Η Τρίπολη αναλύει το μικροκλίμα της

ΤΡΙΠΟΛΗ. «Πόσο καλή θα είναι άραγε η ατμόσφαιρα αύριο στην Τρίπολη; Να βγω για τρέξιμο το πρωί;» Χάρη στους δύο νέους μετεωρολογικούς σταθμούς «αστικού τύπου», τους οποίους απέκτησε πριν τρεις εβδομάδες η πόλη, αυτό το ερώτημα σύντομα θα έχει απάντηση. Οι υπερσύγχρονοι σταθμοί υψηλής ακρίβειας, οι οποίοι συλλέγουν δεδομένα για το μικροκλίμα και τον αέρα της πόλης, τοποθετήθηκαν στο κτίριο του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και στο Επιμελητήριο Αρκαδίας.

Η ιδέα και η εκτέλεση ανήκουν στην ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Συστημάτων Λογισμικού και Βάσεων Δεδομένων του τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. «Το έξτρα στοιχείο των μετεωρολογικών σταθμών “αστικού τύπου” είναι πως εκτός από τα κλασικά μετεωρολογικά δεδομένα –αέρα, θερμοκρασία, υγρασία– καταγράφουν και δεδομένα αέριας ποιότητας. Ετσι, έχουμε μετρήσεις για το διοξείδιο του άνθρακα, του αζώτου και φυσικά για τα αιωρούμενα μικροσωματίδια» εξηγεί στην «Καθημερινή» η δρ Παρασκευή Ραυτοπούλου, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Οι σταθμοί είναι ιταλικής κατασκευής, υψηλής τεχνολογίας και από τους ελάχιστους του είδους τους στην Ελλάδα. Παρόμοιοι υπάρχουν σε Σάμο, Χίο, Ρόδο, Σύρο και Λέσβο και είναι υπό την εποπτεία του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Είναι καλός ο αέρας της πόλης;

Οι αέριοι ρύποι έχουν αναδειχθεί σε μία κρίσιμη παράμετρο για την καθημερινότητά μας. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας Copernicus (CAMS) δείχνουν ότι οι πιο μολυσμένες περιοχές της Ευρώπης –ανάμεσά τους και η Αθήνα– φτάνουν να έχουν 25 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο όσον αφορά τις μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων PM 2,5. Σημειώνεται πως ο ΠΟΥ συνιστά η ετήσια μέση συγκέντρωση ρύπανσης από μικροσωματίδια να μην υπερβαίνει τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

«Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή όπου ζουν. Να μην τους ενδιαφέρει δηλαδή μόνο αν κάνει ζέστη ή κρύο αλλά και τι ποιότητα αέρα εισπνέουμε» εξηγεί η κ. Ραυτοπούλου και συνεχίζει: «Αυτό που θέλουμε, είναι οι μετρήσεις των μικροσωματιδίων και των αέριων ρύπων να οδηγήσουν σε χάραξη πολιτικής για το κοινό καλό».

Η ίδια μας δίνει και μερικά παραδείγματα. «Γνωρίζουμε ότι στις περιοχές με ψηλά κτίρια και στενούς δρόμους, η συσσώρευση των μικροσωματιδίων είναι μεγαλύτερη. Μια τέτοια γειτονιά δεν είναι κατάλληλη για να δημιουργηθεί ένα νέο parking, για παράδειγμα. Δεν μπορεί να επιβαρυνθεί κι άλλο. Η μέτρηση των αέριων ρύπων μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί από τον Δήμο για να δει πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα της αιθαλομίχλης και πως μπορεί να περιοριστεί ή να αποφασίσει ποια περιοχή χρειάζεται φύτευση δέντρων, ώστε να καθαρίσει η ατμόσφαιρα από τα μικροσωματίδια και να “αναπνεύσει” καλύτερα. Οσο για τους πολίτες, θα μπορούν συμβουλευόμενοι τα στοιχεία να δουν ποια ημέρα θα πρέπει να αποφύγουν την άσκηση σε εξωτερικό χώρο».

Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή όπου ζουν. Να μην τους ενδιαφέρει δηλαδή μόνο αν κάνει ζέστη ή κρύο αλλά και τι ποιότητα αέρα εισπνέουμε.

Στην παρούσα φάση, η ερευνητική ομάδα, μέσω μοντέλων μηχανικής μάθησης, «χτίζει» ένα σύστημα προβλέψεων για την ποιότητα του αέρα στην Τρίπολη. Πρόκειται για μια πρόβλεψη πολυπαραγοντική, καθώς εκτός από τα μοντέλα μηχανικής μάθησης, τα μοντέλα AI και τον συνδυασμό με μετεωρολογικά δεδομένα, όπως η ταχύτητα των ανέμων, απαιτείται και αξιοποίηση πληροφοριών από τα ΜΜΕ αλλά και τους ΟΤΑ, όπως για παράδειγμα πότε θα πραγματοποιηθούν χωματουργικές εργασίες ή τεχνικά έργα στην πόλη.

Τι δείχνουν οι μετρήσεις για τον αέρα στην Τρίπολη τις τρεις εβδομάδες που λειτουργούν οι σταθμοί; Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο μέσος όρος για τα μικροσωματίδια PM1 (τα πιο λεπτά και πιο επικίνδυνα, αφού «περνούν» στην κυκλοφορία του αίματος) είναι 2,7 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, τα PM2 (επίσης αρκετά επικίνδυνα μιας και διεισδύουν στους πνεύμονες) είναι 7,1 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο και τα PM10 είναι 17,7 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.

«Δεδομένου ότι η σύσταση του ΠΟΥ για τα PM2 είναι να μην υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, η ατμόσφαιρα της πόλης έχει μια σχετική επιβάρυνση. Γενικά μιλώντας όμως, είναι ένας “καλός” αέρας αυτός της Τρίπολης. Τις ώρες αιχμής είμαστε 10 φορές κάτω από τις μετρήσεις της Αθήνας. Το υψόμετρο βοηθάει στις καλές επιδόσεις» σημειώνει η κ. Ραυτοπούλου.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν μέρες που και στην Τρίπολη σημειώνονται αρνητικά ρεκόρ, όπως δείχνει και το παρακάτω γράφημα.

Οι κακές τιμές εξηγούνται από τα πολλά τζάκια που άναψαν στην πόλη τις ημέρες που έκανε πολύ κρύο και προκλήθηκε το γνωστό φαινόμενο της αιθαλομίχλης.

Μετρήσεις και με ηλεκτρικά πατίνια

Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι πως στο πρόγραμμα SodaSense «Προηγμένη διαχείριση δεδομένων μεγάλου όγκου με εφαρμογές στις μετακινήσεις, στο κλίμα και στη γεωργία» της Περιφέρειας Πελοποννήσου, στο οποίο εντάχθηκαν οι δύο αστικοί μετεωρολογικοί σταθμοί, περιλαμβάνονται και άλλες πρωτοποριακές δράσεις.

«Μετρώντας εξειδικευμένα στοιχεία όπως η υγρασία των φύλλων και του εδάφους, οι αγρότες παίρνουν, ανάμεσα σε άλλες, και την πολύ χρήσιμη πληροφορία για το πότε πραγματικά χρειάζεται να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους».

Μία εξ αυτών είναι η τοποθέτηση επτά αγρομετεωρολογικών σταθμών σε χωράφια της γύρω περιοχής –Μαντίνεια, Νεμέα, κ.α.– και συγκεκριμένα, σε καλλιέργειες αμπελιών, μήλων, αχλαδιών και κηπευτικών.

«Μετρώντας εξειδικευμένα στοιχεία όπως η υγρασία των φύλλων και του εδάφους, οι αγρότες παίρνουν, ανάμεσα σε άλλες, και την πολύ χρήσιμη πληροφορία για το πότε πραγματικά χρειάζεται να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους» περιγράφει η κ. Ραυτοπούλου. Σύμφωνα με την ίδια, οι αγρότες που συμμετέχουν στο έργο συνεργάζονται με μεγάλη προθυμία με τους ερευνητές του πανεπιστημίου, αφού θεωρούν πως η γεωργία χρειάζεται πια βαθύ εκσυγχρονισμό σε πολλά επίπεδα.

Επίσης τα δεδομένα επιθυμούν να εξετάσουν περιβαλλοντολόγοι και ΜΚΟ. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Aλλαγής), που ζήτησε τα δεδομένα για τα ύψη της βροχής στη λίμνη Τάκα (γύρω από την οποία υπάρχουν πολλές καλλιέργειες αχλαδιών και οπωροκηπευτικών). Οπως είπε, ήθελε να μελετήσει τις κινήσεις των πουλιών που ζουν στον υγροβιότοπο τις ημέρες με κακοκαιρία.

Ετοιμα να «πιάσουν» δουλειά είναι και τα 15 ηλεκτρικά πατίνια στα οποία θα τοποθετηθούν αισθητήρες που, ανάμεσα σε άλλα, θα μετρούν την ταχύτητα των οχημάτων μέσα στην πόλη, το καυσαέριο που αυτά παράγουν, την ποιότητα του οδοστρώματος, τις λακκούβες αλλά και ποιες αρτηρίες επιβαρύνονται πιο συχνά από κυκλοφοριακή συμφόρηση. Τα ηλεκτρικά πατίνια θα οδηγούν φοιτητές του πανεπιστημιακού τμήματος που δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να «παντρέψει» την έρευνα με την εφαρμογή της στην καθημερινότητα.

*Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου οι μετρήσεις των δύο μετεωρολογικών σταθμών θα είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο https://sodasense.uop.gr/