Παγκόσμια Ημέρα Βιώσιμων Μεταφορών

Η Παγκόσμια Ημέρα Βιώσιμων Μεταφορών (World Sustainable Transport Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Νοεμβρίου, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ, που ελήφθη στις 16 Μαΐου 2023, προκειμένου να αναγνωρισθεί ο σημαντικός ρόλος των ασφαλών, οικονομικά προσιτών, προσβάσιμων και βιώσιμων συστημάτων μεταφορών στη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η έννοια της βιωσιμότητας (sustainability) άρχισε να γίνεται γνωστή τη δεκαετία του 1980 και μπορεί να οριστεί ως ο κοινωνικός στόχος για την ανθρωπότητα να συνυπάρχει σε ισορροπία με το περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην καθημερινή χρήση, η βιωσιμότητα συνδέεται κυρίως με τον μετριασμό των επιπτώσεων των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης του αέρα και των υδάτων, της κλιματικής αλλαγής, της υποβάθμισης του εδάφους και της απώλειας της βιοποικιλότητας.

Ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη της βιωσιμότητας. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους για να είναι πιο βιώσιμος είναι να χρησιμοποιούν βιώσιμες μεταφορές. Ο όρος βιώσιμες μεταφορές αναφέρεται σε τρόπους μεταφοράς που είναι βιώσιμοι ως προς τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπό τους. Η βιωσιμότητα ενός τρόπου μεταφοράς αξιολογείται με βάση τα συγκεκριμένα οχήματα και τις υποδομές που χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των μεταφορών, καθώς και την πηγή ενέργειας.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεταφορών προέρχονται από την κατανάλωση ενέργειας. Τα συστήματα μεταφορών είναι κύριοι χρήστες ενέργειας και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ενέργειας προέρχεται από το πετρέλαιο. Η καύση πετρελαίου δημιουργεί ατμοσφαιρική ρύπανση και συμβάλλει σημαντικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη και επομένως ο λιγότερο βιώσιμος τρόπος μεταφοράς είναι οι οδικές μεταφορές (αυτοκίνητα και φορτηγά).

Οι κύριοι τρόποι για τη μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μεταφορών και για να γίνουν πιο βιώσιμες περιλαμβάνουν τη μείωση του βάρους των οχημάτων και της τριβής των ελαστικών, την ενθάρρυνση βιώσιμων οδηγικών συνηθειών (ακολουθώντας τη συντομότερη διαδρομή, αποφυγή υπερβολικής ταχύτητας κ.λπ.), την προώθηση ηλεκτρικών και υβριδικών οχημάτων και την ενθάρρυνση εναλλακτικών επιλογών μεταφοράς (περπάτημα, δημόσια μέσα μεταφοράς, ομαδική χρήση αυτοκινήτου και κοινή χρήση αυτοκινήτων, ποδηλασία κ.λπ.). Φυσικά, τα ανωτέρω δεν αφορούν μόνο τις ατομικές συνήθειες. Για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να μειώσουν τη χρήση του αυτοκινήτου, οι πόλεις θα πρέπει να βελτιώσουν τα συστήματα δημόσιων συγκοινωνιών και να ενισχύουν τις κατάλληλες συνθήκες για ποδηλασία και πεζοπορία.

Και αυτό μας φέρνει στην κοινωνική πτυχή των βιώσιμων μεταφορών. Η επικράτηση του ιδιωτικού αυτοκινήτου ως βασικού μεταφορικού μέσου σε ορισμένες πόλεις έχει συνδεθεί με την κοινωνική απομόνωση των νέων, των ηλικιωμένων και όσων δεν μπορούν να οδηγήσουν, τα υψηλότερα ποσοστά τροχαίων ατυχημάτων, την αύξηση του καθιστικού τρόπου ζωής και με εμπόδια στην απασχόληση σε γειτονιές χαμηλού εισοδήματος.

Ο ΟΗΕ με την Παγκόσμια Ημέρα Βιώσιμων Μεταφορών επιδιώκει να αναγνωρισθεί ο ρόλος των βιώσιμων μεταφορών στις ανθρώπινες δραστηριότητες με σκοπό να υπενθυμίσει στα κράτη-μέλη του για την ανάγκη δημιουργίας βιώσιμων συστημάτων μεταφορών και να ενθαρρύνει τα άτομα να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές μεταφοράς προκειμένου να μειώσουν το αποτύπωμα του άνθρακα.

Τι είναι οι βιώσιμες μεταφορές;

Οι μεταφορές είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της συνδεσιμότητας, του εμπορίου, της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης. Ωστόσο, ενοχοποιούνται επίσης ως σημαντική πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη εξισορρόπησης μεταξύ των θετικών επιπτώσεων και των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων, ένας συμβιβασμός και πρόκληση που βρίσκεται στον πυρήνα της επίτευξης βιώσιμων μεταφορών και, κατ’ επέκταση, της βιώσιμης ανάπτυξης.

Στην έκθεσή της το 2016, η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα για τις Βιώσιμες Μεταφορές, όρισε τις βιώσιμες μεταφορές ως «την παροχή υπηρεσιών και υποδομών για τη μετακίνηση ανθρώπων και τη διακίνηση αγαθών, με τρόπο που προωθεί την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών και με γνώμονα την ασφάλεια, την οικονομική προσιτότητα, την προσβασιμότητα, την αποδοτικότητα και την ανθεκτικότητα, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιεί τις εκπομπές άνθρακα και άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις».

Βιώσιμες μεταφορές, βιώσιμη ανάπτυξη

Με στόχους όπως η καθολική πρόσβαση, η ενίσχυση της ασφάλειας, η μείωση του περιβαλλοντικού και κλιματικού αποτυπώματος, η ανθεκτικότητα και η αύξηση της αποδοτικότητας, οι βιώσιμες μεταφορές βρίσκονται στον πυρήνα της Ατζέντας 2030.

Πέρα από την παροχή μεταφορικών υπηρεσιών και υποδομών, οι βιώσιμες μεταφορές λειτουργούν ως καταλύτης που μπορεί να επιταχύνει την πρόοδο σε κρίσιμους στόχους όπως την εξάλειψη της φτώχειας, τη μείωση των ανισοτήτων, την ενδυνάμωση των γυναικών και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Πλαίσιο και Παγκόσμια Ημέρα

Αναγνωρίζοντας τον καίριο ρόλο των ασφαλών, προσιτών, προσβάσιμων και βιώσιμων συστημάτων μεταφοράς για όλους, ως θεμέλιο για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, τη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας και την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε την 26η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Βιώσιμων Μεταφορών.

Η απόφαση συνοδεύτηκε από την αναγνώριση της σημασίας της συνεργασίας για την ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας μέσω ολοκληρωμένων πολυτροπικών συστημάτων μεταφοράς, με επένδυση σε ποιοτικές, αξιόπιστες, βιώσιμες και ανθεκτικές υποδομές.

Παράλληλα, ενθαρρύνθηκε η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την ανάπτυξη διασυνδεδεμένων δικτύων (οδικών, σιδηροδρομικών, αεροπορικών, θαλάσσιων και αστικών) και η προώθηση έργων που μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων, περιορίζουν τις εκπομπές αερίων και εξασφαλίζουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο.

Η Συνέλευση κάλεσε τέλος τα ενδιαφερόμενα μέρη να τιμήσουν την εν λόγω ημέρα με εκπαιδευτικές δράσεις και ενημερωτικές εκδηλώσεις, δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση της πολυτροπικής συνδεσιμότητας, την προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς, την ανάπτυξη κοινωνικά συμπεριληπτικών μεταφορικών υποδομών, καθώς και σε άλλα κρίσιμα στοιχεία της βιωσιμότητας στις μεταφορές.

Το ήξερες;

• Η μέση ετήσια εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα ανά άτομο παγκοσμίως είναι 5,9 τόνοι.

• Ζώντας χωρίς αυτοκίνητο, μπορείτε να μειώσει το ανθρακικό σας αποτύπωμα έως και 3,6 τόνους ετησίως.

• Η μετάβαση από συμβατικό σε ηλεκτρικό όχημα μπορεί να μειώσει τις εκπομπές σας κατά περίπου 2 τόνους το χρόνο.