Στα 17 του χρόνια γνώρισε τον φιλόσοφο Αρχέλαο, που του μετέδωσε το πάθος για τη φιλοσοφία. Στις φιλοσοφικές του έρευνες τον παρακολουθούσαν πολλοί, ιδιαίτερα νέοι, που τον άκουγαν να συζητάει για θέματα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά. Έτσι σχηματίστηκε γύρω του ένας όμιλος, που δεν αποτελούσε όμως σχολή, γιατί ο Σωκράτης δεν δίδαξε συστηματικά, και σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του.

Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε εναντίον του κατηγορία για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων, και καταδικάστηκε σε θάνατο. Παρόλο που είχε τη δυνατότητα να δραπετεύσει, προτίμησε να υπακούσει στους νόμους και να πιει το κώνειο.

O Σωκράτης δεν άφησε κανένα σύγγραμμα.

Εν οίδα ότι ουδέν οίδα.

(απόδοση στην καθαρεύουσα Λατινικού ρητού που ήταν παράφραση χωρίου από την «Απολογία», δηλ. δεν ειπώθηκε έτσι ακριβώς από τον Σωκράτη)

Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερόν εστιν η Πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρα θεοίς και παρ’ ανθρώποις τοις νουν έχουσι.

Τους μεν κενούς ασκούς η πνοή διίστησι, τους δ’ ανοήτους, το οίημα.

Τα άδεια σακιά τα φουσκώνει ο αέρας και τους ανόητους η έπαρση.

Κρείττον οψιμαθή είναι ή αμαθή.

Καλύτερα να έχεις μάθει πρόσφατα παρά να μην έχεις μάθει καθόλου.

(εξηγώντας γιατί μάθαινε κιθάρα λίγο πριν πεθάνει)

Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει.

Η μόρφωση, όπως ακριβώς μια εύφορη γη, φέρνει όλα τα καλά.

Των σωμάτων θηλυνομένων και αι ψυχαί πολύ ασθενέστεραι γίγνονται.

Όταν τα σώματα γίνονται μαλθακά και οι ψυχές χάνουν τη δύναμή τους.

Οι μεν λοιποί ζώσιν ίνα εσθιώσιν, αυτός δε εσθίω ίνα ζω.

Οι άλλοι ζουν για να τρώνε, αλλά εγώ τρώω για να ζήσω.

Ουδείς εκών κακός.

Ο μεν δειλός της πατρίδος, ο δε φιλόδοξος της πατρώας ουσίας εστί προδότης.

Αι μεν βρονταί τους παίδας, αι δε απειλαί τους άφρονας καταπλήττουσι.

Οι βροντές τρομάζουν τα παιδιά και οι απειλές τους ανόητους.

Αι μεν ποδήρεις εσθήτες τα σώματα, αι δε υπέρμετροι περιουσίαι τας ψυχάς εμποδίζουσιν.

Τα μακριά ενδύματα τα σώματα και οι υπέρμετρες περιουσίες τις ψυχές εμποδίζουν.

Ουδαμού δε αδικείν. Ουδ’ αδικούμενον ανταδικείν.

Άνθρωπος παιδεία κεκοσμημένος των ζώων κάλλιστον.

Πρώτον μεν γαρ τρία ην τα γένη τα των ανθρώπων, ουχ ώσπερ νυν δύο.

Στην αρχή τα γένη των ανθρώπων ήταν τρία, όχι δύο όπως τώρα.

Όν η τύχη προπηλακίζει ούτος και παρά των πράων μάστιγας ευρίσκει.

Όποιον τον κατατρέχει η τύχη, ακόμα κι από τους καλούς ανθρώπους βρίσκει συμφορές.

Ούτε παρά νεκρού ομιλίαν, ούτε παρα φιλαργύρου χάριν δει επιζητείν.

Σωκράτης ερωτηθείς τι κτήμα συμφορώτατον είπε: «φίλος βέβαιος».

Ο Σωκράτης όταν ρωτήθηκε ποιο είναι το απόκτημα που συμφέρει περισσότερο είπε: «ο σταθερός φίλος».

Του βίου καθάπερ αγάλματος πάντα τα μέρη καλά είναι δει.

Κρίτων, τω Ασκληπιώ οφείλομεν αλετρυόνα, απόδοτε και μη αμελήσετε.

Κρίτων, στον Ασκληπιό χρωστάμε έναν κόκορα. Μην αμελήσετε να τον δώσετε.

(τα τελευταία του λόγια· μάλλον το κώνειο είχε αρχίσει ήδη να επιδρά)

Εμέ δε Άνυτος και Μέλητος αποκτείναι μεν δύνανται, βλάψαι δε ού.

Ο Άνυτος και ο Μέλητος [οι κατήγοροι στη δίκη του] μπορούν να με σκοτώσουν αλλά όχι να με βλάψουν.

Εν μόνον αγαθόν είναι, την επιστήμην, και εν μόνον κακόν, την αμαθίαν.

Ερωτηθείς εί σφαιροειδής εστιν ο κόσμος, έφη: «ουχ υπερέκυψα».

Όταν ρωτήθηκε αν ο κόσμος έχει σχήμα σφαίρας απάντησε: «δεν έσκυψα τόσο πολύ».

(κάνοντας και ένα πονηρό υπονοούμενο...)

Το μεν πυρ ο άνεμος, τον δε έρωτα η συνήθεια εκκαίει.

Της αυτής αμαρτίας είναι το διδόναι οίς μη δει και το μη διδόναι οίς δεί.

Είναι εξίσου λάθος να δίνεις σ’ αυτούς που δεν πρέπει με το να μη δίνεις σ’ αυτούς που πρέπει.

Έοικα γούν τούτου γε σμικρώ τινι αυτώ τούτω σοφώτερος είναι, ότι α μη οίδα ουδέ οίομαι ειδέναι.

Φαίνομαι λοιπόν λίγο σοφότερος από εκείνον, επειδή δεν υποκρίνομαι ότι ξέρω αυτά που δεν ξέρω.

O δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω.

Μια ζωή όπου δεν εξετάζεται το σωστό ή λάθος, δεν αξίζει να τη ζει κανείς.

Σωκράτης, προς Αλκιβιάδη ειπόντα ουκ ανεκτή η Ξανθίππη λοιδορούσα, ου και συ, είπε, χηνών βοώντων ανέχει;

Δει μη μόνον κεκτήσθαι τα αγαθά αλλά και χρήσθαι αυτοίς, ως ουδέν όφελος της κτήσεως γίγνεται.

Ο μεν οίνος συμμεταβάλλεται τοις αγγείοις· ο δε πλούτος, τοις των κεκτημένων τρόποις.

Το κρασί παίρνει το σχήμα των μπουκαλιών και ο πλούτος [παίρνει το σχήμα] του χαρακτήρα αυτών που τον έχουν.

Ουδέν οίδα ούτε διδάσκω τι, αλλά διαπορώ μόνον.

Σωκράτης ιδών πλούσιον απαίδευτον «ιδού», φησί, «το χρυσούν πρόβατον».

Ούτε ίππω χωρίς χαλινού ούτε πλούτω χωρίς λογισμού δυνατόν ασφαλώς χρήσασθαι.

Ου χαλεπόν Αθηναίους εν Αθηναίοις επαινείν, αλλ᾽ εν Λακεδαιμονίοις.

Το δύσκολο δεν είναι να επαινείς τους Αθηναίους στους Αθηναίους, αλλά στους Λακεδαιμονίους.

Καλόν επί μεν της εστίας φαίνεσθαι το πυρ λαμπρόν, επί δε της ευτυχίας τον νουν.

Σωκράτης ερωτηθείς δια τι συντάγματα ού γράφει έφη: «ότι τα άγραφα των γεγραμμένων ορώ πλείονος πωλούμενα».

Ερωτηθείς πώς αν δύναιτο αναμαρτήτως τις διαλέγεσθαι είπεν: «ει μηδέν λέγει ών μη σαφώς οίδεν.»

Όταν ρωτήθηκε πώς μπορεί να συζητά κανείς χωρίς να κάνει λάθη είπε: «αν δεν μιλάει για αυτά που δεν γνωρίζει καλά»

Δουλοπρεπές άρα η κακία. Ελευθεροπρεπές δε η αρετή.

Η κακία είναι για τους δούλους, ενώ η αρετή ταιριάζει στους ελεύθερους.

Ερωτηθείς, «τίνα εστίν εν Άδου;» είπεν· «Ούτε εγώ πεπόρευμαι, ούτε των εκείσέ τινι συντετύχηκα.»

Ερωτηθείς «τι υπάρχει στον Άδη;» απάντησε: «Ούτε εγώ έχω πάει ούτε έτυχε να συναντήσω κάποιον από εκεί.»

Σε συμβουλεύω να παντρευτείς. Αν βρεις μια καλή γυναίκα θα είσαι ευτυχισμένος. Αν όχι, θα γίνεις φιλόσοφος.

Αν ένας γάιδαρος σε κλωτσήσει, δεν έχει νόημα να τον κλωτσήσεις και εσύ.

Δεν είμαι Αθηναίος, ούτε Έλληνας πολίτης, αλλά πολίτης του κόσμου.

Αν έχεις κάτι δύσκολο να κάνεις, ανάθεσέ το σε έναν τεμπέλη. Θα βρει έναν εύκολο τρόπο να το κάνει.

Αλίμονο σ’ αυτούς που δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν αυτά που δεν ξέρουν.

Εκείνος που περισσότερο μοιάζει με Θεό είναι εκείνος που δεν εξαρτάται από τίποτα.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις