Γράφει ο Κλειγένης

Μια πόλη ανήκει στους πολίτες της, οι πολίτες της είναι εκείνοι που πρέπει να αποφασίζουν κυριαρχικά για κάθε τι που την αφορά και στο καθεστώς της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, οι εκπρόσωποι των πολιτών οφείλουν να υλοποιούν εκείνα που εγκρίθηκαν από τους πολίτες μέσω των εκλογών.

Κάθε πόλη χρειάζεται μια ταυτότητα, η οποία να απαντά στο ερώτημα: «Ποια είναι ακριβώς αυτή η πόλη;».

Δηλαδή, ποιος είναι ο χαρακτήρας της, πώς οι πολίτες επέδρασαν πάνω της ώστε να δομηθεί η μοναδικότητά της και για ποιον λόγο ξεχωρίζει από άλλες πόλεις.

Η ταυτότητα, αυτή, της πόλης είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορική της φυσιογνωμία, την πολιτιστική της κληρονομιά, την κοινωνική και οικονομική ζωή της, τη συνολική της ανάπτυξη, την ποιότητα ζωής των κατοίκων της, την ενίσχυση της ελκυστικότητάς της και των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων, τη βαθύτερη ψυχολογική ικανοποίηση που αφήνει στους κατοίκους και στους επισκέπτες της κ.α.

Βασικό στοιχείο της ταυτότητας μιας πόλης αποτελεί εκείνο που ονομάζεται «Σήμα Κατατεθέν». Όλες οι πόλεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό , έχουν αναδείξει ένα στοιχείο τους ως «Σήμα Κατατεθέν» κι αν δεν υπήρχε τέτοιο στοιχείο φρόντισαν (ή φροντίζουν) να το δημιουργήσουν:

Η Θεσσαλονίκη (π.χ.) έχει ως «Σήμα Κατατεθέν» τον Λευκό Πύργο, η Αλεξανδρούπολη τον Φάρο, η Καβάλα τις Καμάρες, η Κατερίνη τον Υδατόπυργο, η Τρίπολη το Άλσος του Άρεως, η Δράμα το Πάρκο της Α. Βαρβάρας, η Καλαμάτα την πλατεία Αριστομένους, η Ξάνθη το Ρολόι κλπ, κλπ.

Η Σπάρτη, μέσα στη διαδρομή της νεότερης ιστορίας της, ανέδειξε ως αναμφισβήτητο και αμάχητο «Σήμα Κατατεθέν» της τη «Λεωφόρο με τους Φοίνικες», την Κεντρική, δηλαδή, διπλή Λεωφόρο Κων/νου Παλαιολόγου, της οποίας οι δυο λωρίδες κυκλοφορίας διαχωρίζονται με μεγάλες νησίδες – παρτέρια πρασίνου, που στη μέση τους δεσπόζουν οι φοίνικες.

Η «Λεωφόρος με τους Φοίνικες» είναι το στοιχείο της πόλης που έθελγε (και θέλγει) πάντα τους Σπαρτιάτες, αυτό που εντυπωσιάζει βαθιά τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά, αυτό που ο καθένας - ο οποίος θα περάσει έστω και μια φορά από τη Σπάρτη - ανακαλεί πρώτο στη μνήμη του, αυτό που για τους Σπαρτιάτες αποτελεί θεμελιακό και αναντικατάστατο στοιχείο της παράδοσης και της ιστορίας της νέας Σπάρτης.

Η «Λεωφόρος με τους Φοίνικες» υπήρξε ένα εμπνευσμένο έργο του Ηλία Γκορτσολόγου, ιστορικού Δημάρχου της Σπάρτης από το 1926 έως και το 1941, ένα έργο του 1935, το οποίο αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή η τοπική κοινωνία και γύρω του «έχτισε» τη ζωή της πόλης, μετατρέποντας την Κ. Παλαιολόγου στον εμπορικότερο και πιο δημοφιλή τόπο της Σπάρτης. Ήταν ένα έργο το οποίο δεν έθιγε (αντίθετα τόνιζε και αξιοποιούσε) το ανεπανάληπτο και μοναδικό Βαυαρικό Σχέδιο της πόλης και εναρμόνιζε τον πρακτικό σκοπό του διαχωρισμού των δύο κατευθύνσεων της κεντρικής λεωφόρου της Σπάρτης (χωρίς όμως να τις αποξενώνει) με μια εξαιρετική παρέμβαση πολεοδομικού, αισθητικού και οικολογικού χαρακτήρα.

Μ’ αυτήν την Παλαιολόγου η κοινωνία της Σπάρτης συνέδεσε όλη της τη ζωή και την ιστορία της. Η Παλαιολόγου εκπροσωπεί ένα κορυφαίο και σημαντικό «Χθες» για την πόλη, ένα «Χθες», όμως, που, όσο κι αν άλλαζαν οι καιροί, δεν «πέθαινε», δε μετατρεπόταν σε ένα «νεκρό» μουσειακό στοιχείο, αλλά πέρναγε από τη μια γενιά στην άλλη και γινόταν ζωντανό κομμάτι της συλλογικής μνήμης και συνείδησης της πόλης , γινόταν «Σήμερα» και «Αύριο» .

Κατ’ αυτόν τον τρόπο η Λεωφόρος Κων/νου Παλαιολόγου της Σπάρτης έγινε η «καρδιά» της πόλης , κατέστη (δικαιωματικά) καταλυτικής σημασίας τεκμήριο της εξέλιξης της πόλης, υλική μαρτυρία του Πολιτισμού και της Ιστορίας της Σπάρτης, κορυφαίο στοιχείο, που ουσιαστικά συνθέτει και διαμορφώνει (διαχρονικά) την ταυτότητα της Σπάρτης. Μιας ταυτότητας που στο σχεδιασμό και στη δημιουργία της συμμετείχαν τόσο οι προηγούμενες γενιές, αλλά και όσοι ζουν κι εργάζονται σήμερα στην πόλη αυτή.

Χάρη στο «Σήμα Κατατεθέν» της Σπάρτης, τη «Λεωφόρο με τους Φοίνικες», αυτή η ταυτότητα, μαζί και η εικόνα της πόλης, έχουν καταστεί θετικές και ισχυρές και μπορούν, γι’ αυτό, να αποτελέσουν ισχυρό πλεονέκτημα και χρήσιμο εργαλείο για την επιζητούμενη ανάπτυξη μέσα στο σύγχρονο περιβάλλον, το οποίο διαμορφώνει ένα διεθνές πεδίο προκλήσεων και ανταγωνισμού των πόλεων.

Η Λεωφόρος Κων/νου Παλαιολόγου με την μορφή που απέκτησε και διατήρησε διαχρονικά (επί 85 συνεχή χρόνια) είναι, πλέον, το ιστορικό κέντρο της Σπάρτης και ΠΡΕΠΕΙ, γι’ αυτό, να τύχει απόλυτης προστασίας και να αναδειχθεί σε υπόδειγμα αειφορίας, πολιτισμού και τοπικής ανάπτυξης, σημαντικότατο στοιχείο πολιτιστικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής (με την ευρεία έννοια του όρου) αξίας και κληρονομιάς.

Οι όποιοι σχεδιασμοί και παρεμβάσεις πρέπει να υλοποιούνται με τρόπο που να μη θίγουν και να μην καταστρέφουν το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο μιας πόλης, την ταυτότητά της, να μη διακόπτουν την ιστορική της διαδρομή και τη σύνδεσή της με το Χθες και το Αύριο, να σέβονται και να μην «πληγώνουν» την τοπική κοινωνία και να μην διχάζουν πολίτες.

Αξίζει να σημειωθεί πως η μεγαλύτερη θεσμική παρέμβαση που έγινε στα σχέδια των πόλεων με την Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ) του 1985 σεβάστηκε απόλυτα το ιστορικό κέντρο της Σπάρτης, τη Λεωφόρο Κων/νου Παλαιολόγου, και ό,τι αυτή σήμαινε για την πόλη.

Για τους λόγους αυτούς επιβάλλεται, μέσα στα θεσμικά πλαίσια της Δημοκρατίας, των Νόμων και του Συντάγματος, να αναθεωρηθεί η σχεδιαζόμενη παρέμβαση του δήμου Σπάρτης στο ιστορικό κέντρο και στο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης και να αποδοθεί στους πολίτες το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους να αποφασίζουν για τη μορφή, την πορεία και τους όρους εξέλιξης της πόλης και της ζωής τους.

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr