Χριστούγεννα στον κόσμο: Κοινό χαρακτηριστικό ο Άγιος Βασίλης και οι υψηλές θερμοκρασίες

ΚΟΣΜΟΣ. Στη γενέτειρα του Ιησού, τη Βηθλεέμ «ο πόλεμος τα σταμάτησε όλα», όπως ανακοίνωσαν οι θρησκευτικές αρχές, που σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους της Γάζας, αποκήρυξαν κάθε «άχρηστο εορτασμό». Εξάλλου, η Δυτική Όχθη βιώνει και αυτή μια έκρηξη βίας, με περισσότερους από 290 Παλαιστίνιους νεκρούς από πυρά Ισραηλινών στρατιωτών ή εποίκων μετά τις 7 Οκτωβρίου.

Στον αντίποδα, ο πλανήτης επιμένει στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι και στα ιδιαίτερα έθιμα συνδεδεμένα με παλαιότερες, παγανιστικές δοξασίες ή με την ξεχωριστή ταυτότητα κάθε τόπου.

Για τους μικρούς προέχει ο Άι-Βασίλης

Στην Μεγάλη Βρετανία, τα παιδιά δεν κρεμούν τις κάλτσες τους στο τζάκι αλλά στο πλαίσιο του κρεβατιού τους – έτσι θα βρουν σίγουρα μια λιχουδιά μόλις ξυπνήσουν.

Πιο τυχερά, τα παιδιά στην Ισλανδία έχουν να περιμένουν 13 δωράκια που θα τους αφήσουν στα παπούτσια τους τα 13 ξωτικά Γιούλε Λαντς τις ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα. Φυσικά, μόνο αν ήταν φρόνιμα γιατί τα «κακά» παιδιά θα πάρουν αντί για δώρο… χαλασμένες πατάτες.

Στη Γερμανία, οι χριστουγεννιάτικες αγορές είναι συνώνυμες με τη γιορτή. Έτσι μπορεί κανείς να κάνει τα ψώνια του, να αγοράσει δώρα για μικρούς και μεγάλους ή απλώς να κάνει μια βόλτα πίνοντας ένα ποτήρι ζεστό, γλυκό κρασί και τρώγοντας λουκάνικα. Για τους μικρούς υπάρχει πάντα και παντού ένας σοκολατένιος Άι-Βασίλης για να γλυκαθούν.

Στο Μεξικό, καθώς επίσης και σε πολλές άλλες λατινοαμερικάνικες χώρες και στις Φιλιππίνες οι οικογένειες γιορτάζουν τη Νοτσεμπουένα (στην κυριολεξία, «Καλή νύχτα») την παραμονή των Χριστουγέννων, με φαγητό, τραγούδι και χορό και μια πινιάτα γεμάτη με γλυκίσματα για τα παιδιά.

Στο βόρειο ημισφαίριο οι χειμερινοί κολυμβητές μπορεί να πάνε μια βόλτα στη θάλασσα, στην Αυστραλία όμως είναι «υποχρεωτικό» το μπάρμπεκιου στην παραλία κάτω από τον καυτό ήλιο. Άλλωστε, τα Χριστούγεννα πέφτουν στα μέσα του καλοκαιριού και δεν έχουν καμία πιθανότητα να βρουν χιόνι πουθενά.

Χωρίς χιόνια μέχρι τον Καναδά

Χιόνια δεν θα δουν όμως ούτε οι Καναδοί φέτος και τα «λευκά Χριστούγεννα» στα χιονοδρομικά κέντρα αναβάλλονται. «Παρακολουθώ τον καιρό εδώ και 55 χρόνια και δεν έχω ξαναδεί τέτοιο χειμώνα σαν τον φετινό», σχολίασε ο Ντέιβιντ Φίλιπς, ένας βετεράνος μετεωρολόγος. Ακόμη και στο «παγωμένο» Έντμοντον της Αλμπέρτα, που συνήθως καλύπτεται από χιόνια επί πέντε και πλέον μήνες, το θερμόμετρο φέτος δείχνει 7 βαθμούς Κελσίου. Συγκριτικά, πέρσι τέτοια εποχή, η θερμοκρασία ήταν στους -28.

Στην Ουκρανία για πρώτη φορά οθα γιορτάσουν (επισήμως) φέτος με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αντί για τις 7 Ιανουαρίου, σε άλλη μια προσπάθεια να απομακρυνθούν από τη ρωσική επιρροή.

Κατά παράδοση, οι Ουκρανοί γιορτάζουν το βράδυ της παραμονής στρώνοντας ένα μεγάλο τραπέζι με δώδεκα νηστίσιμα πιάτα, όπου κυριαρχούν το στάρι, τα φρούτα και οι ξηροί καρποί, αλλά είναι άγνωστο πόσοι θα καταφέρουν να τηρήσουν το έθιμο εν μέσω του πολέμου. Πρωτοστατούν Ουκρανοί στρατιώτες με «didukh», τσαμπιά σιτάρι για να συμβολίσουν τη θυσία και παραδοσιακούς λουκουμάδες.

Ένα έθιμο που τηρείται απαρεγκλίτως σε πολλές δυτικές χώρες είναι αυτό της φάτνης, είτε κάτω από το στολισμένο δέντρο, είτε στην εκκλησία, είτε σε δρόμους και πλατείες. Γνωστότερη όλων είναι πιθανότατα η Ναπολιτάνικη φάτνη που στις αρχές περιλάμβανε φιγούρες σε φυσικό μέγεθος. Σήμερα αναπαριστά σκηνές από την καθημερινότητα, αναμεμιγμένες με το θρησκευτικό στοιχείο. Αναπόσπαστο μέρος της είναι ο βοσκός Μπενίνο, που κοιμάται μακαρίως κατά τη Γέννηση, συμβολίζοντας τους βοσκούς που πήγαν πρώτοι να προσκυνήσουν τον νεογέννητο Ιησού.

Στην Καταλονία τα Χριστούγεννα είναι μια από τις σημαντικότερες εορτές του χρόνου. Εκτός από τις «ζωντανές φάτνες», με πραγματικούς ανθρώπους, οι Καταλανοί στήνουν και ολόκληρα «χωριά» με φιγούρες που αναπαριστούν τους πάντες. Γνωστότερη όλων, ο Caganer, ένας άνδρας που εικονίζεται να κατεβάζει το παντελόνι του για να κάνει την… ανάγκη του. Τα τελευταία χρόνια στο πρόσωπο του Caganer οι ντόπιοι δεν διστάζουν να σατιρίζουν πολιτικούς, καλλιτέχνες, τηλεπερσόνες και όποιο άλλον διάσημο είναι στην επικαιρότητα.

Μια φάτνη αλλιώτικη από τις άλλες είναι αυτή που εκτίθεται στο μουσείο Κάρμεν Άλτο του Ισημερινού, στο ιστορικό κέντρο του Κίτο. Αποτελείται από 300 φιγούρες, πολλές από τις οποίες είναι «αλλόκοτες»: ένας καμπούρης με στραβό λαιμό, ένας στρατιώτης που αποκεφαλίζει ένα παιδί, μια γυναίκα με αίμα στο πρόσωπο. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1653 από μοναχές και συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Οι φιγούρες αναπαριστούν πολλές βιβλικές ιστορίες, όπως τη Φυγή στην Αίγυπτο, τη Σφαγή των Νηπίων ή τον έφηβο Ιησού στον Ναό, ανάμεσα σε προσωπικότητες της αποικιακής εποχής, ακόμη και Ινδιάνους της φυλής Γιούμπο.

Κυπρίνος και μπακαλιάρος στο μενού των Χριστουγέννων

Η γιορτή είναι συνυφασμένη με το καλό φαγητό, είτε πρόκειται για γεμιστή γαλοπούλα με κάστανα, είτε για χοιρινό με δαμάσκηνα. Σε κάποιες χώρες της κεντρικής Ευρώπης, όπως στη Δανία και τη Γαλλία, το κυρίως πιάτο είναι μεν πουλερικό, αλλά προτιμώνται οι πάπιες και οι χήνες. Το χοιρινό περιλαμβάνεται απαρεγκλίτως στο μενού των Σκανδιναβών, ωστόσο δεν λείπουν και εκείνοι που προτιμούν το ψάρι: κυπρίνος για τους Τσέχους και τους Σλοβάκους, μπακαλιάρος για τους Πορτογάλους.

Στην Πολωνία, το χριστουγεννιάτικο τραπέζι ξεκινά πάντα με το όπλατεκ, ένα άζυμο ψωμί που το κόβει και το μοιράζει το γηραιότερο μέλος του νοικοκυριού, ανταλλάσσοντας ευχές για καλή υγεία και ευτυχία.

Ένα γεύμα φυσικά δεν είναι ποτέ ολοκληρωμένο αν δεν συνοδεύεται από το κατάλληλο επιδόρπιο. Το ιταλικό πανετόνε με σταφίδες και φρουί γλασέ έχει πλέον διεθνοποιηθεί, το ίδιο και το γερμανικό στόλεν. Και οι μεν Βρετανοί επιλέγουν σοκολατένια πουτίγκα με αποξηραμένα φρούτα, οι Γάλλοι από την άλλη προτείνουν κορμό με σοκολάτα ή κάστανα.

Υπάρχουν άραγε χορτοφαγικές εναλλακτικές για το φουά γκρα, τον καπνιστό σολομό ή τη γεμιστή γαλοπούλα; Στη Γαλλία, οι μεγάλοι σεφ το επιχειρούν, όμως χωρίς μεγάλη επιτυχία μέχρι στιγμής, καθώς παραδέχονται ότι η ζήτηση για vegan πιάτα στο ρεβεγιόν είναι σχεδόν μηδενική.