ΣΠΑΡΤΗ. Ξεκινούν το Σάββατο 11/9, οι εργασίες του διήμερου Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα «Διεθνείς Σχέσεις στην αρχαιότητα: Η περίπτωση της Σπάρτης», που διοργανώνει το Ινστιτούτο Σπάρτης και τελεί υπό την αιγίδα και την οικονομική στήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Επιμελητηρίου Λακωνίας.

Το σημαντικό Συνέδριο πραγματοποιείται 11 και 12 Σεπτεμβρίου, στο αμφιθέατρο της Σχολής Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής, στη Σπάρτη.

Με την Ανακοίνωσή του που τιτλοφορείται, «Η Σπάρτη ως μεγάλη δύναμη: Μια συγκριτική ανάλυση», ο κ. Κωνσταντίνος Κολιόπουλος, αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Διεθνών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ανοίγει τον χορό των Ανακοινώσεων του Διεθνούς Συνεδρίου.

Το notospress.gr απευθύνθηκε στον κ. Κολιόπουλο για να πληροφορηθεί όψεις της Αρχαίας Σπάρτης που αυτός απεκόμισε, μελετώντας την.

Ποιοι είναι οι άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η ανακοίνωση σας;

Η ανακοίνωση τιτλοφορείται, «Η Σπάρτη ως Μεγάλη Δύναμη: Μια συγκριτική ανάλυση», θα αναλύσω δηλαδή κάποιους τομείς της συμπεριφοράς των Μεγάλων Δυνάμεων, πώς τα πηγαίνουν με τους συμμάχους τους, εάν κυριαρχούν στην περιφέρειά τους, πόσο έχουν μακροημερεύσει ως Μεγάλες Δυνάμεις… Θα κατατάξω τη Σπάρτη με βάση αυτά τα κριτήρια και θα τη συγκρίνω με τις σύγχρονες Μεγάλες Δυνάμεις.

Υπάρχουν κεντρικά σημεία στα οποία διαφοροποιείται η συμπεριφορά της Σπάρτης από άλλες Δυνάμεις, είτε σύγχρονές της είτε μεταγενέστερες;

Στη συμπεριφορά, όχι. Η Σπάρτη, αυτό είναι το κεντρικό μου επιχείρημα, είναι αρχετυπική Μεγάλη Δύναμη! Αυτό που αλλάζει είναι το μέγεθος, δηλ. θα τηρούνται πάντα κάποιες αναλογίες. Σκεφτείτε, η Αρχαία Σπάρτη ήταν ένα κράτος που αποτελούνταν από τη Λακωνία και τη Μεσσηνία. Το να το συγκρίνεις αυτό με τις ΗΠΑ ή με την ΕΣΣΔ ή με την Κίνα είναι άλλη τάξη μεγέθους.

Πέραν τούτου, η Σπάρτη είναι αρχετυπική.

Σε σχέση με την ηγεμονία της Αθήνας ή της Θήβας;

Αυτό που θα δείξω είναι ότι η Σπάρτη τα έχει πάει πολύ καλύτερα από ό,τι η Αθήνα, ως μεγάλη Δύναμη. Η Αθήνα είχε μια έκλαμψη, από το 478 π.Χ. έως το 404 π.Χ. Αυτή ήταν η Αθήνα ως Ηγεμονεύουσα Δύναμη.

Η Σπάρτη είναι Ηγεμονεύουσα Δύναμη από το 560 π.Χ. ως το 371 π.Χ. Δεν συγκρίνεται δηλαδή η Αθήνα με τη Σπάρτη!

Ποιες είναι οι σταθερές πάνω στις οποίες κινήθηκε η Αρχαία Σπάρτη;

Κάθε Μεγάλη Δύναμη φροντίζει πρώτα να κυριαρχήσει στην περιφέρειά της, πράγμα που η Σπάρτη το πέτυχε στην Πελοπόννησο, και στη συνέχεια να μην αφήσει καμιά άλλη Μεγάλη Δύναμη να αναπτυχθεί!

Η Σπάρτη έκανε 3 πράγματα:

  • Κατοχή στη Μεσσηνία
  • Κυριαρχία στην Πελοπόννησο
  • Πρωτοκαθεδρία στην υπόλοιπη Ελλάδα

Αυτοί είναι οι άξονες πάνω στους οποίους η σπαρτιατική διακρατική συμπεριφορά, η διεθνής πολιτική, κινήθηκε επί αιώνες.

Χρησιμοποίησε οικονομικά ή άλλα μέσα;

Χρησιμοποίησε τα πάντα! Για να καταλάβετε…, κάποια στιγμή μετέφεραν στη Σπάρτη, από ένα σιδηρουργείο στην Τεγέα, τα οστά του Ορέστη. Τα οστά που είπαν ότι ανήκαν στον Ορέστη. Ενδεχομένως, αυτό σήμερα δεν θα σήμαινε τίποτα. Εκείνη την εποχή, όμως, ήταν κάτι συνταρακτικό. Σήμαινε δηλαδή, ότι η Σπάρτη, πλέον, θεωρούσε τον εαυτό της ως κληρονόμο των Μυκηναίων! Τους οποίους Μυκηναίους, οι Δωριείς, βέβαια, είχαν ανατρέψει!

Αυτό είναι ένα από τα παραδείγματα του ότι η Σπάρτη είχε συνολική στρατηγική, δεν ήταν μόνο οι γενναίοι, οι πολεμιστές που νικούσαν στη μια μάχη μετά την άλλη…

Η Αρχαία Σπάρτη είχε διπλωματία, χρησιμοποιούσε τη θρησκεία, είχε έναν σημαντικό άξονα συμμαχιών, την Πελοποννησιακή Συμμαχία που κράτησε 200 χρόνια! Πολλά χρόνια, πάρα πολλά…

Έχει επικρατήσει το πρότυπο του σιδηρόφρακτου στρατιώτη για τον Σπαρτιάτη πολίτη

Αυτό ήταν μόνο ένα μέρος. Μόνο σιδηρόφρακτος και γενναίος πολεμιστής; Ξέρετε και οι άλλοι ήταν γενναίοι!

Η Σπάρτη είχε και άλλα πράγματα από πίσω, απλά οι Σπαρτιάτες τα κρύβανε, όπως λέει ο Θουκυδίδης. Το κρυπτόν της πολιτείας των Λακεδαιμονίων…

Τους Σπαρτιάτες τους συνέφερε να προβάλουν αυτό το οποίο έχει επικρατήσει μέχρι σήμερα. Ότι εμείς, τι κάνουμε; Γυμναζόμαστε από μικροί, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να πολεμάμε, τρώμε μέλανα ζωμό, ζούμε λιτά, είμαστε ενάρετοι και αυτή είναι… η ζωή μας!

Αυτό ήταν πολύ βολικό για τους Σπαρτιάτες να το προβάλουν, γιατί μια τέτοια ζωή δεν ήθελε να ζήσει κανένας άλλος.

Όμως η Σπάρτη δεν ήταν μόνο αυτό.

Ξέρετε, οι Σπαρτιάτες, για παράδειγμα, είχαν στρατιωτικά εγχειρίδια. Το αναφέρει ένας Ρωμαίος στρατηγός, αργότερα. Οι Σπαρτιάτες, λέει, και οι Μακεδόνες υπήρξαν οι πρώτοι που είχαν στρατιωτικά εγχειρίδια. Δεν έχουν διασωθεί, όμως.

Προσέξτε τώρα. Τον τρόπο ζωής της Σπάρτης δεν ήθελε να τον μιμηθεί κανείς. Τα εγχειρίδια όμως μπορείς να τα αντιγράψεις, έτσι δεν είναι; Οι Θηβαίοι τα αντιγράφουν και γίνονται κι αυτοί καλοί στρατιώτες, όπως απέδειξαν…

Η Διπλωματία της Σπάρτης, τώρα…

Το να χτίσει η Σπάρτη την Πελοποννησιακή Συμμαχία, όπως την ονομάζουμε σήμερα, ήταν αντίστοιχα κάτι που μπορούσαν να το κάνουν κι άλλοι… Όπως αντίστοιχα και η χρήση της Θρησκείας. Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Θρησκεία για λογαριασμό του:

Ο Μέγας Αλέξανδρος πήγε στην Αίγυπτο και τον αναγνώρισαν οι Ιερείς ως Φαραώ. Αυτά είναι παμπάλαια τεχνάσματα, τα οποία τα έκανε ο ένας, τα έκανε ο άλλος… Και οι Σπαρτιάτες είχαν κάθε λόγο να μην τα αποκαλύπτουν. Έχω γράψει ολόκληρο βιβλίο για αυτό, για την υψηλή στρατηγική της Αρχαίας Σπάρτης…

Αυτό θα σας ρωτούσα, τώρα! Βλέπω το επίθετο ή ουσιαστικό, στρατηγική, στρατηγικό, παίζει κεντρικό ρόλο στους τίτλους των βιβλίων σας

Αυτή είναι δουλειά μου, με αυτό ασχολήθηκα… Έχω γράψει κι ένα ολόκληρο βιβλίο για την στρατηγική της Σπάρτης, «Η υψηλή Στρατηγική της Αρχαίας Σπάρτης (750-192 π.Χ.)».

Η στρατηγική μπορεί να έχει εφαρμογή παντού, όχι μόνο στην πολιτική ή τον πόλεμο, όπως δείχνω και στο τελευταίο μου βιβλίο, «Η σοφία της στρατηγικής μέσα από 50 κανόνες», αλλά και στις επιχειρήσεις, στον αθλητισμό, στο σκάκι, στην καθημερινή ζωή…

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πράγματα από την τακτική, την στρατηγική της Αρχαίας Σπάρτης, όπως εσύ την περιγράφεις, σήμερα;

Προφανώς! Η στρατηγική είναι διαχρονική. Είναι και οικουμενική. Εμείς έχουμε πάρα πολλά πράγματα να μάθουμε όπως αντίστοιχα οι ξένοι από την δική τους ιστορία. Φυσικά και μπορείς να χρησιμοποιήσεις πετυχημένες πρακτικές του παρελθόντος, στο σήμερα. Δεν λέω να πάμε όλοι να μένουμε σε στρατώνες και να τρώμε μέλανα ζωμό…! Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό το πράγμα, ο ύτε οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες το κάνουν αυτό συνέχεια! Είναι άλλος ένας μύθος που υπάρχει. Αλλά μπορείς να μάθεις πάρα πράγματα από την πετυχημένη διεθνή συμπεριφορά μιας Δύναμης όπως η Σπάρτη.

Η Σπάρτη είναι η μακροβιότερη Μεγάλη Δύναμη στην Ελλάδα!

Μιλήστε μου για τον μύθο του διαρκούς στρατώνα

Κατ’ αρχάς η λιτότητα κράτησε γύρω στα 150 χρόνια. Δηλαδή, δεν ήταν πάντα έτσι η Σπάρτη. Ήταν από το 560 π.Χ. περίπου, ως το 404 π.Χ. η παραδοσιακή λιτότητα όπως την ξέρουμε.

Δεύτερον, δεν εφαρμόστηκε ποτέ στις Σπαρτιάτισσες! Οι Σπαρτιάτισσες περνούσαν «ζωή και κότα». Είχαν περιουσία. Ξέρετε, έχουν ανακαλυφθεί σε ανασκαφές είδη πολυτελείας για γυναίκες. Οι Σπαρτιάτισσες δεν ζούσαν λιτά…! Στη συνέχεια, μετά το 404 π.Χ., οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες άρχισαν να ζουν όλο και πιο πολυτελώς. Κι αυτό το αναφέρουν οι αρχαίες πηγές.

Όταν, δηλαδή, έγινε η εισβολή στη Σπάρτη από Αρκάδες, Αργείους, Κορινθίους και Θηβαίους, οι Αρκάδες λεηλατούσαν τις εξοχικές κατοικίες των Σπαρτιατών! Άρα, για να «αξίζει τον κόπο» να λεηλατήσεις , προφανώς αυτοί δεν τρέφονταν με μέλανα ζωμό και ζούσαν με έναν χιτώνα, θα υπήρχαν διάφορα πράγματα να βρεις εκεί πέρα…

Και πολλά άλλα παραδείγματα μπορώ να αναφέρω… Σας λέω ότι οι Σπαρτιάτες ήταν μέτρ της προπαγάνδας!

Αυτός ο λακωνικός τρόπος ομιλίας, το στυλ το οποίο περνάνε για τη Σπάρτη οι Σπαρτιάτες, σας είπα, δεν ζούσαν έτσι για τόσο πολύ όσο νομίζουμε, κάνανε κι αυτοί τις παρασπονδίες τους…

Για παράδειγμα, έχετε αναρωτηθεί ποιοι ήταν οι πλουσιότεροι άνθρωποι στην Αρχαία Ελλάδα;

Πείτε μου…!!!

Στη Ρώμη ποιος ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος; Ποιος ήταν; … Ο Αυτοκράτορας. Στην Περσία ποιος ήτανε; Ο Βασιλιάς. Στην Αρχαία Ελλάδα οι πλουσιότεροι άνθρωποι θεωρούνται οι… Βασιλιάδες της Σπάρτης! Δεν ήταν κανένας Αθηναίος ή Κορίνθιος έμπορος! Ήταν οι δύο Βασιλείς της Σπάρτης! Αυτό τα λέει όλα!

Πηγή για αυτό;

Καλή ερώτηση… Το αναφέρει ο Πλούταρχος στον Βίο του Άγι και του Κλεομένη. Εκεί μιλάει, για παράδειγμα, για την πολύ μεγάλη περιουσία που είχε η μητέρα του Άγι ή η σύζυγος του Κλεομένη…

Υπάρχει σε αρκετούς η εντύπωση πως η βιβλιογραφία για τη Αρχαία Σπάρτη είναι περιορισμένη. Ισχύει;

Όχι. Η βιβλιογραφία για την Αρχαία Σπάρτη είναι μεγάλη. Υπάρχει ένα «ανέκδοτο» ανάμεσα στους μελετητές της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας: Ότι ο κάθε ιστορικός που μελετά την Αρχαία Ελλάδα θέλει να γράψει κι ένα βιβλίο για την Σπάρτη…

Γιατί είναι τόσο ενδιαφέρουσα ως περίπτωση που σε όλους εξάπτει το ενδιαφέρον να γράψουν ένα βιβλίο.

Υπάρχει βιβλιογραφία για τη Σπάρτη, απλά τι γίνεται; Ούτως ή άλλως η Σπάρτη δεν είχε τα πολυτελή κτίρια που είχε η Αθήνα, αυτό το λέει ο Θουκυδίδης.

Δεύτερον, τα ερείπια της Αρχαίας Σπάρτης υπέστησαν εκτεταμένες καταστροφές… ένας παρανοϊκός Γάλλος επί Τουρκοκρατίας πήγε στα ερείπια της Αρχαίας Σπάρτης κι άρχισε να τα καταστρέφει…

Ισχύει αυτό ή είναι αστικός μύθος;

Όχι, ισχύει. Ενώ στην Αθήνα δεν έγινε αυτό. Δηλαδή, ήτανε που ήτανε τα κτίρια λιγότερα πήγε κάποιος και τα κατέστρεψε. Άρα αμέσως έχεις αυτά τα θέματα. Δεν υπάρχουν δηλαδή οι πηγές. Ενώ στην Αθήνα, τον βλέπεις ας πούμε τον Παρθενώνα…

Κείμενα;

Έχουμε πάρα πολλά κείμενα για την Αρχ. Σπάρτη, το θέμα είναι η σύγχρονη ελληνική παιδεία. Έχει κάθε λόγο να προκρίνει τη δημοκρατική Αθήνα σε σχέση με τη μη δημοκρατική Σπάρτη. Και καλά κάνει να σου πω την αλήθεια… Υπάρχει κι αυτό.

Επίσης η Αθήνα έχει αφήσει και πολιτιστικά κειμήλια που υπάρχουν σήμερα, που η Σπάρτη δεν έχει αφήσει. Για την Σπάρτη υπάρχουν κάποιες συλλογές αποφθεγμάτων, πολλές από αυτές είναι ψεύτικες. Η Σπάρτη έχει αφήσει έναν Μύθο, ένα άλλο πράγμα, μια ολόκληρη νοοτροπία… Λέμε, «λακωνικός λόγος», «θα έχουμε ένα σπαρτιάτικο δείπνο», «σπαρτιάτικη διαβίωση».

Η Αθήνα έχει πολλά γραπτά μνημεία που δεν τα έχουμε από τη Σπάρτη.

Δυστυχώς…

Πράγματι, δυστυχώς! Ο Αριστοτέλης είχε γράψει ένα βιβλίο Λακεδαιμονίων Πολιτεία και χάθηκε. Αυτό είναι βαριά απώλεια. Λίγα πράγματα λέει ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του και είναι καταπληκτικά. Κόβει σαν ξυράφι ο Αριστοτέλης. Θα ήταν υπέροχο να είχαμε ένα ολόκληρο βιβλίο του Αριστοτέλη που αναλύει το Σπαρτιατικό Πολίτευμα, αλλά το χάσαμε αυτό…

2- 3 σημεία που θα ανέφερες σε κάποιον που δεν ξέρει τίποτα για την Αρχαία Σπάρτη και θα ήθελες να τα θυμάται;

Η καλή στρατιωτική εκπαίδευση φέρνει αποτελέσματα, αυτό είναι το πρώτο.

Οι Σπαρτιάτες σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας τους έβγαζαν κορυφαίους στρατηγούς. Ακόμα και στη βαθιά παρακμή της όταν βρέθηκε, έβγαζε κορυφαίους στρατηγούς.

Ένοπλες δυνάμεις, εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση.

Δεύτερο: Φαίνεται ότι σε κάθε ιστορική περίοδο υπάρχει ένας βέλτιστος τρόπος ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορα πολιτεύματα. Η Σπάρτη ήταν στην πρωτοπορία από το 676 π.Χ. μέχρι κάπου εκεί γύρω 490 – 480 π.Χ. Εκεί το σύστημα της Σπάρτης ήταν καταπληκτικό. Από κει και μετά όμως υποσκελίστηκε από το σύστημα της Αθήνας. Και έπρεπε να προσαρμοστεί αλλά δεν προσαρμόστηκε. Γιατί το λέω αυτό: Σήμερα βλέπουμε επίσης διάφορα μοντέλα πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης στον κόσμο, δεν είναι μόνο ένα μοντέλο που φέρνει την επιτυχία, όλα όμως είναι στο ίδιο ποιοτικό επίπεδο.

Εάν εσύ τώρα ως Ελλάδα επιμένεις να μένεις σε ξεπερασμένες μορφές, θα πληρώσεις το κόστος. Θα αναπτύσσονται όλοι οι άλλοι κι εσύ θα μένεις μια προβληματική κουκίδα.

Η Σπάρτη δηλαδή, είχε ακριβώς αυτό:

Όταν ήταν στην πρωτοπορία έγινε μεγάλη Δύναμη, στη συνέχεια κλυδωνιζόταν. Τα κατάφερε, γιατί ήταν εξαιρετικοί στρατηγιστές οι Σπαρτιάτες, και νίκησε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, αλλά μοιραία αφού δεν έκανε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις θα ερχόταν η παρακμή. Όταν έκανε τις μεταρρυθμίσεις με τον Κλεομένη, ξαναέγινε σημαντική δύναμη.

Στο δείχνει σε αιώνες Ιστορίας ότι ο συντηρητισμός και η απολίθωση είναι κακοί σύμβουλοι.

Αυτό που δούλευε το 550 π.Χ. δεν δουλεύει το 450 π.Χ. Και σε μας, αυτό που δούλευε το 1960 δεν δουλεύει το 2021…

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις