Γράφει ο Γιάννης Μητράκος

Το σύγχρονο Σχολείο δεν μπορεί παρά να είναι ανοιχτό στην κοινωνία και στη ζωή, που σημαίνει ότι ο διδάσκαλος οφείλει και πρέπει να βρίσκει ή να δημιουργεί τις ευκαιρίες για να βγουν οι μαθητές του από τους τέσσερις τοίχους της αίθουσας για να γνωρίσουν την ιστορία, τον πολιτισμό και τη φύση του τόπου τους.

Με βάση αυτήν την παιδαγωγική αρχή σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε με την εκλεκτή Συνάδελφο κ. Βασιλική Φριντζίλα, κατά τη φετινή σχολική χρονιά, ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικών επισκέψεων, που έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο με μια απολύτως επιτυχημένη εκπαιδευτική εκδρομή, που πραγματοποιήσαμε με τους μαθητές μας, την Παρασκευή, 31 Μαΐου 2013, με προορισμό τις Μυκήνες, το Παλαμήδι και το Ναύπλιο.

Η αναχώρησή μας έγινε νωρίς το πρωί στις επτά και μισή, από το χώρο του Σχολείου, με το τουριστικό λεωφορείο του γραφείου ΚΟΣΚΙΝΑ ΤΟΥΡΣ και οδηγό τον εμπειρότατο κ. Δημήτρη Κοσκινά. Κοντά μας, ως συνοδοί, και οι Συνάδελφοι κ. Χαρίκλεια Ματά-Διδασκάλισσα και ο κ. Θεόφιλος Μηνακάκης – Καθηγητής Φυσικής Αγωγής. Τα παιδιά, γεμάτα ενθουσιασμό, επιβιβάστηκαν για την πρώτη τους σχολική εκδρομή εκτός νομού, ενώ κάποιοι γονείς ήλθαν να μας κατευοδώσουν.

Μετά από ένα ευχάριστο ταξίδι χωρίς ιδιαίτερα απρόοπτα φτάσαμε στην ώρα μας στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Μπροστά μας βλέπουμε τον επιβλητικό λόφο, που φιλοξένησε τη μητρόπολη του μυκηναϊκού κόσμου, η οποία έδωσε το όνομά της σε μια εποχή κι έναν πολιτισμό, που αναπτύχθηκε σε όλη την Ελλάδα ανάμεσα στο 16ο και 12ο αιώνα π.Χ.. Η κατοίκηση του λόφου ξεκίνησε από το 3.000 π.Χ., περίπου, όταν ο Περσέας, κατά τη Μυθολογία, ήλθε να εγκατασταθεί εδώ, κτίζοντας με τη βοήθεια των Κυκλώπων ένα μεγάλο κάστρο. Του έδωσε το όνομα Μυκήνες, είτε γιατί σ’ αυτόν το χώρο του έπεσε ο μύκης του ξίφους του (εξάρτημα που πλαισίωνε τη λαβή), είτε γιατί κάτω από τη ρίζα ενός μύκητα (μανιταριού), που ξερίζωσε, ανάβλυσε μια πηγή νερού.

Η βασιλική δυναστεία, όμως, που συνέδεσε το όνομά της με τις Μυκήνες, ήταν αυτή των Ατρειδών, που έζησε μέσα στα κυκλώπεια τείχη μια ζωή γεμάτη ηρωισμούς, πάθη και δεινά. Τα ονόματα των μελών της, με πρώτο αυτό του ιδρυτή της Ατρέα, πρωταγωνιστούν στα ομηρικά έπη, στις αρχαίες θεατρικές τραγωδίες, στη μετααναγεννησιακή κλασική ευρωπαϊκή και διεθνή λογοτεχνία (Αγαμέμνων, Κλυταιμνήστρα, Ιφιγένεια, Ηλέκτρα, Ορέστης, Αίγισθος).

Η ταύτιση αυτών των προσώπων με τα επιμέρους μνημεία είναι αβέβαιη και η αναφορά π.χ. σε «θησαυρό του Ατρέως» ή «τάφος του Αγαμέμνονος» ή «τάφος της Κλυταιμνήστρας» κλπ είναι εντελώς αυθαίρετη αν και λίαν γοητευτική. Το βέβαιο είναι πως σ’ αυτό το λόφο, την ακρόπολη των Μυκηνών, βρίσκονται σήμερα τα απομεινάρια από τη ζωή και τα έργα των Αχαιών Μυκηναίων.

Στεκόμαστε μπροστά από την κεντρική πύλη του κάστρου, τη θρυλική «Πύλη των Λεόντων», ένα μεγαλιθικό μνημείο το οποίο θεωρείται το πρώτο δείγμα μνημειώδους γλυπτικής στην Ευρώπη. Συμβολίζει τη δύναμη του βασιλικού οίκου των Μυκηνών και είναι το μοναδικό, αφού δεν βρέθηκε, ως τώρα, κανένα άλλο αντίστοιχο ανάγλυφο. Σε έναν τεράστιο ογκόλιθο τριγωνικού σχήματος, πάνω από το γιγαντιαίο υπέρθυρο της εισόδου, έχουν σκαλιστεί δύο λιοντάρια, που πατούν σε δύο βωμούς κι ανάμεσά τους υπάρχει ένας κίονας μινωικού τύπου.

Αμέσως μετά την είσοδο, στη δεξιά πλευρά, υπάρχει ο επονομαζόμενος «Ταφικός περίβολος Α΄», στον οποίο βρέθηκαν έξι μεγάλοι λακκοειδείς τάφοι που περιείχαν πολλά χρυσά αντικείμενα κι έργα τέχνης. Σ’ αυτούς υπολογίζεται πως είχαν ταφεί συνολικά δεκαεννιά άτομα (άνδρες, γυναίκες, παιδιά). Οι τάφοι ήταν σκεπασμένοι με τύμβο δηλαδή ξύλινη στέγη με επιχωμάτωση. Τα πρόσωπα μερικών νεκρών καλύπτονταν με χρυσές προσωπίδες και στα ρούχα των γυναικών ήταν ραμμένα χρυσά διακοσμητικά ελάσματα. Τα χρυσά αντικείμενα που βρέθηκαν στον Ταφικό Περίβολο Α΄ είχαν συνολικό βάρος δεκαπέντε κιλά! Ο πρώτος ανασκαφέας ήταν ο Ερρίκος Σλήμαν.

Παρακάμπτουμε κάποια από τα μνημεία για να επικεντρωθούμε στα κυριότερα. Έτσι φτάνουμε στην κορυφή του λόφου όπου βρισκόταν το μέγαρο του ηγεμόνα ένα ορθογώνιο αρχιτεκτόνημα που χωρίζεται σε πρόπυλο, πρόδομο και δόμο δηλαδή την αίθουσα του θρόνου με την κεντρική κατάγεια κυκλική εστία ανάμεσα σε τέσσερις κίονες που συγκρατούσαν το οπαίο της στέγης.

Από την κορυφή αγναντεύουμε τον κάμπο της Αργολίδας και συνειδητοποιούμε για ποιο λόγο επιλέχθηκε αυτό το μέρος από τους πρώτους οικιστές του. Η ακρόπολη των Μυκηνών είναι σε κυρίαρχη οχυρή θέση κι ελέγχει την αργολική πεδιάδα και τις οδούς επικοινωνίας προς κάθε κατεύθυνση της Πελοποννήσου και της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Στην επιστροφή μας στεκόμαστε για λίγο στον Ταφικό Περίβολο Β΄, που βρίσκεται έξω από τα κυκλώπεια τείχη. Στο χώρο αυτό βρέθηκαν είκοσι έξι τάφοι (κιβωτιόσχημοι και λακκοειδείς) από τους οποίους τέσσερις είχαν επιτύμβιες στήλες. Το έθιμο αυτό με τις επιτύμβιες στήλες εμφανίζεται εδώ για πρώτη φορά στην Ελλάδα και επιβιώνει ως τις ημέρες μας. Ένα άλλο ταφικό έθιμο που διαπιστώθηκε στον Ταφικό Περίβολο Β΄ήταν τα ονομαζόμενα «νεκρικά δείπνα», αφού πάνω στους τάφους και γύρω τους βρέθηκαν οστά ζώων και κομμάτια αγγείων. Οι ταφές συνοδεύονταν με πλούσια κτερίσματα όπως πήλινα αγγεία, χαλκινα όπλα, χρυσά κοσμήματα, αιχμές βελών κ.α.. Από τα πλέον σημαντικά είναι μια νεκρική προσωπίδα από ήλεκτρο, ένα αγγείο από ορεία κρύσταλλο με λαβ’η σε σχήμα πάπιας και ένας σφραγιδόλιθος με την παράσταση γενειοφόρου άνδρα.

Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκηνών, που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Είναι ένα σύγχρονο κτίριο χτισμένο σε τρία επίπεδα, που περιλαμβάνει τρεις αίθουσες εκθεμάτων, βιβλιοθήκη, γραφεία, εργαστήρια και αποθήκες. Την προσοχή μας κερδίζει η κυκλική προθήκη με τη γνωστή χρυσή βασιλική προσωπίδα του «Αγαμέμνονα», το χρυσό βασιλικό στέμμα, τα δύο ακέραια χάλκινα ξίφη με τις περίτεχνες πολυτελείς λαβές και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.

Το λεωφορείο μας μεταφέρει λίγο πιο κάτω, περίπου τετρακόσια μέτρα, για να επισκεφτούμε τον περίφημο θολωτό τάφο του Ατρέως ή Αγαμέμνονος. Πρόκειται για ένα επιβλητικό οικοδόμημα του 1250 π.Χ. που δημιουργήθηκε στην πλαγιά ενός υψώματος (σημερινός λόφος Παναγίτσα). Στην είσοδο του τάφου οδηγεί ένας δρόμος μήκους τριάντα έξι μέτρων και πλάτους έξι μέτρων. Τα πλευρικά τοιχώματα είναι κατασκευασμένα με ογκόλιθους. Η μνημειώδης πρόσοψή του έχει ύψος 10,5 μ., ενώ το μονοκόμματο υπέρθυρο με βάθος 5,2 μ. ζυγίζει 120 τόνους! Η εντυπωσιακή θόλος του είναι χτισμένη με 33 κανονικές ισοδομικές στρώσεις ογκολίθων στους οποίους έχουν βρεθεί ίχνη από χάλκινα καρφιά. Αυτό σημαίνει πως τα τοιχώματα του τάφου ήταν στολισμένα ίσως με χάλκινους ρόδακες. Ο τάφος, δυστυχώς, είχε λεηλατηθεί από τα αρχαία χρόνια, πολύ πριν φτάσει ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αιώνας μ.Χ.) στις Μυκήνες.

Από τις Μυκήνες κατευθυνόμαστε προς το Παλαμήδι. Μόλις φτάνουμε στην Ακρόπολη της Τίρυνθας κάνουμε μία στάση στο χώρο στάθμευσης για να δουν τα παιδιά το δεύτερο ανακτορικό κέντρο της Αργολίδας, που ίδρυσε ο Προίτος. Τα τείχη είναι «κυκλώπεια» και μάλιστα σε κάποια σημεία έχουν μεγαλύτερο πάχος από αυτά των Μυκηνών (17 μέτρα)! Στο εσωτερικό του βορείου τμήματος του τείχους υπήρχαν 24 εσωτερικά δωμάτια που εξυπηρετούσαν αμυντικούς κι αποθηκευτικούς σκοπούς. Το ανάκτορο της Τίρυνθας, που είχε στους τοίχους και στα δάπεδα τοιχογραφίες, καταστράφηκε από πυρκαγιά μετά από έναν καταστροφικό σεισμό (1200 π.Χ.).

Συνεχίζεται…