ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ. Μια ευρωπαϊκή ομάδα εμπειρογνωμόνων δημοσίευσε τεχνική έκθεση για το Κάστρο της Μονεμβασιάς στην Ελλάδα. Αυτός ο εξαιρετικός βυζαντινός και μεσαιωνικός οικισμός, πολιτιστικής και φυσικής σημασίας, επιλέχθηκε από την Europa Nostra για την έκδοση του 2025 του Προγράμματος «7 Πιο Κινδυνεύοντα Μνημεία» , το οποίο διεξάγεται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η υποψηφιότητα του Κάστρου της Μονεμβασιάς για το πρόγραμμα έγινε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Να σημειωθεί ότι στις 24 Σεπτέμβρη είναι η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΣτΕ.

Σύνοψη της Έκθεσης

Το Κάστρο της Μονεμβασιάς, σκαρφαλωμένο σε έναν βράχο στα ανοιχτά των ακτών της Πελοποννήσου, αποτελεί χώρο μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας. Ωστόσο, τώρα αντιμετωπίζει μια προγραμματισμένη παρέμβαση για την εγκατάσταση ενός τελεφερίκ, σχεδιασμένου για τη βελτίωση της πρόσβασης στην Άνω Πόλη. Ενώ ο στόχος της ενίσχυσης της καθολικής προσβασιμότητας υποστηρίζεται πλήρως, η ομάδα Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το τρέχον έργο ενέχει σοβαρούς κινδύνους οπτικής διείσδυσης, αρχαιολογικής διαταραχής και μόνιμης ζημιάς στο εύθραυστο φυσικό και πολιτιστικό τοπίο του χώρου.

Κατά τη διάρκεια της αποστολής τους στην Αθήνα και τη Μονεμβασιά τον Ιούλιο του 2025, οι Ευρωπαίοι εμπειρογνώμονες συναντήθηκαν με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, κατοίκους και ανεξάρτητα ενδιαφερόμενα μέρη. Ωστόσο, δεν κατέστη δυνατό να κανονιστούν συναντήσεις με το Υπουργείο Πολιτισμού ή τον Δήμο Μονεμβασιάς. Τέθηκαν επίσης ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, τις ελλείψεις στην Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και την έλλειψη ουσιαστικής διαβούλευσης με τις τοπικές κοινότητες.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η προσβασιμότητα μπορεί να επιτευχθεί μέσω εναλλακτικών, λιγότερο επεμβατικών μέτρων. Αυτά περιλαμβάνουν την αναβάθμιση υφιστάμενων ιστορικών μονοπατιών, τη διεξαγωγή αρχαιολογικής έρευνας και αποκατάστασης, την πραγματοποίηση μικρών βελτιώσεων στις υποδομές και την εισαγωγή ρυθμίσεων καθοδηγούμενης πρόσβασης. Όλες οι προσεγγίσεις είναι καλύτερα ευθυγραμμισμένες με τις αξίες πολιτιστικής κληρονομιάς του χώρου.

Συνεπώς, η ομάδα Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων συνιστά την αναστολή του έργου του τελεφερίκ μέχρι να διευκρινιστούν τα εκκρεμή νομικά και διαδικαστικά ζητήματα, να διεξαχθεί μια πλήρης εναλλακτική μελέτη και να πραγματοποιηθεί πραγματική συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών. Ζητά επίσης την προστασία των μη ανασκαμμένων αρχαιολογικών περιοχών, μια διεξοδική αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας και των επιπτώσεων στο τοπίο, καθώς και στενότερη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών, των εμπειρογνωμόνων και των τοπικών κοινοτήτων.

Τέλος, η έκθεση τονίζει ότι η προστασία της ακεραιότητας του Κάστρου της Μονεμβασιάς είναι ζωτικής σημασίας δεδομένης της πιθανής ένταξής του στον Ενδεικτικό Κατάλογο της Ελλάδας για υποψηφιότητα στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Συνοψίζοντας: η προσβασιμότητα πρέπει να βελτιωθεί, αλλά όχι εις βάρος της πολιτιστικής, αρχαιολογικής και φυσικής κληρονομιάς του χώρου. Χρειάζεται επειγόντως μια ισορροπημένη και βιώσιμη λύση – μια λύση που να διασφαλίζει την ένταξη, διαφυλάσσοντας παράλληλα αυτό το εξαιρετικό ορόσημο για τις μελλοντικές γενιές.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ