ΚΟΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), η καταναγκαστική εργασία και οι καταναγκαστικοί γάμοι έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία πέντε χρόνια. Δέκα εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι βρέθηκαν σε καθεστώς σύγχρονης δουλείας το 2021 σε σύγκριση με τις παγκόσμιες εκτιμήσεις του 2016, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό στα 50 εκατομμύρια παγκοσμίως. Οι γυναίκες και τα παιδιά εξακολουθούν να είναι δυσανάλογα ευάλωτοι.

Η σύγχρονη δουλεία βρίσκεται σε άνοδο

Αν και ο όρος «σύγχρονη δουλεία» δεν ορίζεται νομικά, χρησιμοποιείται ως γενικός όρος για πρακτικές όπως η καταναγκαστική εργασία, η δουλεία λόγω χρέους, οι καταναγκαστικοί γάμοι και η εμπορία ανθρώπων. Ουσιαστικά, αναφέρεται σε καταστάσεις εκμετάλλευσης τις οποίες ένα άτομο δεν μπορεί να αρνηθεί ή να εγκαταλείψει λόγω απειλών, βίας, εξαναγκασμού, εξαπάτησης ή/και κατάχρησης εξουσίας.

Η σύγχρονη δουλεία εντοπίζεται σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου και διαπερνά εθνοτικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά όρια. Πάνω από το ήμισυ (52%) της καταναγκαστικής εργασίας και το ένα τέταρτο των καταναγκαστικών γάμων εντοπίζονται σε χώρες με ανώτερο μεσαίο ή υψηλό εισόδημα.

Η ΔΟΕ έχει υιοθετήσει ένα νομικά δεσμευτικό Πρωτόκολλο που αποσκοπεί στην ενίσχυση των παγκόσμιων προσπαθειών για την εξάλειψη της καταναγκαστικής εργασίας, το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον Νοέμβριο του 2016.

Ιστορικό

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Κατάργηση της Δουλείας, στις 2 Δεκεμβρίου, σηματοδοτεί την ημερομηνία υιοθέτησης, από τη Γενική Συνέλευση, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Καταστολή της Διακίνησης Προσώπων και της Εκμετάλλευσης της Πορνείας Άλλων (ψήφισμα 317(IV) της 2ας Δεκεμβρίου 1949).

Η εν λόγω ημέρα επικεντρώνεται στην εξάλειψη των σύγχρονων μορφών δουλείας, όπως η εμπορία ανθρώπων, η σεξουαλική εκμετάλλευση, οι χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας, οι καταναγκαστικοί γάμοι και η αναγκαστική στρατολόγηση παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις.

Κύριες Μορφές Σύγχρονης Δουλείας

Η δουλεία έχει εξελιχθεί και εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους σε όλη την ιστορία. Σήμερα, ορισμένες παραδοσιακές μορφές δουλείας εξακολουθούν να υπάρχουν με την αρχική τους μορφή, ενώ άλλες έχουν μετασχηματιστεί σε νέες. Τα όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών έχουν τεκμηριώσει την επιμονή παλαιών μορφών δουλείας που είναι βαθιά ριζωμένες σε παραδοσιακές αντιλήψεις και έθιμα, απόρροια μακροχρόνιων διακρίσεων κατά των πιο ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας, όπως οι άνθρωποι χαμηλής κάστας, οι φυλετικές μειονότητες και οι αυτόχθονες πληθυσμοί.

  • Καταναγκαστική εργασία

Δίπλα στις παραδοσιακές μορφές καταναγκαστικής εργασίας, όπως η δουλεία λόγω χρέους, εμφανίζονται πλέον και σύγχρονες μορφές, όπως η εκμετάλλευση μεταναστών εργατών που έχουν πέσει θύματα εμπορίας για οικονομική εκμετάλλευση. Η τελευταία περιλαμβάνει εργασία σε οικιακή υπηρεσία, στη βιομηχανία κατασκευών, στα τρόφιμα και την ένδυση, στη γεωργία, καθώς και στην καταναγκαστική πορνεία.

  • Παιδική εργασία

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ένα στα δέκα παιδιά εργάζεται. Η πλειονότητα της παιδικής εργασίας σήμερα αφορά οικονομική εκμετάλλευση, γεγονός που αντίκειται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία αναγνωρίζει «το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από οποιαδήποτε εργασία που είναι επικίνδυνη ή παρεμβαίνει στην εκπαίδευσή του, ή είναι επιβλαβής για την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ηθική ή κοινωνική του ανάπτυξη».

  • Εμπορία ανθρώπων

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Εμπορίας Ανθρώπων, ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών, η εμπορία ανθρώπων σημαίνει τη στρατολόγηση, μεταφορά, μετακίνηση, υπόθαλψη ή παραλαβή προσώπων, με τη χρήση απειλών, βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, με σκοπό την εκμετάλλευση. Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει την πορνεία τρίτων ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, καταναγκαστική εργασία ή παροχή υπηρεσιών, δουλεία ή ανάλογες πρακτικές, καταναγκαστική οικιακή υπηρεσία ή αφαίρεση οργάνων. Η συγκατάθεση του θύματος είναι άνευ σημασίας. Εάν το θύμα είναι παιδί, η πράξη συνιστά έγκλημα ακόμη και χωρίς τη χρήση βίας ή εξαναγκασμού.

Γνωρίζατε ότι;

  • Υπολογίζεται ότι 50 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς σύγχρονης δουλείας, πιο συγκεκριμένα, 28 εκατομμύρια σε καταναγκαστική εργασία και 22 εκατομμύρια σε καταναγκαστικούς γάμους.

  • Σχεδόν 1 στα 8 άτομα σε καταναγκαστική εργασία είναι παιδιά. Πάνω από τα μισά από αυτά βρίσκονται σε εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση.

  • Το 86% των περιπτώσεων καταναγκαστικής εργασίας εντοπίζεται στον ιδιωτικό τομέα.

  • Σχεδόν 4 στα 5 άτομα που υφίστανται καταναγκαστική εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση είναι γυναίκες ή κορίτσια.