Γράφει ο Γιάννης Μητράκος

Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού είναι ένα κόσμημα για την πόλη της Σπάρτης κι αποτελεί πλέον πόλο έλξης για κάθε επισκέπτη. Ανήκει στο Δίκτυο Μουσείων, που έχει ιδρύσει και συντηρεί το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και δημιουργήθηκε στο χώρο του κτιρίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας των αδελφών Παπαδολιά, που ηλεκτροδοτούσε τη Σπάρτη στα προπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια. Απ’ αυτό το κτίριο, που ανήκε στο Δήμο Σπαρτιατών και παραχωρήθηκε προθύμως για την ίδρυση του Μουσείου, η αρχιτεκτονική ομάδα, η οποία ανέλαβε το σχεδιασμό και την ανέγερσή του, διατήρησε μόνο ένα μέρος της πέτρινης πρόσοψης!

Το Μουσείο Ελιάς εντάχθηκε στο ΠΕΠ Πελοποννήσου και χρηματοδοτήθηκε από το Β΄και Γ΄Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Εγκαινιάστηκε το έτος 2003 κι έλαβε το βραβείο Αρχιτεκτονικού Έργου «ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ»! Διαθέτει άνω και κάτω όροφο, καθώς και ημιυπαίθριο χώρο έκθεσης, που ολοκληρώθηκε το 2007. Στον κάτω όροφο υπάρχει εκθετήριο προϊόντων προς πώληση και κυλικείο για τους επισκέπτες του. Διαθέτει συστήματα ψηφιακής παραγωγής και χώρο πολλαπλών χρήσεων για τις εκδηλώσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται κατά καιρούς. Έχει φιλοξενήσει την έκθεση για τα 2.500 χρόνια από τη μάχη του Μαραθώνα και την ανάπλαση της Μύρτιδος του κοριτσιού που πέθανε από τύφο στην πολιορκημένη από τους Σπαρτιάτες Αθήνα, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Στον άνω όροφο υπάρχουν οι πρώτες μαρτυρίες για την παρουσία της ελιάς στον ελληνικό χώρο, που αναφέρονται σε απολιθωμένα φύλλα από την καλντέρα της Σαντορίνης, ηλικίας 50.000 έως 60.000 ετών και πήλινες πινακίδες με γραμμική γραφή Β΄του 1400 π.Χ.. Παρατίθενται ακόμα στοιχεία και εκθέματα για τη σημασία της ελιάς στην οικονομία από την προϊστορία μέχρι την εποχή μας και για το ρόλο της στη διατροφή, στη φροντίδα του σώματος, στο φωτισμό και στη θρησκευτική λατρεία. Την εικόνα του ορόφου αυτού συμπληρώνουν δύο σύγχρονα έργα τέχνης, που αντλούν τη θεματολογία τους από το ελαιόδεντρο.

Στον κάτω όροφο παρέχεται στον επισκέπτη η δυνατότητα να παρακολουθήσει την τεχνολογία της παραγωγής του ελαιόλαδου από την αρχαιότητα μέχρι την προβιομηχανική περίοδο. Την έκθεση αποτελούν ένα μεταβυζαντινό μηχάνημα, ένα ζωοκίνητο ελαιοτριβείο από τη Λευκάδα κι ένα ξύλινο διπλό πιεστήριο με βαρούλκο από το Ξηροκάμπι. Υπάρχουν, ακόμα, αναπαραστάσεις μηχανοκίνητων ελαιοτριβείων (υδροκίνητο, ατμοκίνητο και ηλεκτροκίνητο), καθώς και αναφορά στην οικιακή και βιομηχανική σαπωνοποιία.

Στον ημιυπαίθριο χώρο εκτίθενται οι μηχανισμοί ενός προϊστορικού, ενός ελληνιστικού κι ενός βυζαντινού ελαιοτριβείου, τα οποία μπορούν να τεθούν σε μερική λειτουργία, αν το απαιτούν οι ανάγκες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και η ίδρυσή του κάλυψε ένα μεγάλο κενό στο μουσειακό χώρο της χώρας μας.

Αυτό το λαμπρό Μουσείο επισκεφτήκαμε, με τους μαθητές μας, τη Δευτέρα, 1η Απριλίου 2013, υλοποιώντας το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα που έχουμε καταρτίσει με τη Συνάδελφο κ. Βασιλική Φριντζίλα για την Τρίτη Τάξη του Σχολείου μας. Κοντά μας αυτή τη φορά είχαμε και την αδελφή της Βασιλικής την κ. Παναγιώτα Φριντζίλα και τους μαθητές του Δ1 τμήματος, που υλοποιούν φέτος εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ελιά και το λάδι. Ξεναγός μας ο τέως Διευθυντής του Τρίτου Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης και νυν συνταξιούχος Συνάδελφος κ. Ευστράτιος Δούνιας, ο οποίος ανταποκρίθηκε με πρόθυμία στο κάλεσμά μας. Εξοπλισμένος με κάρτες, με αντίγραφα αντικειμένων και άλλα, και προπάντων με απαράμιλλη ζωντάνια και διάθεση για προσφορά, ο αγαπητός Στράτης έδωσε για τα παιδιά τον καλύτερο εαυτό του!

Δυο γεμάτες ώρες κράτησε η ξενάγησή μας! Όταν τελειώσαμε, το ολόθερμο χειροκρότημά μας ήταν το «ευχαριστώ», από καρδιάς, για την ανιδιοτελή συμβολή του στην επίσκεψή μας σ’ αυτό το καταπληκτικό Μουσείο, που πρέπει να το επισκεφτούν, πρώτα-πρώτα, όλοι οι Σπαρτιάτες και οι Λάκωνες, για να μπορούν στη συνέχεια να το συστήσουν σε κάθε επισκέπτη της ιδιαίτερης πατρίδας μας!