λόγος που το ανέφερε), παρενέβη ο Γιώργος Νταλάρας με ύφος «Πάπα Βενέδικτου» για να διορθώσει πως ο «φούρναρης δεν έχει την ποιότητα, την αισθητική, την ευφράδεια λόγου κλπ για να μπει στη Βουλή».

Ακούστηκαν πολλά ακόμα σε εκείνη την εκπομπή του Γιάννη Πρετεντέρη για την οποία ακόμα καταριέμαι την ώρα και τη στιγμή που δε κόπιαρα στο στικάκι μου. Δήθεν υψηλή δημοσιογραφία αλλά ουσιαστικά τροφή για αποβλάκωση των τηλεθεατών. Τίποτα από όσα ακούστηκαν δεν ενεργοποίησαν την φαιά ουσία ή κάποιο θετικό ή άλλο συναίσθημα όσων παρακολουθούσαν. Είχαν στόχο, που δεν ξέρω αν τον πέτυχαν, δευτερεύοντα ένστικτα και ίσως ψευδοσυναισθήματα. Εγώ, ευτυχώς, δεν είχα φάει (άρα δεν είχα βαρύνει), δεν είχα πιεί (άρα είχα καθαρό μυαλό) και δεν ήμουν μισοξαπλωμένος στον καναπέ μου (καθόμουν σε πολυθρόνα). Άρα οι αντιστάσεις του εγκεφάλου μου ήταν ακόμα δυνατές.

Και τώρα θα μου πείτε εύλογα, τι σχέση έχει η γέννηση ενός παιδιού με την πολιτική, την αριστερά, την καφενειακή σφυγμομέτρηση του «καλού παιδιού» Αρναούτογλου, τη διάσωση της ανθρωπότητας από αμείλικτα καπιταλιστικά οικονομικά συστήματα και τη φτώχεια; Ειλικρινά, δεν ξέρω. Προφανώς δεν έχει καμία σχέση. Απλά, σε αυτές τις συζητήσεις συνηθίζουν να μην χρησιμοποιούν δομή ή ούτε καν αρχή, μέση και τέλος με σκοπό να σε μπερδέψουν και να περάσουν το μήνυμα που θέλουν.

Με αφορμή τα παραπάνω, με προβλημάτισαν δυο ζητήματα (Α και Β):

ΖΗΤΗΜΑ Α. Συχνά βλέπω στην τηλεόραση ανθρώπους να καταπιάνονται με θέματα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, μιλάνε για ηθική, ή για ψυχική και σωματική υγεία παριστάνοντας τα «πρότυπα». Ωστόσο είναι είδωλα, δηλαδή αντανακλάσεις. Ταυτόχρονα είναι επικίνδυνοι για τους εξής λόγους: 1. Μιλάνε χωρίς να έχουν αποκαλύψει τα δικά τους πάθη, 2. Είναι άρρωστοι με τη δημοσιότητα και κάνουν τα πάντα γι αυτήν, 3. Ανήκουν σε ένα κλειστό κύκλωμα που ονομάζεται show biz, 4. Το κύκλωμα αυτό δεν έχει ηθικές αξίες αλλά περιλαμβάνει ανθρώπους και επαγγέλματα όλων των ειδών με στόχο το τρίπτυχο δύναμη-εξουσία-χρήμα μέσω της δημοσιότητας που αναδεικνύει την αναγνωρισιμότητα. Με λίγα λόγια: οι κοινωνικά αμόρφωτοι άνθρωποι, που κρύβονται πίσω από διάφορους τίτλους ως είδωλα δηλαδή αντανακλάσεις («καλλιτέχνης», «πολύ καλή φωνή», «άξιος νέος που έκανε 30 δουλειές για να φτάσει εδώ που έφτασε σήμερα» κλπ κλπ), δεν μπορούν και δεν πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τον τηλεθεατή. Γιατί όταν παραδίδεις δημόσια «μαθήματα» ή πουλάς «πνεύμα» και ιδιαίτερα όταν μιλάς για παιδιά ή για την κοινωνία, θα πρέπει να είσαι καθαρός, ξάστερος και ειλικρινής, έχοντας πρώτα μοιραστεί τα όποια πάθη σου για καλούς σκοπούς. Επίσης, θα πρέπει να έχεις διαφύγει από τα δεινά του εγωκεντρισμού, της εγωπάθειας, της μεγαλομανίας και της απόλυτης κενότητας. Η κενολογία όμως, πουλάει γιατί μας έχουν εκπαιδεύσει να βλέπουμε την επιφάνεια και όχι παραπέρα. Είναι εύπεπτη και εύκολη. Αλλά ανούσια. Όπως πολλά άλλα γύρω μας.

Υπάρχουν εξαιρέσεις; Ναι αλλά ελάχιστες. Π.χ είδα τις προάλλες ένα γνωστό δημοσιογράφο-συγγραφέα, που αποκάλυψε το σύντομο πάθος του για την κοκαΐνη και τους λόγους που τον οδήγησαν εκεί (χωρισμός με τη γυναίκα του και διακοπή επικοινωνίας με το παιδί του), την κατρακύλα καθώς και τις προσπάθειές του να την σταματήσει. Τα κατάφερε. Αυτός αποτέλεσε ένα ηθικό δίδαγμα. Για πολλούς όμως σκληρό, ίσως αντι-τηλεοπτικό. Δεν περιείχε πλάκα, χαχανητά, γλείψιμο, κομπλιμέντα, φώτα, μακιγιάζ, μοντάζ, ελαφρότητα και γελοιότητα. Ήταν αυτούσιο, γνήσιο, σκούρο, απόμακρο, πικρό και οδυνηρό. Βρισκόταν στην πραγματική του διάσταση. Όμως, είχε πολλά να σου διδάξει η εμπειρία του δύστυχου αυτού ανθρώπου που σήμερα ζει από θαύμα. Ποιον να θαυμάσω από τους δυο;

Από ποιον θα μάθω κάτι που θα με βοηθήσει στη ζωή; Σίγουρα όχι από τους κενολόγους.

ΖΗΤΗΜΑ Β: Τι είδους γονείς είναι οι ανήκοντες στο ζήτημα Α; Αν μου δινόταν η δυνατότητα θα επιθυμούσα να συναντήσω μερικούς ανθρώπους του κυκλώματος μαζί με τις συζύγους/συντρόφους και τα παιδιά τους προκειμένου να προχωρήσω σε μια αναλυτική ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση. Σε κάποια φάση της διαδικασίας θα ήταν χρήσιμο να έβλεπα και τους γονείς τους. Ολόκληρη την οικογένεια μαζί και απέναντί τους ο ψυχοθεραπευτής. Ο στόχος θα ήταν ανάδειξη των οικογενειακών δυναμικών και πέραν των άλλων η αξιολόγηση του αποτελεσματικού γονέα και κατά πόσο αυτοί οι οποίοι βρίσκονται μέσα σε κύκλωμα μεγαλώνουν τα παιδιά τους μακριά ή μέσα σε αυτό. Στη συνέχεια θα γινόταν σύγκριση αποτελεσμάτων και καταγραφή συμπερασμάτων για το αρχείο μου.

Όχι, δεν έχω κάτι με τους ανθρώπους του κυκλώματος. Ούτε τους κακολογώ ή τους ζηλεύω. Ούτε και τους θαυμάζω. Άλλωστε δεν με ξέρουν και δεν τους ξέρω. Ή μάλλον τους γνωρίζω μέσα από την αντανάκλασή τους στην τηλεόραση η οποία τους μετεξέλιξε σε οικονομικούς-πολιτικούς-κοινωνικούς και κάθε είδους αναλυτές. Τι και αν δεν είχαν ιδέα για το ζήτημα που τους κάλεσαν να μιλήσουν; Αυτοί πήγαν. Σοβαρεύτηκαν, μακιγιαρίστηκαν και ανέβηκαν στο βήμα, γεμάτοι δόξα να μιλήσουν και να πάρουν στο λαιμό του ανυποψίαστους ανθρώπους που τους κοιτάζουν δίχως αντίσταση όντας κουρασμένοι, φαγωμένοι, ξαπλωμένοι και έχοντας πιεί λίγη ή περισσότερη αλκοόλη. Ωστόσο, οι «επώνυμοι» όπως τους λένε (λες και οι υπόλοιποι είναι ανώνυμοι…), στο τέλος της «διάλεξής τους» χαμογελούν ευχαριστημένοι και κάνουν χιούμορ γιατί έχουν ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία τους και την ανάγκη για προβολή σε κανάλι «κύρους» (βλέπε λευκή προπαγάνδα). Κάτι που τους αποφέρει διατήρηση στο κύκλωμα και αναγνωρισιμότητα.

Γυρίζει συνεχώς στο μυαλό μου αυτό που έγραψε ο δημοσιογράφος Μιχάλης Ιγνατίου σε πρόσφατο άρθρο του, που διάβασα στο notospress.gr: «Είμαστε φοβερός λαός. Ειδικοί επί των πάντων, σε σημείο που να μπερδεύονται και οι εμπειρογνώμονες, οι οποίοι πέρασαν διά πυρός και σιδήρου για να ομιλούν με ακρίβεια για τα θέματα της αρμοδιότητάς τους».

Τελικά, δυο πράγματα κατάντησαν να έχουν αξία σήμερα: οι ειδήμονες-ξερόλες κενολόγοι που μιλάνε σοβαρά επί παντός επιστητού και οι μισο-κοιμισμένοι που τους ακούνε. Το αποτέλεσμα είναι για παράδειγμα να μην ξέρουμε γιατί εορτάζεται η 25η Μαρτίου ή η 28η Οκτωβρίου καθώς και ο νέοι να σου λένε (το είδα σε πρόσφατο βίντεο στην τηλεόραση) πως τον Εθνικό μας Ύμνο τον έγραψε ο Καβάφης, ο Παλαμάς, ο Καζαντάκης ή ακόμα και ο… Γαριδάς (αντί του Σολωμού). Τουλάχιστον ο τελευταίος μέσα στην υπνηλία του «έπιασε» ότι το όνομα του συγγραφέα είχε σχέση με τη θάλασσα. Ευτυχώς.

* Ο Χρήστος Αλεξάκος, MSc, MA, PHR είναι Σύμβουλος Οργανωσιακής Ανάπτυξης και Συμβουλευτικός Ψυχολόγος. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων (State University of New York) και είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού (Master of Science in Human Resource Management - Stirling University, Scotland) καθώς και Κλινικής Συμβουλευτικής Ψυχολογίας με διάκριση (Master of Arts with distinction in Clinical Counseling Psychology - LaSalle University, USA).

Είναι αναγνωρισμένο και συνεργαζόμενο μέλος του American Psychological Association (No 28592811), του American Counseling Association, του Institute of Personnel and Development, UK και του Society for Human Resource Management, USA (πιστοποιημένος Human Resource Professional, PHR στις ΗΠΑ).

Είναι ιδρυτής και σύμβουλος στην Counseling 4U – Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (www.counseling4u.gr).