Μωρά της σοφίτας-Οι τραγικές ιστορίες που ενέπνευσαν τη συγγραφή βιβλίου

ΑΘΗΝΑ. Τη δεκαετία του 1960, η Αθήνα βρισκόταν σε οικοδομικό αναβρασμό. Ήταν η περίοδος της περίφημης «αντιπαροχής», όταν οι παλιές μονοκατοικίες γκρεμίζονταν, για να αντικατασταθούν από πολυκατοικίες.

Τα μωρά της σοφίτας θα σας γεμίσουν ανάμεικτα συναισθήματα. Από την μία θα στεναχωρηθείτε αβάσταχτα γι’ αυτά τα μωρά, από την άλλη θα διχαστείτε όταν σκεφτείτε τις συνθήκες εκείνης της εποχής και τον τρόπο που σκέφτονταν ή περιορίζονταν βάση νόμου τότε, οι άνθρωποι.

Στα ερείπιά των μονοκατοικιών, οι εργολάβοι βρέθηκαν μπροστά σε ένα αποτρόπαιο θέαμα. Τα μουμιοποιημένα μωρά. Η καθηγήτρια τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διευθύντρια του Εγκληματολογικού Μουσείου, Μαρία Στεφανίδου Λουτσίδου, αναφέρει:

Ονομάστηκαν μωρά της σοφίτας διότι οι άνθρωποι εκείνα τα χρόνια τα πετούσαν στις σοφίτες που υπήρχαν στις στέγες έτσι ώστε να διατηρηθούν για χρόνια χωρίς να έρθει η σήψη. Μουμιοποιημένα ονομάστηκαν, επειδή τα βρήκαν όντως…μουμιοποιημένα.

Συνήθως οι άνθρωποι της εποχής έφταναν σε αυτές τις πρακτικές είτε διότι είχαν γεννηθεί "τελειόμηνα", δηλαδή πρόωρα, είτε είχαν γεννηθεί με διαμαρτίες, όπως είναι ο επίσημος ιατρικός όρος των ανωμαλιών που παρουσιάζουν τα βρέφη κατά τη διάπλαση των οργάνων τους. Η συχνότερη διαμαρτία ήταν η ανεγκεφαλία. Τα ανεγκέφαλα νεογνά γεννήθηκαν θνησιγενή. Δηλαδή είτε γεννήθηκαν νεκρά είτε πέθαναν μετά από πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Εικάζουμε πως οι γονείς τους ήθελαν να τα μουμιοποιήσουν για να μείνουν αναλλοίωτα στον χρόνο.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο κύριος λόγος ήταν η "κλεψιγαμία".

Όμως δεν ήταν μόνο οι γενετικές ανωμαλίες που οδηγούσαν τους γονείς εκείνης της εποχής σε αυτήν την πράξη. Η κλεψιγαμία είναι ένας όρος που υποδηλώνει την παράνομη σχέση. Εκείνα τα χρόνια η άμβλωση ήταν παράνομη βάση νόμου. Πολλά ανήλικα κορίτσια έρχονταν από την επαρχία στην Αθήνα για να δουλέψουν σαν υπηρέτριες στα αρχοντικά της εποχής.

Πολλές φορές βιάζονταν από τον άντρα της οικογένειας και εργοδότη τους, ενώ άλλες φορές σύναπταν σχέσεις οι οποίες ήταν εξωσυζυγικές. Εκείνη την εποχή, αν η γυναίκα έμενε έγκυος δεν είχε το δικαίωμα της επιλογής για το αν θέλει να το κρατήσει ή όχι.

Ή που θα παντρεύονταν ή που αν ο πατέρας δεν το αναγνώριζε, θα έμενε στιγματισμένη για όλη της την ζωή σαν “ελευθέρων ηθών”. Οι γιατροί που πραγματοποιούσαν τότε παράνομες αμβλώσεις ήταν ελάχιστοι και τα μέσα που χρησιμοποιούσαν ήταν τόσο ακατάλληλα που πολλές από τις κοπέλες που τους επισκέπτονταν δεν έβγαιναν ποτέ ξανά από το ιατρείο τους. Πέθαιναν την ώρα της επέμβασης.

Οι γυναίκες που δεν ήθελαν να κρατήσουν το παιδί που κυοφορούσαν, αναγκάζονταν να στραφούν σε γιατρούς με ελλιπή τεχνογνωσία και ακατάλληλα μέσα. Έτσι για να μην προκληθεί σκάνδαλο στη γειτονιά, αναδύθηκαν δεκάδες εναλλακτικές, ανάμεσά τους και η "σοφίτα". Αποτρόπαιο, αλλά ποιος μπορεί να κρίνει μία γυναίκα, έναν άνθρωπο, απελπισμένο, που δεν έχει επιλογή;

Γιατί στη σοφίτα;

Οι οικογένειες προκειμένου να εξαφανίσουν τα νεογνά, τα πετούσαν στη σοφίτα, γιατί εκεί δεν θα επερχόταν σήψη. Οι συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας και εξαερισμού ήταν κατάλληλες, ώστε το νεογνό να μην σαπίσει αλλά να μετατραπεί σε μούμια”.

Tα μωρά της σοφίτας που μουμιοποιήθηκαν. Ανακαλύφθηκαν χρόνια αργότερα από τους εργολάβους που ανοικοδομούσαν την πρωτεύουσα, κατά την περίοδο της “αντιπαροχής”. Βέβαια δεν ήταν μόνο οι γενετικές ανωμαλίες που οδήγησαν τα άτυχα αυτά μωρά στις σοφίτες των κατοικιών.

Το απολιθωμένο νεογνό

Το 1970 ένα πρωτοφανές γεγονός απασχόλησε την τοπική κοινωνία της Καρπάθου, όταν ξεβράστηκε ένα "απολιθωμένο" νεογνό σε μία από τις ακτές της. Το μήκος του ήταν 51 εκατοστά και ζύγιζε 650 γραμμάρια. Η κ. Στεφανίδου θυμάται, "Η χωροφυλακή το έστειλε στο εργαστήριό μας προς διερεύνηση. Ήτανε λιθοποιημένο, σαν πέτρα. Λόγω των εναποθέσεων αλάτων ασβεστίου πιστεύεται ότι ήταν τελειόμηνο.

Δεν ξέρουμε αν γεννήθηκε ζωντανό ή νεκρό. Μάλλον πέθανε μετά από λίγο και για να το ξεφορτωθούν, το πέταξαν στη θάλασσα. Εκεί φαίνεται πως επικράτησαν ιδιαίτερες συνθήκες, οι οποίες δεν επέτρεψαν στο μωρό να επιπλεύσει στην επιφάνεια της θάλασσας. Επίσης, το γεγονός ότι δεν το κατασπάραξαν τα σαρκοβόρα μικρά ψάρια, σημαίνει πως το είχαν ρίξει σε πολύ βαθιά νερά".