Μετανιώνεις;

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Βρέθηκα στο κατάστημα με τα χαρτικά με σκοπό να αγοράσω ένα σημειωματάριο. Ολα είχαν επάνω αποφθέγματα. Ο Επίκτητος είχε την τιμητική του. «Φρόντιζε να τιμωρείς τα ελαττώματά σου για να μην τιμωρείσαι από αυτά». Είχε πολλά γνωμικά για να «φτιάξεις» τον εαυτό σου. Σκέφτηκα ότι ίσως πρέπει να ανανεωθεί το εμπόρευμα. Εάν έχεις την ατυχία να αντικρίζεις καθημερινά αυτές τις ρήσεις επί χάρτου ό,τι κι αν γραφτεί μέσα θα είναι αυτοκτονικό. Επιπλέον, έπειτα από δύο χρόνια σφραγίσματος και στεγανοποίησης υπάρχει κάποιος που να επιθυμεί περαιτέρω ενδοσκόπηση; Μπορεί εγώ να είμαι επιφανειακή. Απέρριψα τα σημειωματάρια, πήρα ό,τι αχρείαστο ορέχτηκα, κατευθύνθηκα στο ταμείο. Ενας εκπάγλου καλλονής νέος με ρώτησε: «Μετρητά ή κάρτα;». Τη στιγμή που βγάζω το πορτοφόλι το βλέμμα μου πέφτει στον καρπό του. Βλέπω ένα τατουάζ που με έβαλε σε σκέψεις. Ολα ξεκίνησαν από αυτό το τατουάζ…

Από όλα τα αρνητικά συναισθήματα το να μετανιώνεις ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα, γιατί απαιτεί εμπειρία που έρχεται με τα χρόνια. Ενα επιπλέον δώρο της ηλικίας! Είναι το συναίσθημα που δεν το βιώνεις άμεσα, το διαπιστώνεις αναδρομικά. Πρόκειται για το δυσάρεστο συναίσθημα που προέρχεται από τη σκέψη μιας πράξης ή μιας μη πράξης, που σχετίζεται αποκλειστικά με το παρελθόν. Και αν θέλεις να διορθώσεις τον εαυτό σου, είναι το αρτιότερο εναρκτήριο λάκτισμα. Είναι η αποδοτικότερη αυτοδιόρθωση, για ποιοτικότερη επιβίωση, καθώς είναι εξόχως διεισδυτική και επίμονη. Αυτά σκέφτηκα καθ’ οδόν για τον υπολογιστή μου. Ακουσα Εντίθ Πιαφ, που κι εκείνη ne regrette rien παραμένοντας αναλλοίωτα και διαχρονικά αμετανόητη, και συνέχισα να συλλογίζομαι το θέμα.

Τι είναι το μετάνιωμα; Θα ήθελα να με βοηθήσει ένας ψυχολόγος ή ένας ψυχίατρος με τα λόγια. Κατά την άποψή μου, είναι κυρίως μια διαδικασία. Το συναίσθημα εισάγεται σε μια μηχανή του χρόνου η οποία ψηλαφεί τη λανθασμένη απόφαση/πράξη ή απραξία και τη βγάζει στο παρόν. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Την αντιπαραβάλλει με το τώρα – πρόκειται για τη σύγκριση του δυνητικού αποτελέσματος μιας άλλης επιλογής. Είναι το απόλυτο «αν μόνο…» το ήξερα/το είχα χειριστεί διαφορετικά, είχα στρίψει νωρίτερα.

Τα μετανιώματα είναι εξαιρετικά προσοδοφόρα ως προς την αυτογνωσία, γιατί είναι ανυποχώρητα, ξεπετάγονται σε ανύποπτο χρόνο και διαθέτουν ισχύ. Αλλά αυτό που τα κάνει ακαταμάχητα είναι το ότι είναι άτεγκτα και προσωπικά. Μια αυστηρά προσωπική υπόθεση. Δεν υπάρχει κανένας για να επιρρίψουμε μομφές. Στις απογοητεύσεις ενδέχεται να φταίει κάποιος τρίτος, αλλά μετανιώνουμε πάντα για ό,τι ήταν στον έλεγχό μας. Ολος ο ψόγος και η ευθύνη κατευθύνονται στον εαυτό μας.

Πώς χειριζόμαστε το θέμα στο τέλος; Δεν έχω απαντήσεις, προσπαθώ κι εγώ να καταλάβω. Πιστεύω ότι συχνά συντηρούμε τις ατυχείς ξοδεμένες επιλογές μας ενισχύοντάς τες ακόμη παραπάνω. Επενδύουμε χρόνο, προσπάθεια και κεφάλαιο αντί να παραδεχτούμε την ήττα της επιλογής ή την παύση της απόδοσής της. Με λίγα λόγια, κλιμακώνουμε τη δέσμευση αντί να αλλάξουμε τακτική. Ολη αυτή η ταλαιπωρία, όμως, που μας βάζει η σκέψη ενός αναδρομικού γεγονότος θα έπρεπε να αποφέρει κάτι μελλοντικά θετικό. Να χρησιμεύει μόνο για αξιολόγηση και αλλαγή πλεύσης. Να συνδράμει σε επερχόμενες δράσεις και αλλαγές. Τα μετανιώματα κρέμονται από μία σωτήρια λέξη, τη λέξη «ευκαιρία». Την πιθανότητα να διευθετήσεις, το ενδεχόμενο να μεταστραφείς, την προοπτική να διορθώσεις.

Υπάρχουν πολλές κατηγορίες και υποκατηγορίες στα μετανιώματα, τα πιο επίπονα κατά την κρίση μου είναι οι τύψεις της αναποφασιστικότητας, της αδράνειας. Μας βασανίζει ό,τι δεν κάναμε και όσο μεγαλώνουμε παρατηρώ ότι έχουν το προβάδισμα. Είναι μια επίπονη κατηγορία, διότι εμπεριέχει το συστατικό της τόλμης ή μάλλον την αποφασιστικότητα που θα θέλαμε να έχει επιδείξει ο ιδανικός εαυτός μας. Σε αυτή την ομοταξία δεν υπάρχει κάτι να διορθωθεί. Δεν υπάρχει η περίσταση να επανορθωθεί κάτι που δεν έχει τελεστεί. Τέλος, πάνω από όλα υπάρχει μια σκιά, η αντηλιά της ευκαιρίας, είναι ο χρόνος, πάντα το θέμα του χρόνου. Και αν δεν υπάρχει χρόνος;

Γράφοντας το παραπάνω μου ήρθαν στο μυαλό ανάκατοι οι στίχοι από το αγαπημένο μου ποίημα. Θα ήθελα ένα σημειωματάριο με στίχους του T. S. Eliot: Χρόνος για σένα και χρόνος για μένα, κι ακόμα χρόνος για εκατοντάδες διλήμματα, για εκατοντάδες θεωρήσεις κι αναθεωρήσεις. Και στ’ αλήθεια θα υπάρξει χρόνος να αναρωτηθείς «τολμάς;» και «τολμώ;». Για μια στιγμή υπάρχει χρόνος γι’ αποφάσεις και αναθεωρήσεις που θα ανατρέψει μια στιγμή. Αλλά ας επιστρέψουμε στο κατάστημα με τα χαρτικά και τα γνωμικά. «Μετρητά ή κάρτα;» με ρώτησε ο νέος. «Περίμενε και θα δεις», του απαντώ δείχνοντας το τατουάζ με τις δύο λέξεις: «Νo regrets». Μου χαμογέλασε με την αυτοπεποίθηση της εκθαμβωτικής ομορφιάς και τη βεβαιότητα της αέναης νεότητας. Που δεν πιστεύει ότι κάποτε θα μετανιώσει.

* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις