Διακοπές: Η σημασία τους για μια καλύτερη ζωή

Καλοκαίρι και πολλοί θα φλερτάρουν ήδη με την ιδέα των διακοπών. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος άλλωστε, είναι οι κατ’ εξοχήν μήνες που οι περισσότεροι επιλέγουν να «αποδράσουν». Διακοπές, μια λέξη που ηχεί τόσο γλυκά και ηδονικά στα αυτιά μας. Ξυπνά όμορφες αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία και μας γεμίζει προσμονές. Πρόκειται για μια ανάγκη του ανθρώπου να αποστασιοποιηθεί από τις μονότονες, πιεστικές κι στρεσσογόνες συνθήκες της καθημερινότητας και να αφεθεί στην ανεμελιά που συμπορεύεται με τις διακοπές. Ενώ σήμερα, οι διακοπές συνιστούν για τους περισσότερους ανθρώπους ένα είδος πολυτελείας, είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων, είτε απλά λόγω νοοτροπίας. Στην πραγματικότητα δεν είναι. Πληθώρα επιστημονικών ερευνών τα τελευταία χρόνια αποδεικνύουν ότι οι διακοπές είναι απαραίτητες τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική μας υγεία και ισορροπία.

Τι σημαίνουν οι διακοπές

Πρώτα από όλα, ας δούμε τη λέξη διακοπές. Ετυμολογικά, προέρχεται από το ρήμα δια-κόπτω, κάνω μια παύση, σταματώ ό,τι έκανα πριν και κάνω κάτι καινούργιο και διαφορετικό. Τι είναι όμως αυτό που διακόπτουμε; Η καθημερινή μας ρουτίνα, που μπορεί να περιλαμβάνει την εργασία, τη σχολή, το πρωινό ξύπνημα, τις υποχρεώσεις, το άγχος, κλπ. Οι διακοπές είναι δικαίωμα και ανάγκη μας. Κρίνεται απαραίτητο να προσφέρουμε στον εαυτό μας στιγμές χαλάρωσης, ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς έπειτα από ένα πρόγραμμα, πολλές φορές αυστηρό, που μας ακολουθούσε έως και τώρα. Οι διακοπές είναι ανανέωση και την ανανέωση τη χρειαζόμαστε όλοι.

Ποιότητα ζωής

Οι διακοπές αποτελούν δείκτη της ποιότητας ζωής, ανεξάρτητα από το είδος τους. Μπορεί να μιλάμε για διακοπές σε μακρινά και εξωτικά μέρη, σε κάποιο νησί ή και στο εξοχικό μας ακόμα. Δε σχετίζεται με το σύνολο χρημάτων που δαπανούμε γι’ αυτές, δηλαδή αν πρόκειται για διαμονή σε σπίτι, σε camping ή σε πολυτελές ξενοδοχείο. Η ουσία βρίσκεται στον ελεύθερο χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας κατά τη διάρκεια των διακοπών. Το πώς θα κατορθώσουμε να τον αξιοποιήσουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να περάσουμε καλά είναι υποκειμενικό και έχει να κάνει με το τι σημαίνει “περνάω καλά” για κάθε άνθρωπο.

Επίλυση προβλημάτων - Τα βήματα που τη διευκολύνουν

Σε σχετική έρευνα των de Bloom και συνάδελφοι (2011) που έγινε μέσα σε διάστημα 7 εβδομάδων, συμμετείχαν 96 εργαζόμενοι των οποίων η υγεία και η ευζωία αξιολογήθηκαν σε 5 χρονικές φάσεις. Δύο εβδομάδες πριν, κατά τη διάρκεια, 1, 2 και 4 εβδομάδες μετά από τις διακοπές. Οι παράγοντες που αξιολογήθηκαν ήταν το επίπεδο υγείας, η διάθεση, το αίσθημα κούρασης, η ένταση, το επίπεδο ενέργειας και η ικανοποίηση. Όπως διαπιστώθηκε, το 60% του δείγματος βίωσε σημαντική βελτίωση της υγείας και της ευζωίας μετά τις διακοπές.

Διακοπές και υλικά αγαθά

Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι εμπειρίες που αποκομίζουμε από ένα ταξιδι προσφέρουν μεγαλύτερη χαρά από τα υλικά αγαθά. Τούτο συμβαίνει επειδή αποτελούν μια περισσότερο προσωπική και εξατομικευμένη εμπειρία. Κατά συνέπεια δεν μπορούν εύκολα να συγκριθούν με τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων, όπως συμβαίνει με ένα υλικό αγαθό (π.χ. με το κινητό τηλέφωνο ή ένα ένδυμα). Έτσι λοιπόν, υποσκάπτονται πολύ λιγότερο από τις κοινωνικές συγκρίσεις. Εν ολίγοις, δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια που να αξιολογούν ως «καλές» ή «κακές» τις διακοπές των ατόμων. Ο καθένας, δίχως περιορισμούς και επιρροές, δύναται να τις θεωρεί ως τις καλύτερες ή τις χειρότερες κατά βούληση.

Μείωση του άγχους

Το άγχος αποτελεί πλέον καθημερινό ‘σύντροφο’ των περισσότερων ανθρώπων. Τα οικονομικά προβλήματα, η αβεβαιότητα για το μέλλον και η ανεργία ταλανίζουν ιδιαίτερα τα άτομα της σύγχρονης πραγματικότητας. Οι διακοπές, λοιπόν, αποτελούν την ιδανική ευκαιρία για να σταματήσει το άτομο, έστω και για λίγες ημέρες, να βιώνει υψηλά επίπεδα άγχους.

Οι διακοπές μειώνουν τα επίπεδα του άγχους μας, μέσω της μείωσης παραγωγής των ορμονών του στρες (κορτιζόλη και αδρεναλίνη). Συμβάλλουν στην εύρυθμη καρδιακή λειτουργία και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Φαίνεται, επίσης, να συνεχίζουν τη δράση τους στη μείωση των επιπέδων άγχους, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των ημερών που διαρκούν οι διακοπές μας αλλά και τις επόμενες αρκετές εβδομάδες.

Ειδικότερα μάλιστα, όταν γίνεται λόγος για καλοκαιρινές διακοπές σε κάποιον παραλιακό προορισμό, έχουμε ένα επιπλέον πλεονέκτημα, τον ήλιο. Ο ήλιος συμβάλλει, καθοριστικά, στη βελτίωση της διάθεσής μας. Η ηλιακή ακτινοβολία αυξάνει τη βιταμίνη D στον οργανισμό μας καθώς και την παραγωγή ενδορφινών και σεροτονίνης, οι οποίες μας βοηθούν να νιώθουμε καλά, να έχουμε αισιοδοξία και διάθεση για ζωή.

Βελτίωση των πνευματικών ικανοτήτων

Μια άλλη συμβολή των διακοπών είναι ότι βελτιώνουν τις πνευματικές μας ικανότητες, συμβάλλοντας στην ορθότερη νοητική λειτουργία και στη βελτίωση των αντανακλαστικών. Το μυαλό μας, όπως ακριβώς και το σώμα μας, δεν μπορεί να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις όταν είναι κουρασμένο. Οι διακοπές παρέχουν τη δυνατότητα στον νου να αποφορτιστεί από τα πολλά προβλήματα, να αδειάσει και κατά συνέπεια να γίνει πιο αποτελεσματικός. Μετά το πέρας των διακοπών, το άτομο είναι σε θέση να λύσει ζητήματα που προηγουμένως του φαίνονταν περίπλοκα και να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του με περισσότερη ψυχραιμία. Για να συμβεί όμως αυτό, το άτομο πρέπει να αποκοπεί όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά από τις δραστηριότητες της καθημερινότητάς του.

Ανάκτηση της χαμένης παιδικότητας

Κατά κάποιον τρόπο, οι διακοπές δύναται να μας κάνουν να αισθανθούμε πάλι σαν παιδιά. Πώς γίνεται αυτό; Έχει να κάνει με την εγκεφαλική λειτουργία. Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά δεν έχουν την ικανότητα των ενηλίκων να εστιάζουν σε ένα μόνο πράγμα. Η προσοχή τους μπορεί να στραφεί σε ό,τι τους φανεί ενδιαφέρον και συνήθως βρίσκουν παντού ερεθίσματα. Με παρεμφερή τρόπο, ένας ενήλικας μπορεί να δει τον κόσμο με “παιδική ματιά” κατά τη διάρκεια των διακοπών του. Όταν, για παράδειγμα, επισκεπτόμαστε ένα μέρος που δεν έχουμε ξαναδεί, πρακτικά γινόμαστε παιδιά, καθώς η επαφή μας με νέες εμπειρίες και καταστάσεις μας εκπλήσσει.

Αυτή η πληθώρα από νέα ερεθίσματα και θεάματα μπορεί να αποβεί θαυματουργή για την δημιουργικότητά μας. Ακόμα κι αν η ενασχόληση μας δεν εντοπίζεται σε κάποιον τομέα που να σχετίζεται άμεσα με την δημιουργικότητα, τα οφέλη μπορούν να είναι μεγάλα, όπως το να αναζητήσουμε καινούργιους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να διαχειριστούμε το καθημερινό στρες.

Συμβουλές αποτελεσματικής ξεκούρασης

Σύμφωνα με το λεγόμενο μοντέλο DRAMMA, η αποτελεσματική ξεκούραση πρέπει να στηρίζεται σε έξι διακριτούς πυλώνες. Οι διακοπές χρειάζονται αποστασιοποίηση (detachment) και χαλάρωση (recovery). Σημαντικό επίσης είναι και το αίσθημα της αυτονομίας (autonomy) και ο παράγοντας των προκλήσεων (mastery), δοκιμάζοντας για παράδειγμα ένα νέο άθλημα. Έπειτα, είναι καλό να αισθάνεται κανείς ότι κάνει κάτι χρήσιμο (meaning) στις διακοπές του. Τέλος, εξίσου σημαντικό κρίνεται να περνά κανείς τον χρόνο του με πρόσωπα που αγαπά καθώς έτσι ενισχύονται οι συναισθηματικοί δεσμοί (affiliation).

Πόσες ημέρες διακοπών χρειαζόμαστε τελικά;

Η πρώτη μεγάλη μελέτη επί του θέματος διεξήχθη με τη συνεργασία του Πανεπιστήμιου του Tampere στη Φινλανδία και του Nijmegen στην Ολλανδία. Η έρευνα ανέδειξε ότι οι οκτώ έως έντεκα μέρες διακοπών είναι το ιδανικό χρονικό διάστημα για να επιτύχουμε τη μέγιστη δυνατή χαλάρωση και ξεκούραση χωρίς να βαρεθούμε.

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι τα θετικά οφέλη στην άδεια των διακοπών ξεκινούν από την πρώτη μέρα, με τα συναισθήματα ευτυχίας και προσωπικής ευεξίας να αυξάνονται ραγδαία. Από εκεί κι έπειτα, χρειάζονται μέχρι και οκτώ ημέρες, ώστε να αποστασιοποιηθούμε πλήρως από τις ευθύνες και το άγχος της καθημερινότητας. Μετά την 8η ημέρα, καθώς τα θετικά συναισθήματα έχουν κορυφωθεί, αρχίζουν και μειώνονται. Υποχωρούν πολύ γρήγορα μετά την 11η ημέρα. Ο κύριος λόγος είναι ότι αρχίζουμε και νοσταλγούμε τις καθημερινές συνήθειες και τις ανέσεις του σπιτιού.

Αν κάτι μπορεί να χαλάσει τις διακοπές μας είναι οι προσδοκίες που έχουμε δημιουργήσει για αυτές. Ότι θα πάμε στο καλύτερο μέρος. Ότι θα ξεκουραστούμε τόσο που μετά θα είναι όλα καλύτερα. Ότι θα ερωτευτούμε κεραυνοβόλα και η ζωή μας από γκρι θα γίνει ροζ. Οι διακοπές όμως, δεν είναι επίσκεψη σε έναν εξωπραγματικό κόσμο.

Είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι. Λίγο πιο χαλαροί, πιο χαμογελαστοί και ίσως λίγο πιο μαυρισμένοι. Ας απολαύσουμε τις διακοπές μας για αυτό που είναι, και όχι για όλα όσα θα θέλαμε να είναι. Μπορεί να μην έχουμε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε ένα ταξίδι σε μακρινό προορισμό ή να ξεκουραστούμε για όσες ημέρες θα θέλαμε. Μπορούμε όμως να μηχανευτούμε τρόπους για να περάσουμε κάποιον καιρό διαφορετικά και πιο ευχάριστα από το υπόλοιπο διάστημα του χρόνου. Χρειάζεται φαντασία, καλή θέληση και μια πολύ προσωπική, ατομική «συνταγή διακοπών».

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις