Ποιος θα εξηγήσει στον πολίτη τα όρια της ελευθερίας και του ασύλου του;

ΕΛΛΑΔΑ. Ακούμε από επίσημα χείλη - και απο μια αναμενόμενη αναπαραγωγή - ότι η Αστυνομία, το μεσημέρι των Χριστουγέννων, μπορεί να εισέλθει στο σπίτι του καθενός μας για να ελέγξει αν τα άτομα που συνεορτάζουν είναι 9 ή 10; Διαχέεται πλέον αυτή η πληροφορία σε όλη τη χώρα και αποτελεί κοινό τόπο μιας «κατεχόμενης» χώρας που δυστυχώς δεν έχει και τις καλύτερες επιδόσεις στη διαχείριση της πανδημίας... Έτσι ένας χασάπης ξέρει ότι θα κόψει μόνον εννέα μερίδες για το γιορτινό τραπέζι του πελάτη του ενώ οι καρέκλες στο τραπέζι ούτε για πλάκα ή από λάθος δεν μπορεί να είναι δέκα… Γιατί αν εισέλθει ο Αστυνομικός στο σπίτι και δει καρέκλα άδεια θα ψάχνει στα υπόγεια ή τα πατάρια να βρει τον υπεράριθμό που κρύφθηκε. Αν μάλιστα δει στην πιατέλα παραπάνω μερίδες κόκορα ίσως και τότε να υποψιαστεί πως μια οικογένεια στην εποχή της ανέχειας δεν μπορεί να έχει και περίσσευμα… και θα ψάξει και στις ντουλάπες…

Όσοι έχουν βιώσει έκρυθμες ή έκτακτες καταστάσεις (πολέμους, δικτατορίες, εμφυλίους) γνωρίζουν ότι πλάι στην τραγικότητα εκτυλίσσεται και η κωμική διάσταση των πραγμάτων. Ωστόσο ο όρος κωμικοτραγικό δεν έχει καθόλου ευχάριστη υφή και θετικό αποτέλεσμα.

Γεννάται ένα ερώτημα λοιπόν, όταν το Κράτος μας προειδοποιεί ότι την ώρα που ανταλλάσσουμε ευχές πάνω από το χριστουγεννιάτικο ψητό μπορεί να κτυπήσει το κουδούνι και να είναι ο Αστυνομικός που θα θέλει να μπει μέσα για να μας μετρήσει…

Έχει άραγε αυτό το δικαίωμα και αν ναι κάτω από ποιες προϋποθέσεις;

Θα πρέπει να είναι παρών εκπρόσωπος της δικαστικής αρχής σε αυτή την ενέργεια; Πως κρίνεται νόμιμη η ενέργεια του Αστυνομικού;

Η κατοικία καθενός θεωρείται άσυλο; Δηλαδή η δημόσια αρχή μπορεί να εισέλθει σε αυτό είτε με την άδειά του ιδιοκτήτη ή ενοικιαστή είτε κατά τους όρους του νόμου;

Το άρθρο 9 του Συντάγματος του 1975 προσθέτει μία διαδικαστική εγγύηση, την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής, δηλαδή λειτουργού της δικαστικής εξουσίας. Ισχύει αυτό στην Ελλάδα του κορονοϊού;

Μπορεί λοιπόν ένας Αστυνομικός να κτυπήσει το κουδούνι για να ελέγξει το εσωτερικό του σπιτιού μας; Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για σπίτι πολίτη και για οικογένεια με παιδιά, που δεν έχει δώσει δικαίωμα και ποτέ δεν έχει απασχολήσει τις Αρχές;

Τι θεωρείται άραγε κατοικία; Όλος ο περιφραγμένος χώρος στον οποίο ο φορέας του δικαιώματος του ασύλου κατοικεί; Μπορεί να είναι ένα απλό δωμάτιο (ξενοδοχείου παραδείγματος χάριν), διαμέρισμα ή και οικία με κήπο; Επομένως, οι κοινόχρηστοι χώροι της κατοικίας (όπως η ταράτσα), αν είναι περιφραγμένοι, θεωρούνται κατοικία;

Ποιος θα εξηγήσει και θα ενημερώσει τον πολίτη γι όλα αυτά; Μήπως οι δικηγορικοί σύλλογοι και οι συνδικαλιστές της Αστυνομίας έπρεπε ήδη να το έχουν πράξει; Αλλιώς πως; Θα κάνουμε Χριστούγεννα με τον δικηγόρο μας να είναι ένας από τους 9… Και πόσοι δικηγόροι υπάρχουν;

Ο νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας που ισχύει από 1η Ιουλίου 2019 εναρμονίζει πλήρως την κοινή νομοθεσία με τη συνταγματική προστασία. Η έρευνα κατ’ οίκον είναι μία ανακριτική πράξη η οποία καταρχήν απαιτεί «παραγγελία» του εισαγγελέα. Σε περίπτωση επείγοντος (αυτόφωρο έγκλημα, αποτροπή κινδύνου) οι «ανακριτικοί υπάλληλοι» (συνήθως αστυνομικοί) που διενεργούν τη διαδικασία αυτή μπορούν να τελέσουν ανακριτική πράξη και χωρίς τέτοια εντολή. Όταν πρόκειται όμως για έρευνα κατ’ οίκον απαιτείται σε κάθε περίπτωση, είτε υπάρχει εντολή είτε γίνεται με τη διαδικασία του επείγοντος, παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής.

Όπως σε κάθε ανακριτική πράξη, απαιτείται η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, δηλαδή ο περιορισμός της ελευθερίας του ερευνώμενου δεν πρέπει να υπερβαίνει το αναγκαίο για τις ανάγκες της έρευνας μέτρο, ειδικώς για την έρευνα κατ’ οίκον, ο Κώδικας δεν αρκείται στη γενική διατύπωση της αρχής της αναλογικότητας, τη διασαφηνίζει περαιτέρω: πρέπει να γίνεται σεβαστή η προσωπικότητα του ερευνώμενου, να μην δημοσιοποιούνται ιδιωτικά μυστικά του άσχετα με το ερευνώμενο έγκλημα και ο τρόπος που διεξάγεται η κατ’ οίκον έρευνα να προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ενόχληση. Είναι έτσι ή όχι;

Μήπως μετά απ΄ όλα αυτά χρειάζονται διευκρινίσεις; Κάτω από ποιες αφορμές και αιτίες, καταγγελίες ή εντολές μπορεί να ενεργήσει ένας Αστυνομικός; Λαμβάνει καταγγελία επώνυμη ή ανώνυμη; Ερευνά κατ’ εντολήν και διαπιστώνει π.χ. πολλά αυτοκίνητα στην αυλή ενός σπιτιού και εισβάλει στο εσωτερικό;

Πόσους άραγε εισαγγελείς έχει η Πολιτεία για να συνοδεύσουν τους Αστυνομικούς σε κατ’ οίκον έρευνες;

Έχει το δικαίωμα ο πολίτης που γνωρίζει καλά ότι δεν έχει παραβεί τους περιορισμούς να αρνηθεί την είσοδο των Αστυνομικών στο σπίτι του; Ποιος θα προστατεύσει την οικογενειακή γαλήνη κάθε οικογένειας ανήμερα των Χριστουγέννων κι ενώ αυτή η γιορτή έρχεται ως βάλσαμο στη ζωή των καταρρακωμένων, από την πανδημία, πολιτών;

Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά…

Αν ο Αστυνομικός υπερβεί Σύνταγμα και Νόμους είναι κακό για τον τόπο... Ακόμα όμως πιο κακό είναι αν όλο αυτό αποτλεέι μια ασαφή, θολή και πονηρή απειλή για κάθε σπιτισκό προκειμένου να συγκρατηθεί η διάδοση του ιού...

Οι ευθύνες επιβίωσης της κοινωνίας μέχρι χθες βάραιναν περισσότερο τις πλάτες των υγειονομικών. Σήμερα πρέπει να σηκώσουν αυτό το ελάχιστο βάρος που τους αναλογεί οι νομικοί της χώρας και να ενημερώσουν τους πολίτες για τα συνταγματικά τους δικαιώματα, για την νέα νομιμότητα και για τη ζωή τους έστω γι’ αυτή την ημέρα των Χριστουγέννων.