ΕΛΛΑΔΑ. Την πρόβλεψη ότι τις επόμενες τρεις δεκαετίες θα συνεχιστεί η μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας και η δημογραφική του γήρανση, ενώ το πρόσημο του ισοζυγίου γεννήσεων/θανάτων θα παραμείνει αρνητικό, διατυπώνει το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων - Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Στη σχετική ανάλυση με τίτλο «Δημογραφικό» και υπογεννητικότητα στην Ελλάδα σήμερα: δημογραφικές αδράνειες και κοινωνικές προκλήσεις», συντάκτης της οποίας είναι η Ιφιγένεια Κοκκάλη, επίκουρη καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου, υπογραμμίζεται η κατάρρευση των γεννήσεων, που το 2023 έφτασαν τις 72,3 χιλ., δηλαδή ήταν περίπου οι μισές από αυτές που καταγράφηκαν ετησίως κατά μέσο όρο την εικοσαετία 1951-1970.

«Οι λόγοι που ευθύνονται για αυτήν την κατάρρευση δεν εντοπίζονται μόνο εντός του πεδίου της δημογραφίας, αλλά αφορούν συνολικότερα τις κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Μείωση του πληθυσμού κατά σχεδόν 500 χιλ. άτομα

Μεταξύ των ετών 2011 και 2024, καταγράφονται σταθερά αρνητικά φυσικά ισοζύγια (γεννήσεις μείον θάνατοι), τα οποία -μαζί με τα επίσης αρνητικά μεταναστευτικά ισοζύγια της περιόδου- προκάλεσαν τη μείωση του πληθυσμού κατά σχεδόν 500 χιλ. άτομα.

Στην ανάλυση αναφέρεται ότι σήμερα η Ελλάδα καταγράφει από τους χαμηλότερους ετήσιους δείκτες γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη διαγενεακή γονιμότητα να κινείται στα 1,3-1,4 παιδιά/γυναίκα (στις γενεές που γεννήθηκαν γύρω από το 1980), δηλαδή, υπολείπεται σημαντικά του ορίου αναπαραγωγής (2,07 παιδιά/γυναίκα).

Παράλληλα, η Ελλάδα είναι μια σχετικά γερασμένη χώρα αφού σχεδόν το 23% των κατοίκων της είναι άνω των 65 ετών, ενώ το 2023 οι πάνω των 65 ήταν σχεδόν 1 εκατ. περισσότεροι από τους νέους 0-14 ετών.

Την ίδια στιγμή παρατηρείται και προοδευτική αύξηση των ποσοστών ατεκνίας, τα οποία για τις γενεές γύρω από το 1980 αφορούν πλέον περίπου 1 στα 5 άτομα.

Πότε ξεκίνησε η μείωση του πληθυσμού

Στην ανάλυσή της, η κυρία Κοκκάλη υπενθυμίζει επίσης ότι «η μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας ξεκίνησε από το 2011, και όχι νωρίτερα, λόγω ακριβώς της μαζικής εισόδου αλλοδαπών μεταξύ 1991 και 2010, που είχε ως αποτέλεσμα ένα θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο κατά 795 χιλ. άτομα» και προσθέτει:

«Η μαζική είσοδος νέων κυρίως ατόμων σε αναζήτηση εργασίας συνέτεινε, εκτός των άλλων, στην επιβράδυνση της γήρανσης του πληθυσμού της Ελλάδας, στην αύξηση της γεννητικότητάς του και στην τόνωση της δημογραφικής δυναμικότητάς του, δεδομένου ότι η αύξηση του πληθυσμού της χώρας μεταξύ 1991 και 2011 αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών.

Η χρηματοπιστωτική κρίση άλλαξε τη φορά των ροών και το ισοζύγιο εισόδων-εξόδων έγινε και πάλι αρνητικό, όπως στην προ του 1990 εποχή. Κατά τη δεκαετία 2011-2021, οι έξοδοι συνεχίστηκαν, και αφορούν, αφενός, τους οικονομικούς μετανάστες που, έχοντας εγκατασταθεί στη χώρα κατά τις δυο προηγούμενες δεκαετίες, τώρα επιστρέφουν στις χώρες τους- αφετέρου, αφορούν τους νέους Έλληνες και νέες Ελληνίδες (25-34 ετών αλλά και 35- 45 ετών), οι οποίοι αποδημούν».

Στην ανάλυση επιχειρήθηκε να αναδειχθούν κι «άλλες πτυχές του δημογραφικού ζητήματος που σχετίζονται μεν με την "υπογεννητικότητα" αλλά αφορούν λιγότερο τη δημογραφία και περισσότερο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα στο πεδίο των κοινωνικών πολιτικών». Και εστιάζει στις αιτίες φυγής των νέων αλλά και στο στεγαστικό.

«Φυγή» και στεγαστικό

«Στην ήδη βεβαρημένη πληθυσμιακή δομή της χώρας, θα μπορούσαμε να πούμε σχηματικά ότι το πλαίσιο ζωής στην Ελλάδα σήμερα φαίνεται πως είτε ωθεί τους νέους ανθρώπους στη φυγή, είτε στην ατεκνία. Και αυτά είναι πολύ βασικά διακυβεύματα, στην περίπτωση που θα θέλαμε να περιορίσουμε την υπογεννητικότητα και το εύρος της μείωσης του πληθυσμού της χώρας στις επόμενες δεκαετίες», αναφέρεται.

«Μια πρώτη διαπίστωση αφορά το γεγονός ότι η φυγή από την Ελλάδα δεν οφείλεται μόνον στην οικονομική κρίση, αλλά κυρίως στην εύρεση εργασίας αντίστοιχης του επιπέδου σπουδών, με προοπτικές ανέλιξης, αντίστοιχες απολαβές και καλές εργασιακές συνθήκες. Η δεύτερη αιτία της φυγής αφορά σε χρόνιες παθογένειες, όπως η έλλειψη αξιοκρατίας Η τρίτη αφορά ευρύτερα στους κοινωνικούς όρους διαβίωσης, όπως η ανοιχτή, ασφαλής, δυναμική και ανεκτική κοινωνία, αλλά και η γνωριμία με διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα», αναφέρεται στην ανάλυση.

Τέλος, το ζήτημα της στέγασης, που αναδεικνύεται σε μείζον τα τελευταία χρόνια, έρχεται να προστεθεί στα παραπάνω.

«Γνωρίζουμε, ωστόσο», προστίθεται στην ανάλυση, «ότι η συμβίωση των νέων ζευγαριών αυξάνει τις πιθανότητες έλευσης του πρώτου παιδιού και επιταχύνει τη δημιουργία οικογένειας. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα αυξάνεται η ηλικία αποχώρησης από την οικογενειακή εστία, η μέση ηλικία στον γάμο και η αντίστοιχη στην απόκτηση των παιδιών. Αυτό, σωρευτικά, και σε συνδυασμό με άλλες αρνητικές παραμέτρους, έχει επιπτώσεις όχι μόνον στη δημιουργία οικογένειας και στην ηλικία τεκνοποίησης, αλλά και στον αριθμό των παιδιών που θα αποκτήσουν οι νεότερες γενεές».

Σε 50 χρόνια η Α’ Δημοτικού δεν θα έχει παιδιά, καταγγέλλουν οι Πολύτεκνοι

Τον κώδωνα κινδύνου για το δημογραφικό κρούει η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος. Σε ανακοίνωσή της με αφορμή και την έναρξη της σχολικής χρονιάς αναφέρουν τα δραματικά στοιχεία και ζητούν συνεργασία με την κυβέρνηση.

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

Σε 50 χρόνια, η Α’ Δημοτικού ΔΕΝ θα έχει παιδιά! Αυτό είναι το μέλλον της Ελλάδας; Γιατί δεν συνεργάζεται η Κυβέρνηση μαζί μας;

Με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, φέτος εγγράφηκαν στην Α’ Δημοτικού 71.181 παιδιά, δηλαδή 30.000 λιγότερα παιδιά σε σχέση με το 2005. Και 40% λιγότερα σε σχέση με το 2010! Αν η χώρα χάνει μαθητές με τέτοιο ρυθμό, τότε, σε περίπου 50 χρόνια, οι μαθητές της Α’ Δημοτικού θα είναι ΜΗΔΕΝ !!!

Αλλά δυστυχώς, η καταστροφή θα έρθει νωρίτερα, αφού σε 5 χρόνια από τώρα, δηλαδή, στο εκπαιδευτικό έτος 2030-2031, αναμένεται να είναι λιγότερα από 70.000 παιδιά στην Α’ Δημοτικού.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα της κρατικής αδιαφορίας δύο δεκαετιών, και της πλήρους εγκατάλειψης των πολυτέκνων στην τύχη τους, παρά τη Συνταγματική προτροπή για ειδική μέριμνα προς αυτούς.

Όταν μέτρα χωρίς δημοσιονομικό κόστος καταργήθηκαν, όπως ο νόμος της φωτισμένης υπουργού Μαριέττας Γιαννάκου για την πρόταξη των πολυτέκνων στους διορισμούς των εκπαιδευτικών α’- και β’- βάθμιας εκπαίδευσης, όπως οι ελεύθερες μετεγγραφές των παιδιών των πολυτέκνων, όταν η τρέχουσα νομοθεσία (“νόμος Γαβρόγλου”) εξισώνει τον γονέα επτά (7) παιδιών με έναν άγαμο που έχει ένα (1) μεταπτυχιακό, τότε δεν είναι να απορούμε γιατί τα σχολεία θα έχουν εκπαιδευτικούς αλλά δεν θα έχουν μαθητές! Αυτό είναι το μέλλον που ονειρεύεται για τη χώρα ο πολιτικός κόσμος; Και ειδικά οι κυβερνώντες;

Δημογραφικός εφιάλτης: Σε 13 χρόνια μειωθήκαμε κατά μισό εκατομμύριο - Τα χειρότερα έρχονται

Η Ανωτάτη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος έχει κάνει σειρά προτάσεων δημογραφικής πολιτικής, με μέτρα που έχουν κόστος και με μέτρα που ΔΕΝ έχουν κόστος, αλλά η Κυβέρνηση δεν επιθυμεί να τα συζητήσει μαζί μας και πολύ περισσότερο να τα εφαρμόσει.

Δεν υπάρχει δημογραφική πολιτική, πλήρης αδιαφορία για τις πολύτεκνες οικογένειες. Ένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικογένειας που είναι σε διαβούλευση, αποδίδει την τριτεκνική ιδιότητα σε κάθε γονέα που κάποτε απέκτησε τρία παιδιά, ανεξαρτήτως αν έχει τη γονική μέριμνα και επιμέλεια, ανεξαρτήτως αν τα έχει εγκαταλείψει, αν έχει καταδικαστεί από δικαστήριο να απομακρυνθεί από αυτά, κλπ. Αυτή είναι η μέριμνα της πολιτείας για τις οικογένειες! Έτσι θα λυθεί το δημογραφικό;

Τα είπαμε και στα δελτία ειδήσεων την προηγούμενη εβδομάδα, αλλά ακούει κανείς ;

Αρνητικό ρεκόρ 15ετίας καταγράφεται φέτος στους μαθητές της Α’ Δημοτικού. Ενδεικτικά στην Κεντρική Μακεδονία η μείωση αγγίζει το 12%.

Η υπογεννητικότητα δεν είναι απλώς αριθμοί, αλλά και ένα άδειο θρανίο στα σχολεία. Το δημογραφικό αδειάζει τις σχολικές τάξεις. Πρόκειται για μια κρίση που δεν απειλεί μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά το ίδιο το μέλλον της χώρας.

Εξ ορισμού η πρώτη δημοτικού αποτελεί τον δημογραφικό «καθρέφτη» της χώρας, αφού τα 71.181 παιδιά που θα μπουν για πρώτη φορά σε σχολική αίθουσα αποτελούν αρνητικό ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα. Όχι άδικα, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2010 τα λεγόμενα… πρωτάκια ήταν 120.000, με τη σχετική μεταβολή να αγγίζει το 41%.

Το ζήτημα είναι υπαρκτό σε όλη τη χώρα, με την Κεντρική Μακεδονία να μην αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα και τη μείωση των πρωτοεισακτέων μικρών μαθητών να κυμαίνεται από 10 έως 12%.

Οι άμεσες επιπτώσεις είναι ορατές και σε μεγάλους δήμους της Θεσσαλονίκης. Το πρόβλημα εντοπίζεται ακόμα και στον δήμο Κορδελιού-Ευόσμου, παρά το γεγονός ότι ανήκει σ’ αυτούς με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση.

Σε μια προβολή στο… μέλλον, αναλογικά, το σχολικό έτος 2030-2031 οι μαθητές της πρώτης δημοτικού εκτιμάται ότι δεν θα ξεπερνούν τους 60.000.

Ήδη, σε ηπειρωτικές περιοχές της χώρας, το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο, αφού για παράδειγμα στην Ήπειρο, το κουδούνι δεν θα χτυπήσει φέτος σε 38 σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς αποφασίστηκε η αναστολή λειτουργίας τους λόγω έλλειψης μαθητών.

Η σχετική απόφαση πάρθηκε από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ηπείρου, μετά από σχετικές εισηγήσεις των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης των τεσσάρων Νομών.

Τα μέτρα στη ΔΕΘ για το δημογραφικό

Ανάμεσα στα μέτρα που αναμένεται να ανακοινώσει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης είναι και οι φορολογικές ελαφρύνσεις για οικογένειες με παιδιά.

Επιπλέον σήμερα σε συνέντευξή της η υπουργός Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, Δόμνα Μιχαηλίδου διεμήνυσε ότι μόνιμη θα είναι πλέον η πολυτεκνία και η τριτεκνία. «H πολυτεκνική και η τριτεκνική ιδιότητα γίνεται εφ΄ όρου ζωής», είπε η υπουργός.