Η Εθνική Αντίσταση

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Με τον όρο Εθνική Αντίσταση ονομάζουμε τη δράση ομάδων, οργανώσεων, αλλά και απλών ανθρώπων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εναντίον των δυνάμεων Κατοχής, με στόχο την απελευθέρωση της Ελλάδας. Η αντίσταση των πατριωτών ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 1941 και έλαβε τέλος με την αποχώρησή τους τον Οκτώβρη του 1944.

Η πρώτη πράξη αντίστασης έγινε την 30ή Μαΐου 1941, όταν δυο νεαροί φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, με κίνδυνο της ζωής τους κατέβασαν τη σβάστικα από την Ακρόπολη.

Στις 23 Αυγούστου 1982 η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε με τον νόμο 1285/82 την Εθνική Αντίσταση κατά των δυνάμεων του Άξονα, από την ψήφιση του οποίου αποχώρησε η ΝΔ.

Ακολουθούν μερικά άρθρα του νόμου αυτού.

Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944.

Άρθρο 1: Εθνική Αντίσταση

Εθνική Αντίσταση έκανε κάθε ΄Ελληνας και κάθε Ελληνίδα που:

Αγωνίσθηκε οργανωμένα σε ομάδες εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944 ή έδρασε ατομικά με οποιονδήποτε τρόπο εναντίον τους ή βοήθησε με κάθε τρόπο τους Συμμάχους και το Συμμαχικό Αγώνα και δεν συνεργάσθηκε με τους κατακτητές.

Άρθρο 2: Πεδίο που αναπτύχθηκε η Αντίσταση

Χώροι που αποτελούν πεδίο Αντίστασης είναι: το έδαφος της κατεχομένης τότε Ελλάδας, της Δωδεκανήσου και της Μέσης Ανατολής, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως καθώς και ο εναέριος και θαλάσσιος χώρος όπου έδρασαν ελληνικά πλοία και αεροπλάνα.

Άρθρο 3: Χρόνος διεξαγωγής της Αντίστασης

1. Χρόνος διεξαγωγής των αντιστασιακών ενεργειών είναι η περίοδος που αρχίζει από το τέλος των επιχειρήσεων του πολέμου 1940-41 και λήγει την ημερομηνίαν απελευθέρωσης κάθε περιοχής του Εθνικού Χώρου.
2. Ειδικότερα για την πρωτεύουσα ορίζεται ημερομηνία λήξης η 18η Οκτωβρίου 1944 για την Κρήτη ημερομηνία έναρξης η 20η Μαΐου 1941 και λήξης η 28 η Μαΐου 1945 για τα Δωδεκάνησα ημερομηνία λήξης η 8 Μαΐου 1945.

Άρθρο 5: Εθνικές Αντάρτικες Ομάδες

Εθνικές Αντάρτικες Ομάδες θεωρούνται οι Ένοπλες Αντάρτικες Ομάδες, που αγωνίσθηκαν κατά τη διάρκεια της κατοχής εναντίον των κατακτητών, αναγνωρίσθηκαν και εντάχθηκαν στο Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και τελούσαν σε επαφή με αυτό ή τις Ελληνικές Κυβερνήσεις Εξωτερικού ή τους αντιπροσώπους τους στην Ελλάδα».

Άρθρο 9

Οργανώσεις που αναγνωρίζονται Οργανώσεις Εθνικής Αντίστασης είναι:

α. Εθνική Αλληλεγγύη (Ε.Α.) Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) Εθνική Δημοκρατική Ένωση Ελληνοπαίδων (ΕΔΕΕ) Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ) ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών (ΕΟΕΑ) Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Εφέδρων Αξιωματικών Πατριωτική Οργάνωση (ΕΑΠΟ) Ιερή Ταξιαρχία Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (Ο.Ε.Ν.Ο) Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων (Π.Ε.Α.Ν.)

β. Όλες οι αντιστασιακές Οργανώσεις Κρήτης

γ. Όσες άλλες έχουν αναγνωριστεί με τα Β.Δ/γματα, που εκδόθηκαν σε εκτέλεση του Α.Ν.971/1949.

δ. Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις που συγκροτήθηκαν στη Μέση Ανατολή

Άρθρο 10: Εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης και ανέγερση Μνημείου

1. Για την έμπρακτη απόδοση της οφειλόμενης από το Έθνος τιμής στους πολεμιστές, τους αγωνιστές, τους νεκρούς και τα θύματα του Ιερού Εθνικού Αγώνα καθιερώνεται ετήσιος Πανελλαδικός εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης η Επέτειος της Μάχης του Γοργοποτάμου.
2. Στον ίδιο χώρο ανεγείρεται μνημείο της καθολικής αντίστασης, ανάλογο και αντάξιο των αγώνων και θυσιών του Λαού μας, σύμβολο της ομοψυχίας του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισμού και της κατοχής, σύμβολο του πνεύματος της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας.

Η ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοποτάμου έγινε τη νύχτα της 25ης Νοέμβρη 1942 από τις ενωμένες αντιστασιακές δυνάμεις, στην οποία πήραν μέρος 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη, 52 του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα και μικρή ομάδα Άγγλων κομάντος, συντονισμένοι από δύο Άγγλους σαμποτέρ, τον συνταγματάρχη Έντυ Μάγιερς και τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ.

Αρκετά χρόνια αργότερα, στις 29 Νοεμβρίου του 1964 κατά τη διάρκεια της τελετής στον Γοργοπόταμο, μια έκρηξη είχε 13 νεκρούς και 51 τραυματίες. Παρότι το επίσημο πόρισμα αναφερόταν σε παλιά αμερικάνικη νάρκη από την εποχή του εμφυλίου, παρέμειναν οι υποψίες ότι ήταν εσκεμμένη ενέργεια σε βάρος των αριστερών πολιτών, που είχαν πάρει μέρος στην εκδήλωση.

ΥΓ. Η μνήμη ανέτρεξε στη δεκαετία του ΄60, όταν μαθητής του Γυμνασίου είδα την ταινία «Η Γέφυρα του ποταμού Κβάι» (1957) βασισμένη στην κατασκευή και τελικά την ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας της Βιρμανίας (σήμερα Μιανμάρ), από την οποία περνούσε το τρένο για τον ανεφοδιασμό των Ιαπώνων. Πρόκειται για την πολυβραβευμένη ταινία του Ντέιβιντ Λην, του σκηνοθέτη των κλασικών ταινιών «Ναυάγιο στα νερά της Κρήτης» (1942), που αναφέρεται στη μάχη της Κρήτης, «Ο Λώρενς της Αραβίας» (1962), «Δόκτωρ Ζιβάγκο» (1965) κ.ά. Συγκλονιστική είναι η σκηνή στο τέλος, όταν ο αξιωματικός χτυπημένος θανάσιμα γέρνει και το σώμα του πέφτει πάνω στον μοχλό πυροδότησης των εκρηκτικών, με τη γέφυρα να ανατινάζεται και να καταρρέει και τα βαγόνια του τρένου που έρχεται σφυρίζοντας να πέφτουν ένα-ένα στο ποτάμι.