Γράφει ο Νίκος Μπακής*

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν είμαι αρχαιολόγος, ούτε έχω σπουδάσει σχετικά για να κρίνω τις ανακαλύψεις του κ. Σπυρόπουλου. Τον παρακολουθώ στενά, εδώ και αρκετά χρόνια με μεγάλο ενδιαφέρον, για τα ευρήματα των ανασκαφών του. Έχω όμως αγάπη για τον τόπο μου, κατάγομαι από την περιοχή κι έτσι γνωρίζω αρκετά στοιχεία για την συγκεκριμένη ανασκαφή και ότι η ανακάλυψη αυτή έχει αποσπάσει θετικά σχόλια από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Το Σεπτέμβριο του 2013 ο κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος παραχώρησε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο notospress, όπου ανέφερε χαρακτηριστικά ότι κάποιοι αρχαιολόγοι τον εμπόδισαν και διέπραξαν ένα τρομερό έγκλημα κατά της Ομηρικής Λακεδαίμονος: «Απέκριβαν τεχνηέντως κι εξακολουθούν ακόμη να μην μπορούν να διαλευκάνουν μερικά ζωτικά ζητήματα της ιστορίας της Σπάρτης. Διάβασα προ ημερών άρθρο του πρώην Εφόρου Αρχαιοτήτων της Λακωνίας του Χρύσανθου Χρήστου, ο οποίος στη συνέχεια έγινε καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και Ακαδημαϊκός. Έγραφε ως επίτιτλο «Τα δυσχερή και άλυτα προβλήματα της Σπάρτης». Βεβαίως είναι άλυτα και δεν θα τα λύσουν ποτέ αν δεν αναφερθούν στην μητέρα – πόλη της Σπάρτης που ήταν αυτή εδώ η περιοχή, η Λακεδαίμων ένα σημαντικό τμήμα της οποίας υπήρξε η Πελλάνα.

Αυτή κληρονόμησε το ευρύτερο όνομα της Λακεδαίμονος. Βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερη γεωφυσική ιδιαιτερότητα του Ελληνικού χώρου. Έχουμε με τεράστια κοιλάδα ανάμεσα στον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα που κάποτε ήταν μια τεράστια λίμνη, μια λιμνοθάλασσα που κατέληγε στον Ευρώτα. Ο δίαυλος, ο λώρος, που συνέδεε την περιοχή με την θάλασσα και με τον αρχαίο κόσμο ήταν ο Ευρώτας. Φαρδύς και όπως λέει ο Παυσανίας «ο Βασιλιάς της Σπάρτης Ευρώτας συνέλεξε τα λιμνάζοντα ύδατα, τα διοχέτευσε μέσα σε ένα ρέμα, το ονόμασε Ευρώτα κι έτσι αποστράγγισε την περιοχή και συνέδεσε το χώρο της Λακεδαίμονος. Ένας γεωφυσικός χώρος που οργανώθηκε πλέον και πολιτικά, ως πολιτεία, κοινοπολιτεία μικρών νησιών μέσα στη λιμνοθάλασσα.

Μία από αυτές τις νησίδες ήταν ο λόφος Παλαιόκαστρο που είχε την τύχη να διαδεχθεί την παλαιά Μινυακή, Αργοναυτική Λακεδαίμονα και να φιλοξενήσει στα ιστορικότερα μυκηναϊκά χρόνια το Παλάτι, το οποίο έφθασε μέχρι τον Μενέλαο και την Ελένη.
Έχουμε μπροστά μας μια έρευνα που ξεκίνησε πριν 200 χρόνια, όταν ελευθερώθηκε η πατρίδα μας. Η Σπάρτη ερευνήθηκε εντατικά. Από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία και άλλους φορείς. Το ίδιο και η περίμετρος. Όλη η Λακωνία. Το ερώτημα είναι: Που ήταν αυτό το Ανάκτορο. Οι Άγγλοι σκάβοντας στο λόφο στα Μενελάϊα διαπίστωσαν ότι υπήρχαν δύο πρώιμα μυκηναϊκά ανάκτορα του 1600 π. Χ. περίπου.

Ο Hector Catling* (Άγγλος αρχαιολόγος), που είχα την τιμή να είμαι φίλος και συνεργάτης του όταν ήμουν Έφορος Αρχαιοτήτων, ολοκλήρωσε μια έρευνα 150 ετών, (off and on που λένε οι Άγγλοι). Ο άνθρωπος ήταν έντιμος ερευνητής. Το λέω αυτό κατά αντιδιαστολή προς μερικούς νεοφώτιστους αρχαιολόγους οι οποίοι μεταφέρουν κατά την κρίση τους το Ανάκτορο από εδώ και από εκεί, όπου τους αρέσει κι ενδεχομένως μεταφέρουν και κατά ποινικό τρόπο ευρήματα από το ένα μέρος στο άλλο. Ο Κάτλινγκ, ως σοβαρός κι έντιμος επιστήμων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να είναι στα Μενελάϊα το Μυκηναϊκό κέντρο της εποχής του Μενελάου διότι τα ευρήματα σταματούν γύρω στο 1400 π. Χ. ενώ ο ιστορικός Μενέλαος (γιατί πέραν του επικού χαρακτήρα, έχει και ιστορικό χαρακτήρα) πρέπει να τοποθετηθεί στην εποχή του Τρωικού Πολέμου, δηλαδή γύρω στο 1230 με 1180 π. Χ.

Οι ανασκαφές που έγιναν στα άλλα Πελοποννησιακά ανάκτορα, στην Πύλο, στις Μυκήνες κλπ, έφεραν στο φως ανακτορικά κέντρα αυτής της περιόδου. Στη Λακωνία τι γινόταν; Που ήταν το ανάκτορο;
Θα επαναλάβω τον αφορισμό ενός διαπρεπούς αμερικανού αρχαιολόγου του Jeremy Rutter, ο οποίος συνοψίζει τα στοιχεία που συγκροτούν τον ισχυρισμό ότι ένας έχει βρει ένα Μυκηναϊκό Ανακτορικό Κέντρο.
Πρέπει να έχει μια Ακρόπολη που να περιβάλλεται από κυκλώπειο τείχος, το οποίο να κλείνει μέσα μια πηγή, ώστε σε περίπτωση πολιορκίας να μπορούν να έχουν νερό κάτω από τα πόδια του εχθρού, δηλαδή υπόγεια πηγή. Να υπάρχει ένα Μέγαρο, δηλαδή η οικία του Βασιλιά που είναι συγχρόνως και θρησκευτικό κέντρο πίσω από το Μέγαρο. Πρέπει να υπάρχει ένα Διοικητικό συγκρότημα. Διότι τα ανάκτορα τα Μυκηναϊκά δεν είναι επαύλεις, είναι διοικητικά κέντρα. Αυτό σημαίνει ότι ο βασιλιάς κατοικεί στο Μέγαρο και ασκεί καθήκοντα θρησκευτικά και πολιτικά. Πίσω από αυτόν είναι όλη η ιεραρχία του κράτους, αρχεία, τεχνίτες, στρατιώτες. Όλα αυτά είναι γραμμένα σε πινακίδες. Το τελευταίο που πρέπει να βρει κανείς είναι ένα Βασιλικό Νεκροταφείο. Όχι έναν τάφο. Να γιατί δεν μπορεί το Βαφειό να διεκδικήσει το Ανάκτορο. Γιατί πρόκειται για μεμονωμένο τάφο ενός πρίγκιπα του Βαφειού.
Εδώ στην Πέλλάνα έχουμε αυτά τα στοιχεία;
Έχουμε Ακρόπολη; Έχουμε!
Έχουμε μια πηγή; Ναι και μάλιστα διάσημη. Είναι αέναη πηγή και αιωνόβια όπως την χαρακτήρισε ο Παυσανίας, όταν την βρήκε μετά από χιλιάδες χρόνια και την ονόμασε Πελλανίδα πηγή. Αγνοούμε πως λεγόταν στα Μυκηναϊκά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η πηγή είναι υπόγεια.
Έχουμε βασιλικό νεκροταφείο; Βεβαίως και έχουμε! Ένας από τους τάφους είναι ο μεγαλύτερος στο είδος του σε όλο τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Είναι λαξευτός τάφος μέσα στον Βράχο. Ένα αριστούργημα κατασκευής. Το μεγαλύτερο μνημείο του Μυκηναϊκού μας Πολιτισμού.

Οι Αρχαιολόγοι εθελοτυφλούν. Το χειρότερο δε είναι ότι κάνουν τον εξής συλλογισμό: «Είναι δυνατόν να έχουμε εδώ το βασιλικό νεκροταφείο και το Ανάκτορο να είναι στο Ξηροκάμπι για παράδειγμα…» (!!!) Τα ίδια έκαναν στον Ανδρόνικο. Τον βασάνιζαν…
Οι Αρχαιολόγοι, το Κ.Α.Σ., εκλήθησαν εδώ στην Πελλάνα όταν τελείωσα την ανασκαφή μου και ζήτησα όπως είθισται να συνεχίσω συνταξιοδοτημένος την ανασκαφή μου δικαιωματικά. Άρχισαν λοιπόν: «Σου δίνουμε την ανασκαφή, αλλά σου βάζουμε στο κεφάλι γύρω στους 30 αρχαιολόγους». Οι περισσότεροι εξ αυτών συκοφάντες, τους οποίους έσυρα στα δικαστήρια, εξευτελίστηκαν (Θέμελης, Παναγιωτοπούλου, Θέμος). Τους ρωτώ: «Είναι ανάκτορο στην Πελλάνα;» και αναμένω την απάντηση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Τι έβγαλαν ως πόρισμα της αυτοψίας; «Η Πελλάνα έχει πολλά σημαντικά αρχαία». Ρωτώ πάλι: «Τι θα βάλουμε ως πινακίδα στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο;» Είναι άραγε αυτή επιστημονική πληρότητα, για να μην πω εντιμότητα; Τελικά κατέληξαν ότι είναι Ελληνιστικός οικισμός…
Και βέβαια προέβησαν στο εξής τερατούργημα: Βρήκαμε ένα καταπληκτικό τάφο και το Πάσχα του 2002, Μεγάλη Πέμπτη έφεραν 250 τόνους νταμαρίσιο χαλίκι και τον κατέχωσαν. Κι ερωτώ: σε ποια χώρα του κόσμου θα καταστρεφόταν ένα μνημείο που ο Νόμος προστατεύει;
Οι γυναίκες της Πελλάνας, τους πήγαν στα δικαστήρια, έδωσαν αγώνα… Ο πρόεδρος του Κ.Α.Σ. δεν είχε το θάρρος να αναλάβει την ευθύνη και να τα προστατεύσει… Προφανώς κατέστρεψαν το μνημείο, έχουν περάσει 10 χρόνια και δεν τον ανοίγουν. Παρόλο που υποσχέθηκαν ότι σε λίγους μήνες θα τον άνοιγαν.
Πολύ σύντομα δημοσιεύω τα ευρήματα της ανασκαφής μου σε τρίτομο σύγγραμμα 1.500 σελίδων, στο οποίο περιέχεται η απόδειξη και η τεκμηρίωση. Περιμένω να πάρουν θέση. Γιατί σήμερα τους καλούμε να διοργανώσουμε ένα Διεθνές Συνέδριο, αλλά αρνούνται διότι ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Ισχυρίζονται καθηγητές όπως ο Θέμελης ότι εδώ, στην Πελλάνα υπήρχε Ελληνιστικός οικισμός οχυρωμένος. Την στιγμή που αυτή η Σπάρτη ήταν ανοχύρωτη. Δυστυχώς αυτοί είναι οι επιστήμονες στην Ελλάδα. Λυπάμαι!»

Ο κ. Πέτρος Θέμελης** επισκέφθηκε την Σπάρτη, ως αντιπρόεδρος του κλιμακίου του «ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ» και απάντησε σε ερώτηση του δημοσιογράφου Ηλία Μπόνου, στα όσα καταγγέλλει ο κ. Σπυρόπουλος.
Δείτε τι απάντησε στο σχετικό βίντεο.

(*)Σημειώσεις:
* Ο αρχαιολόγος Hector William Catling (1924 – 2013) διετέλεσε Διευθυντής της Βρετανικής Σχολής Αθηνών από το 1971 και έως τη συνταξιοδότησή του το 1989. Διενήργησε εκτενείς ανασκαφικές έρευνες στην Κνωσό, καθώς και στα Μενελάϊα της Σπάρτης και στο ιερό του Διός Μεσσαπέως στη θέση Τσάκωνα.
Ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ήταν επίτιμο μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρίας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.
** Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης είναι ένας καταξιωμένος αρχαιολόγος, που το όνομά του έγινε γνωστό από τις ανασκαφές του στην αρχαία Μεσσήνη. Το 1986 το Συμβούλιο της Αρχαιολογικής Εταιρίας τού ανέθεσε τη διεύθυνση των ανασκαφών, οι οποίες με παράλληλες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης των μνημείων συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Η αρχαία Μεσσήνη είναι μια από τις σημαντικές σε μέγεθος, μορφή και διατήρηση πόλεις της αρχαιότητας, που έχει ακόμα πολλά να προσφέρει. Δεν διαθέτει μόνον ιερά και δημόσια οικοδομήματα, αλλά και οχυρώσεις επιβλητικές και κατοικίες και ταφικά μνημεία. Διαθέτει, εκτός των άλλων, το σπάνιο προνόμιο να μην έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεότερους οικισμούς και να βρίσκεται σε ένα κατεξοχήν μεσογειακό αλώβητο περιβάλλον, με το δεσπόζοντα γυμνό ασβεστολιθικό όγκο της Ιθώμης, όπου η ακρόπολη, και η χαμηλή εύφορη κοιλάδα γύρω από την αρχαία πόλη.


Ο Νίκος Μπακής είναι μέλος «ΕΛΠΙΔΑ ΚΙΝΗΜΑ ΠΟΛΙΤΩΝ», μέλος Δ.Σ. Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δήμου Σπάρτης