Περί των αντι-εβραϊκών εγκωμίων του Επιτάφιου θρήνου
Γράφει ο Γιάννης Μητράκος
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας είναι «φύσει και θέσει» αντίθετη με τον εθνοφυλετισμό, με τον ρατσισμό, με τις παντός είδους διακρίσεις και την ξενοφοβία! Κι οπωσδήποτε «πόρρω απέχει» από κάθε φασιστική εκδοχή περί δήθεν συλλογικής ευθύνης!
Παρά ταύτα δεν έλειψαν, κατά καιρούς, μεμονωμένες παραφωνίες και ακατανόητες στάσεις ενίων ιεραρχών και κληρικών, οι οποίοι προφανώς ή δεν κατάλαβαν ποτέ το μήνυμα του Ευαγγελίου ή σκόπιμα και συνειδητά το διέστρεψαν, σκανδαλίζοντας τους νοήμονες χριστιανούς.
Εδώ μπορούν να ενταχθούν οι δηλώσεις κατά των λαθρομεταναστών, τα κηρύγματα μίσους κατά της Αριστεράς, η δικαιολόγηση της βίας, ο εκτός εποχής αντισημιτισμός, η αμφισβήτηση του Ολοκαυτώματος, η καλλιέργεια του εθνικισμού, η ανοχή στις κοινωνικές και φυλετικές διακρίσεις κ.ο.κ.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με ορισμένα από τα εγκώμια του Επιτάφιου Θρήνου, που ψάλλονται στους ναούς μας κάθε Μεγάλη Παρασκευή! Πράγματι, ενώ τα περισσότερα απ’ αυτά είναι αληθινά διαμάντια της ορθόδοξης υμνογραφίας και συγκινούν διαχρονικά τα πλήθη των πιστών, που συγκεντρώνονται για να θρηνήσουν τον Θεάνθρωπο, ο οποίος κείτεται «άπνους και γυμνός», υπάρχουν μερικά τα οποία έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το κήρυγμα της συγχώρεσης και της αγάπης του Χριστού, συντηρώντας έναν αναχρονικό αντι-εβραϊσμό κι ένα κλίμα συλλογικής ευθύνης για τη σταύρωση, ακριβώς αυτή που εκμεταλλεύτηκε ο αιμοσταγής Χίτλερ για να κάψει εκατομμύρια αθώων στα κρεματόρια των ναζιστικών στρατοπέδων, κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στην Ιη Στάση: «Η ζωή εν τάφω...»
• «Αλαζών Ισραήλ, μιαιφόνε λαέ, τι παθών τον Βαρραβάν ηλευθέρωσας, τον Σωτήρα δε παρέδωκας σταυρώ;»
• Φθονουργέ, φονουργέ και αλάστορ λαέ, καν σινδόνας και αυτό το σουδάριον αισχύνθητι αναστάντος του Χριστού.»
Στην 2η Στάση: «Άξιον Εστί...»
• «Αραβιανόν, σκολιώτατον γένος Εβραίων, έγνως την ανέγερσιν του
ναού; Δια τι κατέκρινας τον Χριστόν;»
• «Καν τους εκ νεκρών επαισχύνθητε ω Ιουδαίοι ους ο ζωοοδότης
ανέστησεν, ον υμείς εκτείνατε φθονερώς.»
Στην 3η Στάση: «Αι γενεαί πάσαι...»
• «Κατά τον Σολομώντα βόθρος βαθύς το στόμα Εβραίων παρανόμων.»
• «Εβραίων παρανόμων εν σκολιαίς πορείαις τρίβολοι και παγίδες.»
Μερικές αυτονόητες (;) υπενθυμίσεις προς εκείνους που ασπάζονται τέτοιου είδους αντιλήψεις περί «μιαιφόνων λαών», «σκολιωτάτων γενών» και «Εβραίων παρανόμων»:
1. Ο Ιησούς Χριστός ενσαρκώθηκε ως Εβραίος.
2. Η Παναγία μας, οι Απόστολοι και οι πρώτοι Χριστιανοί ήσαν Εβραίοι.
3. Τον Χριστό τον συνέλαβε, τον ψευτοδίκασε και τον καταδίκασε σε θάνατο το ιερατείο των Εβραίων, οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι.
4. Την θανατική ποινή του Θεανθρώπου την εκτέλεσαν οι στρατοκράτες-επικυρίαρχοι της εποχής, οι Ρωμαίοι.
5. Ο εβραϊκός λαός δεν είχε και δεν έχει κανενός είδους «συλλογική ευθύνη» πέραν του ότι κατευθυνόταν, όπως όλοι οι λαοί, από την ηγεσία και το κατεστημένο της εποχής. Το θλιβερό «άρον, άρον σταύρωσον Αυτόν» θα μπορούσαν, κάλλιστα, να το έχουν πει και άλλοι λαοί!
Τα παραπάνω εγκώμια, συνεπώς, δεν έχουν θέση στον Επιτάφιο Θρήνο! Η Ιεραρχία της Εκκλησίας μας θα πρέπει να τα αφαιρέσει και ως τότε οι φίλτατοι ιεροψάλτες καλά θα κάνουν να τα παρακάμπτουν! Άλλωστε δεν φέρουν το σημάδι του σταυρού δηλαδή δεν ανήκουν εις τα εκλεκτότερα, ενώ κάποια απ’ αυτά παρουσιάζουν και ρυθμικές ανωμαλίες. Είναι καιρός να αποκατασταθεί αυτή η ανωμαλία, που δίνει την ευκαιρία στους οπαδούς του Χίτλερ να χαιρεκακούν λέγοντας: «Να, τα ίδια λέει και η Εκκλησία για τους Εβραίους!»
Το αίμα των αθώων θυμάτων του ναζισμού, ας είναι το τελευταίο! Όπως γράφει ο ποιητής και στιχουργός Κώστας Βίρβος στο αντιπολεμικό έργο του «Καταχνιά»:
Αδελφέ Ισραηλίτη, το αστέρι που φοράς
φως ανέσπερο θα ρίχνει στους βωμούς της λευτεριάς.