Σαν σήμερα ξεκίνησε να λειτουργεί το Τραμ Πατρών

ΠΑΤΡΑ. Το έργο άρχισε με την εγκατάσταση δίπλα στο Γκάζι (στην περιοχή Κρύα Ιτεών) άλλου εργοστασίου, το οποίο θα παρήγε την ηλεκτρική ενέργεια, που χρειαζόταν για την κίνηση των οχημάτων. Λεπτομέρειες για το εργοστάσιο των τραμ δημοσίευσε ο τεχνικός διευθυντής του Ιωάννης Διπλαρόπουλος στην «Πολυτεχνική Επιθεώρηση» (αρ. 6/1909) περιοδικό του «Συνδέσμου μηχανικών διπλωματούχων του Μετσοβείου Πολυτεχνείου».

Σύμφωνα με την περιγραφή του Διπλαρόπουλου το εργοστάσιο περιλάμβανε δύο ζεύγη μηχανών, που το καθένα το αποτελούσαν:
α) Μία αεριομηχανή δυνάμεως 100 ίππων, που λειτουργούσε με γκάζι από το διπλανό εργοστάσιο αεριόφωτος
β) Μία ηλεκτρομηχανή 60 kw που έδινε ρεύμα τάσεως 550 – 600 βολτ.
γ) Τον πίνακα διανομής του ρεύματος και άλλα δευτερεύοντα μηχανήματα.

Από το εργοστάσιο ξεκινούσαν τα εναέρια σύρματα, που είχαν αναρτηθεί σε ύψος έξι μέτρων. Ήταν χάλκινα κυκλικής τομής 50 τετραγωνικών χιλιοστών και διαμέτρου 8,25 χιλιοστών.

Τα μηχανήματα εγκαταστάθηκαν στο ηλεκτρικό εργοστάσιο τον Οκτώβριο του 1900. Τον επόμενο μήνα κομίστηκαν στο λιμάνι οι σιδηροτροχιές, που είχαν πλάτος ένα μέτρο. Στρώθηκαν σε δύο γραμμές. Μία από τον ναό Αγίου Διονυσίου έως τις Ιτιές (5.300 μέτρα). Η άλλη από την ίδια αφετηρία έως τα Ταμπάχανα (1.700 μέτρα).

Το στρώσιμο τους στον δρόμο άρχισε τις 18 Απριλίου του 1901 με τελετή εγκαινίων έξω από το εργοστάσιο. Έβαλαν σε μια τρύπα μικρή σιδερένια ράβδο, και ο Δήμαρχος με δύο σφυριές την έμπηξε βαθύτερα στο έδαφος. Τότε διορίστηκε «διευθυντής των τροχιοδρόμων» ο μηχανικός Σπήλιος Αγαπητός, τον οποίο το 1903 διαδέχτηκε ο I. Διπλαρόπουλος έως το 1908, οπότε ανέλαβε την κατασκευή και διεύθυνση του εργοστασίου των τραμ της Αθήνας.

Τα οχήματα αγοράστηκαν από την Αμερική. Είχαν πλάτος δύο μέτρα και μήκος περίπου έξι. Ήταν δύο ειδών οι άμαξες. Αυτοκίνητες, που καθεμία ζύγιζε 7 τόνους, και ρυμουλκούμενες, που ζύγιζαν 3,5 τόνους η μία.

Η τοποθέτηση των σιδηροτροχιών και η ανάρτηση των εναέριων συρμάτων προχωρούσαν με αργούς ρυθμούς, γιατί συναντούσαν εμπόδια. Πολλοί ιδιοκτήτες οικιών δεν δέχονταν να τοποθετήσει η Εταιρεία μονωτήρες στους τοίχους των. Εξάλλου για την επίστρωση των σιδηροτροχιών σε πολλά σημεία ανέμενε η Εταιρεία ν’ αποπερατωθούν εκτελούμενα έργα οδοποιίας.

Στα Ταμπάχανα χρειάστηκε να κοπεί μέρος του κήπου Γλαράκη και του διπλανού οικοπέδου. Ο Δήμος τ’ αγόρασε πληρώνοντας και για τα δύο ακίνητα 19.000 δρχ. Το στρώσιμο των σιδηροτροχιών διήρκεσε πέντε μήνες και ολοκληρώθηκε τα μέσα Σεπτεμβρίου 1901.

Το τροχιοδομικό δίκτυο της Πάτρας ήταν εξ αρχής ηλεκτροκίνητο, το πρώτο στην Ελλάδα (τα υπόλοιπα ως τότε ήταν ιππήλατα ή ατμήλατα), και γι' αυτό τον σκοπό είχε κατασκευαστεί εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος κοντά στη συνοικία Ιτιές, νότια και έξω από την πόλη. Η εταιρία που το ανέλαβε να το κατασκευάσει ήταν η Thomson-Houston.

Είχε δύο διαδρομές:

α) η πρώτη, της Κάτω Πόλης, ξεκινούσε απο την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε κατα μήκος την οδό Αγίου Ανδρέου και τερμάτιζε στις Ιτιές. Το μήκος της ήταν 5,3 χλμ.

Η Παλαιών Πατρών Γερμανού το 1915 (γραμμή 2 τραμ) και το 2020. Οι δύο φωτογραφίες είναι τραβηγμένες από τη γωνία με τη Χαραλάμπη στο ύψος του Ρωμαϊκού Ωδείου.

β) η δεύτερη διαδρομή, της Άνω Πόλης, ξεκινούσε και αυτή από την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε την οδό Αγίου Ανδρέου και έστριβε στην οδό Δ. Γούναρη, ακολούθως στην οδό Αγίου Γεωργίου και Π.Π. Γερμανού και τερμάτιζε στην πλατεία Ταμπαχάνων. Το μήκος της ήταν 1,7 χλμ.

Υπήρχαν δύο είδη αμαξών: αυτοκινούμενες και ρυμουλκούμενες. Το πλάτος τους ήταν 2 μ. και το μήκος τους 6 μ. Η τροφοδοσία συνεχούς ρεύματος γινόταν με εναέριο χάλκινο καλώδιο, το οποίο βρισκόταν σε ύψος 6 μέτρων πάνω από τις σιδηροτροχιές.

Ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1900 και ολοκληρώθηκε πλήρως το 1902 με τα εγκαίνια του δικτύου να πραγματοποιούνται στις 7 Απριλίου 1902 στο εργοστάσιο ρεύματος της εταιρείας με την παρουσία όλων των τοπικών αρχόντων και των πρόξενων ξένων χωρών.

Από την έναρξη της λειτουργίας του τραμ σημειώθηκαν πολλά ατυχήματα. Πάρα πολλά από αυτά ήταν θανατηφόρα, καθώς πολλοί πολίτες πηδούσαν στις άμαξες ενώ αυτές κινούνταν. Πολλά ατυχήματα γίνονταν και με κάρα τα οποία έμπαιναν στην πορεία του τραμ. Η εκμετάλλευση του τροχιοδρόμου διεκόπη στις 8 Μαρτίου 1917 λόγω της διακοπής παροχής φωταερίου ελλείψει καυσίμου ύλης ή λόγω της αδυναμίας του δικτύου ηλεκτροδότησης της περιοχής να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Σήμερα υπάρχουν σχέδια επανεγκατάστασης τροχιοδρομικού δικτύου στην πόλη της Πάτρας. Στις 6 Φεβρουαρίου 2018 εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Μεταφορών σύνδεση με tram-train της νέας υπογειοποιημένης σιδηροδρομικής γραμμής που θα κατασκευαστεί στην Πάτρα με τις δυτικές συνοικίες της πόλης με 2 γραμμές. Προκρίνεται η σύνδεση του προαστιακού σταθμού Ανθείας/Νέο Νότιο Λιμάνι με τη συνοικία Ταραμπούρα, τις εγκαταστάσεις του τέως ΤΕΙ, το νοσοκομείο Άγιος Ανδρέας και το Παμπελοποννησιακό Στάδιο.