Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Σεβαστέ μου , κύριε Καθηγητά

Με πολλή χαρά έλαβα προ ημερών το νέο σας βιβλίο με τίτλο:
ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ - Η τελευταία πράξη του Βυζαντινού Ελληνισμού,
(το οποίο εκδόθηκε με την ευγενική χορηγία του Συνδέσμου των εν Αττική Λακεδαιμονίων και του κ. Κώστα Δ. Μπεκιάρη , Προέδρου του Συνδέσμου ) με μια ιδιόχειρη αφιέρωσή σας , περίσσευμα της αγάπης σας για μένα , αγάπη που εγώ , ένας από τους πολλούς παλιούς μαθητές σας , θεωρώ ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τη ζωή μου και ακριβό παράσημο για την ελάχιστη προσπάθεια προσφοράς και παρουσίας μου μέσα στη μικρή μας κοινωνία και στο σχολείο.

Κι αυτό το βιβλίο σας , κύριε Καθηγητά , μαρτυρά , μέσα στις 478 σελίδες του , την υψηλή επιστημονική σας κατάρτιση , συγκρότηση κι επάρκεια , μαζί και τη στέρεα σφυρηλατημένη φιλοσοφική σας θεώρηση της ιστορίας , της κοινωνίας και της ζωής των ανθρώπων . Μαρτυρά ακόμα τον ατελείωτο πνευματικό (κι όχι μόνο) μόχθο του Ανθρώπου των Γραμμάτων , τις ατελείωτες ώρες της αγρύπνιας και της δημιουργίας , της αναδίφησης στις πηγές και στη βιβλιογραφία , της σύνθεσης όλου αυτού του τεράστιου υλικού (208 βιβλιογραφικές παραπομπές !!!) μέσα από το φίλτρο της προσωπικής υπόστασης αλλά και της απόλυτης γνώσης του αντικειμένου , πράγμα που καθιστά το όλο έργο όχι μια απλή συρραφή στοιχείων της βιβλιογραφίας αλλά ένα προσωπικό ιστορικό πόνημα ανεκτίμητης αξίας , που έχει συγχρόνως και λογοτεχνικά χαρακτηριστικά υψηλής αισθητικής , μαζί και τον αριστοτεχνικό χειρισμό της ελληνικής Γλώσσας έτσι όπως μας τον διδάσκατε κάποτε στις σχολικές αίθουσες.

Στο βιβλίο σας αυτό , που αποτελεί σημαντική προσφορά στη σημερινή φτωχότατη βιβλιογραφία σχετικά με το Βυζάντιο , αναδεικνύεται με ενάργεια η τραγική όσο και μεγαλειώδης πορεία του Δεσποτάτου του Μυστρά , που αποτέλεσε , μέσα στο λυκόφως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας , τον πυρήνα της αναγέννησης του Ελληνικού ΄Εθνους , το οποίο (φευ) θα ανδρωνόταν μέσα στο σκοτάδι των τεσσάρων αιώνων της τουρκοκρατίας για να αναγεννηθεί με τη μεγαλειώδη Επανάσταση του 1821.

Η είσοδος του Μυστρά στην Ιστορία με το περίφημο κάστρο του Βιλλεαρδουίνου , η περίοδος της ημιανεξάρτητης αυτοκρατορικής επαρχίας , η πρόσκαιρη ευημερία – απότοκος της τολμηρής πολιτικής του Μανουήλ Παλαιολόγου , οι αγώνες των Παλαιολόγων για την ανάκτηση του ελέγχου όλης της Πελοποννήσου , η Δεσποτεία του Θεοδώρου Β΄ Παλαιολόγου – η μακρότερη περίοδος ειρήνης και η ολοκλήρωση της απελευθέρωσης της Πελοποννήσου , οι αγώνες του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην Πελοπόννησο και οι πρώτες δυναστικές διαφωνίες , η περίοδος της Δεσποτείας του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου , οι τελευταίοι Δεσπότες Παλαιολόγοι και η τελευταία περίοδος του Δεσποτάτου του Μυστρά , αποτελούν τα κεφάλαια-υφάδια πάνω στα οποία πλέκεται , στο πρώτο μέρος του βιβλίου σας , η Ιστορία του Δεσποτάτου του Μυστρά.

Στο δεύτερο μέρος περιγράφεται με γλαφυρότητα το αστικό τοπίο του Μυστρά , τα σπίτια και τα παλάτια , οι εκκλησίες , η αρχιτεκτονική και η ζωγραφική που μορφοποιούν το Άγιο και προαναγγέλλουν τη Νεοελληνική Συνείδηση , οι Λόγιοι του Μυστρά και η καθημερινότητα των Βυζαντινών .
Τέλος , στο Επίμετρο , φωτίζεται ο Μυστράς κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και αναλύεται η διοικητική του οργάνωση , η οικονομία και η δημογραφική κατάστασή του .
Το βιβλίο κλείνουν δύο πίνακες με την αυτοκρατορική δυναστεία των Παλαιολόγων και τους ηγεμόνες του Δεσποτάτου του Μορέως , βιβλιογραφία , ευρετήριο και φωτογραφικό παράρτημα .

Κύριε Καθηγητά
Γνωρίζοντας ότι θα προσκρούσω στη σεμνότητα που σας διακρίνει , θα αντιγράψω από το βιβλίο το λιτό βιογραφικό σας , αφού σας ζητήσω , προκαταβολικά , συγγνώμη για την «αυθαιρεσία» μου :
«Ο Δημήτριος Γ. Κατσαφάνας – συγγραφέας – ερευνητής της υστεροβυζαντινής περιόδου – γεννήθηκε στην Παλαιοπαναγιά του Δήμου Σπαρτιατών το 1928 . Σπούδασε κλασική και βυζαντινή φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1948-1953) . Δίδαξε επί δεκαετίες στο εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης και διετέλεσε διαδοχικά γυμνασιάρχης , λυκειάρχης και προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης νομού Λακωνίας , οπότε και παραιτήθηκε από την ενεργό υπηρεσία (1985) .
Είναι τακτικό μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών , του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» , της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρείας Πληθωνικών Σπουδών και της Εταιρείας Φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου .
Για τη συμβολή του στην ανάδειξη του ιστορικού νοήματος του Μυστρά και για το εκπαιδευτικό του έργο , η Διεθνής Φιλοβυζαντινή Ακαδημία (Miami U.S.A.) , με πρόταση του Εξαρχάτου της Ελλάδας του Βυζαντινού Τάγματος του Αγίου Ευγενίου της Τραπεζούντος , του απένειμε την τιμητική διάκριση με τον τίτλο Doctor Laureatus.
To ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται σε θέματα βυζαντινής ιστορίας και φιλολογίας με αναφορά στο Μυστρά . Η συγγραφική του δράση αποκρυσταλλώνεται σε αυτοτελή έργα και σε ποικίλου περιεχομένου δημοσιεύματα :
Α. Αυτοτελή βιβλία :
1.«Κοινωνία και ζωή» (δοκίμια για τους υποψηφίους των ανωτάτων σχολών) , εκδόσεις «Γρηγόρη» , Αθήνα , 1975 , σσ . 340 .
2.«Στη σκιά του Ταϋγέτου : Παλαιοπαναγιά , Ανώγεια και Ξηροκάμπι» (ιστορική διαδρομή από τις ρίζες μέχρι το 1940) , (βραβείο Μοσκόβη) , αυτοέκδοση , Αθήνα , 1989 , σσ . 420 .
3.«Ζερμπίτσα , το ιερόν και σεβάσμιον μοναστήριον» , β΄ έκδοση ERGO m & p Γραφικές Τέχνες Ε.Π.Ε. , Αθήνα , 1995 , σσ 205 .
4.«Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος , Ο μεγάλος Μυστικός του Βυζαντίου , μια γνήσια ποιητική πνοή» , (βραβείο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) , εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ , Σπάρτη , 1999 , σσ 183 .
5.«Το Πριγκιπάτο του Μορέως» ( «La principaute francaise de Moree») , εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ , Σπάρτη , 2003 , σσ 304 .
6.«Το Πνεύμα του Μυστρά» , υπό έκδοση από τις εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ , Σπάρτη , σσ 660 .
7.«Οι Λεόπουλοι από το Μεταβυζαντινό Μυστρά στη νέα Σπάρτη (1694-1950)» , σσ 600 (ιστορική έρευνα , υπό έκδοση) .

Β.Δημοσιεύματα ιστορικής έρευνας και φιλοσοφικού στοχασμού , ενδεικτικά :
1.«Το πρόβλημα της αληθείας εις τον Πλάτωνα και Μάρτιν Χάιντεγγερ» , δελτίον Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων , τχ. 53-54 (έτος ΚΖ΄=1975) , τομ. 27 , σσ . 109-119 .
2.«Αναφορές στην ουσία της φιλοσοφίας του Μυστρά» , περιοδικόν «Πελοποννησιακά» της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών , παράρτημα 16, Πρακτικά του εκτάκτου Πνευματικού Συμποσίου: «Από τη φωτεινή κληρονομιά του Μυστρά στην Τουρκοκρατία» , ( Σπάρτη-Μυστράς , 27-29 Μαΐου 1988) , (Αθήνα , 1990) , σσ. 161-167 .
3.«Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων , έμμεσος εμπνευστής του εικονογραφικού προγράμματος της Σχολής των Αθηνών του Ραφαήλ στο Βατικανό» .
4. «Θάνατος και Ανάσταση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου , του Οδυσσέα Ελύτη και η δίψα στο Μυστρά του Γιάννη Ρίτσου» . (έργα παράλληλα) , (η τραγική διάσταση των προσώπων) , στα Τετράδια Ευθύνης , τομ. 40 (Οδυσσέας Ελύτης – Γιάννης Ρίτσος) , Αθήνα , 2003 , σσ. 80-99 .
5. «Πληροφορίες από τον υπ’ αριθμ. 61 ανέκδοτο κώδικα της Μονής Ιβήρων για συμβάντα στη Λακωνία του 1685 – 1730» , πρόδρομη ανακοίνωση στα Πρακτικά του ΣΤ΄ Πανελλήνιου Συνεδρίου του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών , με θέμα : «Λακωνία: Γλώσσα , Ιστορία , Πολιτισμός» , Αρεόπολη , 14-16 Μαΐου 2004 , σσ . 195-204 . Τελική ανακοίνωση : Λακωνικαί Σπουδαί , Περιοδικό Σύγγραμμα της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών , τόμος ΙΙΙ , εν Αθήναις 2006 .
6. «Η δοκιμασία της ιδέας του ΄Εθνους» , και πολλές άλλες μελέτες , άρθρα και δοκίμια , τα οποία έχουν δημοσιευτεί από το 1975 έως το 2010 σε περιοδικά συγγράμματα , πρακτικά συνεδρίων , στα περιοδικά Ευθύνη , Επιστήμη και Παιδαγωγία , περιοδικό Λακωνικά και σε τοπικές εφημερίδες της Σπάρτης .

Κύριε Καθηγητά ,
Πραγματικά , κάθε ελληνικός τόπος θα επιθυμούσε , και θα το θεωρούσε υψίστη τιμή και περηφάνιά του , να έχει γεννήσει έναν άνθρωπο του Πνεύματος με το δικό σας βεληνεκές και ανάστημα , με τέτοιο , τεράστιου ειδικού βάρους , πρωτότυπο επιστημονικό – πνευματικό έργο . Σ’ αυτό , βεβαίως , να προσθέσουμε και την πολύχρονη και πολύτιμη προσφορά σας στην εκπαίδευση από τη θέση του μάχιμου εκπαιδευτικού αλλά και από εκείνην του στελέχους σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαιδευτικής ιεραρχίας.

Για τους λόγους αυτούς με έκπληξη οδυνηρή διαπιστώνει κανείς , διαβάζοντας το βιογραφικό σας , ότι η μοναδική τιμητική διάκριση που έχετε λάβει προέρχεται από τη Διεθνή Φιλοβυζαντινή Ακαδημία που εδρεύει στο Μαϊάμι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής !!! Αυτό , βεβαίως , δε μειώνει καθόλου την αξία της συγκεκριμένης βράβευσης . Τουναντίον . Θα περιμέναμε όμως αυτή να βρίσκεται ανάμεσα σε πολλές ελληνικές τιμητικές διακρίσεις και δη λακωνικές και σπαρτιατικές που όμως λάμπουν δια της απουσίας τους.

Τούτο , ανάμεσα σ’ άλλα , μου θυμίζει και την περίπτωση του Σίμωνα Καρρά , του μεγάλου ερευνητή της δημοτικής και βυζαντινής μουσικής μας παράδοσης , ο οποίος ζήτησε κάποτε από το υπουργείο πολιτισμού μιαν επιχορήγηση για να ταξιδέψει στην Ελλάδα και να συγκεντρώσει ξεχασμένα δημοτικά τραγούδια , ερμηνευμένα από τους ίδιους τους ντόπιους λαϊκούς ανθρώπους – ερμηνευτές . Το υπουργείο , το οποίο , προφανώς , είχε τα χρήματα για άλλους σκοπούς , αρνήθηκε κατηγορηματικά , με την αιτιολογία ότι απαγορεύεται εκ του Νόμου να διαφημίζονται ιδιώτες με κρατικά χρήματα . Δηλαδή , η «οξύνους» ελληνική πολιτεία θεωρούσε ότι η γριούλα που θα τραγουδούσε σ’ ένα χωριό στα ΄Αγραφα κάποιο ντόπιο δημοτικό τραγούδι , για να το καταγράψει ο Καρράς και να το βάλει σε δίσκο , θα διαφημιζόταν και θα έκανε καριέρα στο τραγούδι και στη λεγόμενη show biz με κρατικά χρήματα !!! Το αποτέλεσμα ήταν να προσφερθεί το αμερικάνικο ίδρυμα FORD να γίνει χορηγός της παραγωγής και να βγάλει ο Σίμωνας ο Καρράς μια καταπληκτική σειρά δίσκων με δημοτικά τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα στους οποίους φιγουράρει (δικαίως) φαρδιά - πλατιά η υπογραφή του Ιδρύματος FORD , προς αιώνια ντροπή της ελληνικής πολιτείας.

Το γεγονός αυτό , βεβαίως , της μη επίσημης , δηλαδή , αναγνώρισής σας από τους θεσμικούς εκπροσώπους της ελληνικής και τοπικής κοινωνίας , ουδόλως υποτιμά εσάς προσωπικά ούτε την προσωπικότητά σας ούτε το πνευματικό έργο σας και την εν γένει πολιτιστική , πνευματική , εκπαιδευτική και κοινωνική προσφορά σας στον τόπο . Γνωρίζουμε πολύ καλά ΚΑΙ το ήθος σας ΚΑΙ τη σεμνότητα του χαρακτήρα σας ΚΑΙ την ανιδιοτελή διάθεση προσφοράς σας στην τοπική κοινωνία ΚΑΙ το γεγονός ότι το αξιόλογο και σημαντικότατο πνευματικό σας έργο δεν το δημιουργήσατε για λόγους προσωπικής προβολής , καταξίωσης και υστεροφημίας.

Όμως , το γεγονός αυτό , βεβαίως υποτιμά την ελληνική και τοπική κοινωνία , έτσι όπως αυτή εκφράζεται από τους θεσμούς , η οποία κοινωνία , για λόγους που δεν είναι της παρούσης να εξηγηθούν , φέρεται συμπλεγματικά και αχάριστα προς τους ανθρώπους εκείνους που αποτελούν τον πνευματικό της ανθό , ό,τι , δηλαδή , πολυτιμότερο και αξιολογότερο μπορεί να παρουσιάσει ως επίτευγμα κάθε κοινωνία ανθρώπων.

Κάπου , ο Ηρόδοτος αναφέρει το παράδειγμα ενός «μαθητευόμενου» τυράννου , ο οποίος έστειλε απεσταλμένο σε ένα συνάδελφό του , έμπειρο κι επιτυχημένο τύραννο άλλης περιοχής , για να ρωτήσει και να μάθει ποιο ήταν το μυστικό της επιτυχημένης τυραννίας του . Ο έμπειρος αυτός τύραννος δεν έδωσε καμιά απάντηση στον απεσταλμένο που του έθεσε το ερώτημα . Τον πήρε όμως απ’ το χέρι και τον οδήγησε στα χωράφια με τα ώριμα για θερισμό στάχυα . Εκεί πήρε ένα δρεπάνι και περπατώντας σιωπηλός μέσα στα στάχυα έκοβε τα κεφάλια από εκείνα που προεξείχαν σε ύψος από τ’ άλλα . Ο απεσταλμένος επέστρεψε στο αφεντικό του και του εξέθεσε τα καθέκαστα . Και τότε εκείνος κατάλαβε πολύ καλά πώς έπρεπε να κυβερνήσει για να θωρακίσει και να διαιωνίσει την τυραννία του .
Ομοίως και κάθε σκεπτόμενος πολίτης της Σπάρτης καταλαβαίνει πολύ καλά γιατί, τόσον εσείς όσο και μια σειρά άλλων επιφανών συμπολιτών μας που αγωνίζονται καθημερινά για να ανεβάσουν το επίπεδο του πολιτισμού μας και να τιμήσουν την πόλη τους , σπάζοντας τα ασφυκτικά σύνορα της απομόνωσής της που έχουν στηθεί από τα μέσα , αντιμετωπίζονται , επισήμως , με παγερή αδιαφορία , τουλάχιστον.

Κύριε Καθηγητά ,
Εμείς , οι παλιοί μαθητές σας αλλά και οι πολίτες του τόπου στη συντριπτική τους πλειοψηφία , οφείλουμε να σας απευθύνουμε , δημοσίως , ένα μεγάλο και ειλικρινές ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ και να σας ευχηθούμε να είστε πάντα καλά και να δημιουργείτε για το Πνεύμα , για τον Πολιτισμό , για την Ιστορία , για τον Άνθρωπο , για την Ελλάδα , για τη Σπάρτη . Και γνωρίζουμε καλά ότι αυτό το ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ μαζί με την άδολη αγάπη μας είναι για σας η μεγαλύτερη τιμητική διάκριση που θα επιθυμούσατε να λάβετε ποτέ .