Το πρόβλημα της στέγης

Γράφει ο Τάσος Καραμήτσος/protothema.gr

Οσα γκάλοπ και να γίνονται διαχρονικά, με εξαιρέσεις και για μικρό χρονικό διάστημα αν υπάρχει ένα σοβαρό θέμα που κυριαρχεί στην επικαιρότητα, το μείζον θέμα που απασχολεί την κοινή γνώμη είναι η ακρίβεια.

Για να είμαστε... ακριβείς, η ακρίβεια εν καιρώ πληθωριστικού κύκλου δεν απασχολεί-ταλαιπωρεί μόνο την Ελλάδα, αλλά όλο τον Δυτικό κόσμο που λειτουργεί η ελεύθερη οικονομία. Οπου και να δεις τις δημοσκοπήσεις, περίπου το ίδιο θα είναι, γιατί ο πληθωρισμός κατατρώγει το εισόδημα του κόσμου και φυσικά οι αυξήσεις μισθών ποτέ δεν φτάνουν. Πολύ περισσότερο στην Ελλάδα που λόγω των μνημονίων ξεκινήσαμε από πολύ χαμηλή βάση στις μέσες απολαβές.

Η ακρίβεια έχει τρεις βασικές «αρτηρίες» που διοχετεύεται και βλάπτει το νοικοκυριό, την καθημερινότητα του κόσμου. Το σούπερ μάρκετ, δηλαδή τα τρόφιμα, γιατί είναι ανελαστική δαπάνη, την ενέργεια, δηλαδή τη μετακίνηση, τη θέρμανση τώρα που χειμωνιάζει, και το τρίτο και πιο δυσεπίλυτο και επώδυνο τη στέγαση, αν φυσικά δεν έχεις δικό σου σπίτι.

Στα σούπερ μάρκετ από την αρχή της κρίσης, δηλαδή μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, οι τιμές στο καλάθι έχουν ακριβύνει 30%-40%, τους τελευταίους μήνες έχει σταματήσει ο καλπασμός, αλλά η ακρίβεια είναι ολοφάνερη. Μέτρα διοικητικής επιβολής και περιορισμού των αυξήσεων διεθνώς δεν υπάρχουν, δοκιμάζονται μοντέλα τύπου το καλάθι της νοικοκυράς, ψελλίζονται κάτι ατελείς και ερασιτεχνικές ιδέες τύπου να ρίξουμε τον ΦΠΑ στις πατάτες, στο ρύζι και... κάτι ακόμα που είπε και ο Ανδρουλάκης, αλλά αποτέλεσμα δεν υπάρχει.

Πάντως, το θετικό είναι ότι κάπου εδώ σταθεροποιούνται οι τιμές στα τρόφιμα, αλλά, επαναλαμβάνω, όταν την τελευταία πενταετία οι μισθοί με το «ράφι» απέχουν 20%-30%, το πρόβλημα είναι υπαρκτό και οδυνηρό.

Στην ενέργεια τα πράγματα είναι πιο αντιμετωπίσιμα, αφού όταν οι τιμές ξέφυγαν, η κυβέρνηση τις επιδότησε με αποτελεσματικότητα το 2023, ε, είχαμε κι εκλογές, έτσι; Σήμερα οι τιμές χονδρικής πώλησης ρεύματος, που δεν καθορίζονται από την Ελλάδα, αλλά πάντως βελτιώθηκαν λόγω των ανεμογεννητριών και των ηλιακών πάνελ που λειτουργούν στη χώρα και αθροίζονται στο διεθνές σύστημα καθορισμού τιμών, είναι σχετικά καλές. Δεν είναι το ίδιο χαμηλές οι τιμές λιανικής πώλησης, αλλά ο ίδιος ο Μητσοτάκης έχει προειδοποιήσει τους παρόχους ενέργειας ότι αν δεν τις ρίξουν θα παρέμβει το κράτος.

Το κρίσιμο και πλέον δυσεπίλυτο πρόβλημα είναι η στέγαση. Απλά είναι τα πράγματα, όταν ένας φοιτητής, ένας νέος εργαζόμενος ή μια οικογένεια θέλει από 40% ως 50% των μηνιαίων απολαβών του για να καλύψει το νοίκι κυρίως στην Αθήνα, αλλά και στις υπόλοιπες μεγαλουπόλεις, το οικονομικό πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό. Γιατί κόβεται ο μισθός στη μέση μόνο για τη διαμονή και μάλιστα συνήθως για πολύ παλιά σπίτια.

Σε αυτό το κομμάτι της στέγης δεν χωράνε μικροπαρεμβάσεις από το κράτος γιατί απλούστατα τις τιμές των οικιών τις καθορίζουν η ελεύθερη αγορά, η ζήτηση και η προσφορά. Αρα χρειάζεται μόνο ριζική αντιμετώπιση και αυτή όσον αφορά το κράτος είναι επίσης μία και μοναδική, με δεδομένο ότι τα σπίτια των servicers δεν φαίνεται να μπορούν να βγουν στην αγορά με πιο γρήγορους ρυθμούς. Ούτε και το επιδιώκουν απ’ ό,τι φαίνεται γιατί είναι μια χαρά βολεμένοι και κερδοφόροι, αλλά βέβαια ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι, ό,τι θέλουν κάνουν.

Η λύση είναι ενδεχομένως μόνο μία, το κράτος με διαδικασίες-εξπρές να δώσει δημόσια γη και εγγυήσεις στους κατασκευαστές ώστε αυτοί με τη σειρά τους να χτίσουν και να νοικιάζουν ή να πωλούν σε προκαθορισμένες -από το κράτος- τιμές (ενοικίων ή πώλησης) σπίτια από, ας πούμε, 60 έως 120 τ.μ. Η ιδέα δεν είναι θεωρητική, έχει συζητηθεί και φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία που τα κράτη επιχειρούν μεγάλης κλίμακας στεγαστικά σχέδια και παρεμβάσεις, παλαιότερα εργατικές κατοικίες, τώρα βέβαια με σύγχρονους όρους και προδιαγραφές, αλλά και πολύ περισσότερα εργαλεία χρηματοδότησης (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κ.λπ.). Στη Βρετανία οι κατασκευαστές που παίρνουν άδεια για να χτίσουν υποχρεούνται μαζί με τα μεγάλα και ακριβά housing projects να χτίσουν κι ένα 20% φθηνές κατοικίες προκειμένου να συμβάλουν στο ιδιαίτερα μεγάλο ζήτημα που υπάρχει κι εκεί.

Μόνο με τολμηρές ιδέες, σχεδιασμό και πράξεις μπορεί να γίνει κάτι στο μεγάλο πρόβλημα της στέγασης και νομίζω ότι η κυβέρνηση πρέπει να το επιχειρήσει.