ΛΑΚΩΝΙΑ. Τη σύσταση του Λακωνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο αποτελεί το πρώτο και μοναδικό έως σήμερα τοπικό ευρετήριο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα – ανακοίνωσε με ιδιαίτερη ικανοποίηση η Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών.

Το καινοτόμο και φιλόδοξο αυτό εγχείρημα υλοποιείται σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, την αιγίδα του οποίου φέρουν οι επικείμενες προγραμματισμένες δράσεις του, και την ηθική υποστήριξη της αντιπεριφέρειας Λακωνίας, του Δήμου Ανατολικής Μάνης, του Δήμου Ελαφονήσου, του Δήμου Ευρώτα, του Δήμου Μονεμβασίας και του Ν.Π. Πολιτισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης.

Τι εστί Λακωνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς;

«Το Λακωνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς πρόκειται να είναι η αποτύπωση των στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Λακωνίας με τη μορφή ευρετηρίου, ακολουθώντας τα πρότυπα του Εθνικού Ευρετηρίου Α.Π.Κ., και φιλοδοξεί να αποτελέσει μια έγκυρη και επικαιροποιημένη εικόνα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Λακωνίας.

Μέσω του Λακωνικού Ευρετηρίου Α.Π.Κ. επιδιώκεται να δοθεί ο λόγος στους ίδιους τους φορείς της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (κοινότητες, ομάδες, ακόμα και μεμονωμένα άτομα) προκειμένου να μοιραστούν τη δική τους πολιτισμική εμπειρία με το εγχώριο και διεθνές κοινό, να μιλήσουν για τη συλλογική τους ταυτότητα, να διατυπώσουν προτάσεις για τη μελέτη και, κυρίως, για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής τους κληρονομιάς», λένε από την Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών.

Η πληροφορία που σχετίζεται με κάθε στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που εγγράφεται στο Λακωνικό Ευρετήριο Α.Π.Κ. παρουσιάζεται στο Δελτίο Στοιχείου Λακωνικής Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο συμπληρώνεται και ανανεώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από την ίδια την κοινότητα των φορέων σε συνεργασία με την Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών και με τη συνδρομή της Λακωνικής Επιστημονικής Επιτροπής.

Επιτροπή

Η Λακωνική Επιστημονική Επιτροπή για την εφαρμογή της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) στην Π.Ε. Λακωνίας αποτελείται από πνευματικούς ανθρώπους του τόπου μας που διαθέτουν αναγνωρισμένη πορεία και προσφορά.

Η σύνθεση της Επιτροπής είναι η ακόλουθη:

Πρόεδρος:

Νάντια Σερεμετάκη (Δρ) – τ. Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Μέλη:

Εμμανουήλ Βαρβούνης (Δρ) – Καθηγητής Λαογραφίας και Εθνολογίας και Κοσμήτωρ της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Λυδία-Αντωνία Ματάλα (Δρ) – Καθηγήτρια Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Ευγενία Μπιτσάνη (Δρ) – Καθηγήτρια Πολιτιστικής Πολιτικής και Διαπολιτισμικών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Σταύρος Βλίζος (Δρ) – Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαιολογίας και Μουσειολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Χρυσάνθη Γάλλου (Δρ) – Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαιολογίας και Διευθύντρια του Κέντρου Σπαρτιατικών & Πελοποννησιακών Σπουδών στο University of Nottingham

Κορίνα Γιαξόγλου (Δρ) – Επίκουρη Καθηγήτρια Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας στο Open University of United Kingdom

Κωνσταντίνος Μαρινάκος (Δρ) – Επίκουρος Καθηγητής Τουριστικής Διοίκησης και Ανάπτυξης Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και Πρόεδρος του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου

Μαρία Κουρή (Δρ) – Λέκτορας Πολιτιστικής Διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Γεωργία Κακούρου-Χρόνη (Δρ) – Ιστορικός Τέχνης, τέως Διευθύντρια της Εθνικής Κουμανταρείου Πινακοθήκης Σπάρτης

Παναγιώτης Ξηντάρας (Δρ) – Φιλόλογος, τέως Τμηματάρχης στη Διεύθυνση Σπουδών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων

Πολυτίμη Αλεξανδρίδη – Συμβολαιογράφος, Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Σπάρτης

Νικόλαος Κουφός – Τέως Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης, Συγγραφέας και Πρόεδρος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Λακωνίας «Χείλων ο Λακεδαιμόνιος»

Γεώργιος Γιαξόγλου – Αρχιτέκτονας

Ιωάννης Ισμυρνιόγλου – Μουσικός, Καθηγητής Ανώτερων Θεωρητικών και Διευθυντής Παιδικών Χορωδιών

Αργύρης Μπόγλης – Περιβαλλοντολόγος

Επίτιμα μέλη:

Παναγιώτα Ορφανού – Πρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος Σπάρτης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού

Ευγενία Πρέβα – Πρόεδρος του Ν.Π. Πολιτισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης

Μιχαήλ Σόβολος - Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Γερονθρών

Γραμματέας της Επιτροπής και Εισηγητής των Θεμάτων αυτής ορίζεται ο κος Νικόλαος Ισμυρνιόγλου (Ιστορικός).

Ομάδα Ευαισθητοποίησης

Επιπρόσθετα, η Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών συνέστησε την Ομάδα Ευαισθητοποίησης Λακωνικού Άυλου Πολιτισμού, η οποία θα είναι η αρμόδια για την ανάπτυξη των επικείμενων δράσεων του Λακωνικού Ευρετηρίου Α.Π.Κ.. Υπεύθυνη της ομάδας είναι η Πηγή Σακελλαροπούλου (Φιλόλογος και Ιστορικός Τέχνης).

Περιγράφουν από την Εταιρεία:

«Το Λακωνικό Ευρετήριο Α.Π.Κ. αποτελεί μία πρωτοβουλία νέων από τη Λακωνία για τη Λακωνία και ευελπιστούμε ότι όλοι οι Λάκωνες και όλες οι Λάκαινες θα το “αγκαλιάσουν” ως δική τους κατάκτηση.

Ευθύς εξ αρχής, προσκαλούμε όλους ανεξαιρέτως τους φορείς των Δήμων της Λακωνίας (πολιτιστικοί σύλλογοι, καλλιτεχνικές ομάδες κ.ο.κ.) και μεμονωμένα πρόσωπα του τόπου μας που ασχολούνται ενεργά με τη λαϊκή μας παράδοση (ερευνητές, ιστοριοδίφες κ.ο.κ.) να συμβάλουν ισότιμα στην κοινή, τιτάνια αυτή προσπάθεια της διάσωσης και διάδοσης της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η Λακωνία, γενέθλιος τόπος μακραίωνων παραδόσεων που έχουν αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και θαυμασμού ανά την υφήλιο, “σπάει τα δεσμά” της μεμψιμοιρίας και αποδεικνύει έμπρακτα ότι δύναται να καταστεί πρωτοπόρος σε έναν τόσο κομβικό τομέα για τη συλλογική μας ταυτότητα ως Ελλήνων, όπως είναι αυτός του Πολιτισμού.»

Info

  • Για περαιτέρω πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι/-ες μπορούν να διαβάσουν τις αναλυτικές πληροφορίες που θα αναρτηθούν τις επόμενες ημέρες στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Σπαρτιατικών Σπουδών (www.spartanstudies.wixsite.com/spartanstudies).
  • Για οποιαδήποτε διευκρίνιση μπορούν να επικοινωνούν με την Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών, αποστέλλοντας μήνυμα στην ακόλουθη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: spartanstudiessociety@gmail.com.
  • Έχει δημιουργηθεί λογαριασμός στο Facebook, με την ονομασία «Λακωνικό Ευρετήριο Α.Π.Κ.» και τον «ακολουθείς», πατώντας εδώ: https://bit.ly/34HOc0e.

Λίγα λόγια για το λογότυπο του Λακωνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Κατόπιν ωρίμου σκέψεως και μελέτης μεταξύ ισάξια ενδιαφερουσών επιλογών που δόθηκαν στην Εταιρεία από τον γραφίστα της, Ιωάννη Μπύρο, προτιμήθηκε η χρήση αναπαράστασης δύο γυναικών που κλώθουν/γνέθουν σε όρθιο αργαλειό.

  • Η αναπαράσταση

Η αναπαράσταση αποτελεί μέρος μελανόμορφης ληκύθου που περιείχε ελαιόλαδο, η οποία αποδίδεται στον ξακουστό αγγειογράφο της αρχαϊκής περιόδου Άμαση και, κατά την τρέχουσα περίοδο, εκτίθεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης (βλ. https://bit.ly/3GyM3RP).

Οφείλουμε να επισημάνουμε σε αυτό το σημείο ότι διαχρονικά, από τις απαρχές του πολιτισμού μας έως την πρόσφατη ιστορία μας, μία από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες των γυναικών ήταν η προετοιμασία του μαλλιού και η ύφανση του υφάσματος.

Μη λησμονούμε, άλλωστε, ότι η υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό είναι το πρώτο καταγεγραμμένο πολιτιστικό στοιχείο της Λακωνίας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Γ’ στίχοι 125-128: Το υφαντό της Ελένης

Πρωτότυπο:

«τὴν δ᾽ εὗρ᾽ ἐν μεγάρῳ· ἡ δὲ μέγαν ἱστὸν ὕφαινε,

δίπλακα πορφυρέην, πολέας δ᾽ ἐνέπασσεν ἀέθλους

Τρώων θ᾽ ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων,

οὓς ἕθεν εἵνεκ᾽ ἔπασχον ὑπ᾽ Ἄρηος παλαμάων·»

Μετάφραση (Ι. Πολυλάς):

«Την ήβρεν οπού ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι

πορφύριο κι επάνω του κεντούσε τους πολέμους

των χαλκοφόρων Αχαιών, των ιπποδάμων Τρώων

που εξ αφορμής της απαρχής εκείνοι επολεμούσαν.»

Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Τ’ στίχοι 136-156: Το τέχνασμα της Πηνελόπης

Πρωτότυπο:

«ἀλλ᾽ Ὀδυσῆ ποθέουσα φίλον κατατήκομαι ἦτορ.

οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν· ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω.

φᾶρος μέν μοι πρῶτον ἐνέπνευσε φρεσὶ δαίμων

στησαμένῃ μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὑφαίνειν,

λεπτὸν καὶ περίμετρον· ἄφαρ δ᾽ αὐτοῖς μετέειπον·

“κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς,

μίμνετ᾽ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος

ἐκτελέσω, μή μοι μεταμώνια νήματ᾽ ὄληται,

Λαέρτῃ ἥρωϊ ταφήϊον, εἰς ὅτε κέν μιν

μοῖρ᾽ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο·

μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιϊάδων νεμεσήσῃ,

αἴ κεν ἄτερ σπείρου κῆται πολλὰ κτεατίσσας.”

ὣς ἐφάμην, τοῖσιν δ᾽ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ.

ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκον μέγαν ἱστόν,

νύκτας δ᾽ ἀλλύεσκον, ἐπεὶ δαΐδας παραθείμην.

ὣς τρίετες μὲν ἔληθον ἐγὼ καὶ ἔπειθον Ἀχαιούς·

ἀλλ᾽ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,

μηνῶν φθινόντων, περὶ δ᾽ ἤματα πόλλ᾽ ἐτελέσθη,

καὶ τότε δή με διὰ δμῳάς, κύνας οὐκ ἀλεγούσας,

εἷλον ἐπελθόντες καὶ ὁμόκλησαν ἐπέεσσιν.

ὣς τὸ μὲν ἐξετέλεσσα, καὶ οὐκ ἐθέλουσ᾽, ὑπ᾽ ἀνάγκης·»

Μετάφραση (Δ. Ν. Μαρωνίτης):

«Του Οδυσσέα ο πόθος εμένα με μαράζωσε, κι όσο για γάμο

βιάζονται αυτοί, τόσο κι εγώ σκαρώνω δόλους.

Ένας θεός πρώτα με φώτισε για κείνο το πανί,

να στήσω μες στην κάμαρή μου τον ψηλό αργαλειό,

αρχίζοντας να υφαίνω φαντό μακρύ κι αραχνοΰφαντο, ενώ τους έλεγα

140τα λόγια αυτά, για να τους ξεγελάσω:

“Νέοι κι ωραίοι μνηστήρες, αφού ο θείος Οδυσσέας πέθανε,

κάνετε λίγη υπομονή, μην τρέχετε πίσω απ᾽ τον γάμο μου,

ωσότου τούτο το πανί το αποτελειώσω, για να μην παν χαμένες

οι κλωστές μου. Το υφαίνω σάβανο του σεβαστού Λαέρτη,

την ώρα εκείνη που θα πέσει πάνω του θανατερή η μαύρη μοίρα,

για να τον καταλύσει η άσπλαχνη· μήπως βρεθεί

στον κόσμο μας κάποια γυναίκα να με ψέξει

που θα τον άφηνα νεκρό ασαβάνωτο, έναν που του περίσσευαν τα πλούτη.”

Έτσι τους μίλησα, κι αυτοί περήφανοι στα λόγια μου εμπιστεύτηκαν.

Τότε λοιπόν αδιάκοπα, την πάσα μέρα ύφαινα, στημένη

στον ψηλό αργαλειό, τις νύχτες όμως ξήλωνα, έχοντας πλάι μου

τις δάδες αναμμένες. Για τρία χρόνια ολόκληρα

τους ξεγελούσα και τους έπειθα ανύποπτους τους Αχαιούς.

Όταν ωστόσο μπήκε η τέταρτη χρονιά, γυρίζοντας κι οι εποχές,

διαβαίνοντας οι μήνες, οι μέρες τρέχοντας απανωτές, τότε οι σκύλες δούλες μου

το μαρτυρούν και επ᾽ αυτοφώρω μ᾽ έπιασαν, ξεστόμισαν

λόγια βαριά, κι έτσι αναγκάστηκα να το τελειώσω,

θέλοντας και μη.»

Για την τέχνη της υφαντικής, δες κι εδώ:

  • Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Η υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας

https://ayla.culture.gr/yfantiki-texni-geraki-lakwnias/

  • Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης: Συλλογή Υφαντικής

http://www.mnep.gr/gr/sylloges/oi-sylloges/yfantiki/

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις