Καλώς ήρθατε στη ζωή

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Πριν από λίγες εβδομάδες, την ημέρα των εξηκοστών τέταρτων γενεθλίων του, ο βραβευμένος με δύο Οσκαρ ηθοποιός Κέβιν Σπέισι ξέσπασε σε κλάματα στο άκουσμα της λέξης «αθώος». Στην ετυμηγορία κατέληξαν εννέα άνδρες και τρεις γυναίκες, αφού αποφάσιζαν τη μοίρα του επί δώδεκα ώρες και 26 λεπτά. Εξω από το δικαστήριο Σάουθγουoρκ του Λονδίνου απευθύνθηκε στους δημοσιογράφους φορώντας μπλε κοστούμι, ταλαιπωρημένος, πρησμένος, αλλά με το ύφος και την άνεση ανθρώπου που ξέρει να στήνεται και να μιλάει μπροστά από κάμερες στο κόκκινο χαλί. Ευχαρίστησε τους δικαστές και τη νομική του ομάδα, επιβιβάστηκε χαμογελαστός σε ένα ταξί και αποχώρησε. Επί έξι χρόνια αντιμετώπισε κατηγορίες για σεξουαλικές παρενοχλήσεις –με τη σοβαρότερη να είναι άσκηση πίεσης σε μη συναινετικό σεξ–, σε τέσσερις άνδρες, κατά την περίοδο 2001-2013, που διατελούσε καλλιτεχνικός διευθυντής στο θέατρο Old Vic του Λονδίνου. Τι σημαίνει όμως αυτή η αθώωση για εμάς;

Ενα ήταν το βασικό μοτίβο της δίκης: η φήμη. Ηταν μια δίκη που περιστράφηκε γύρω από αυτή τη λέξη. Σύμφωνα με την εισαγγελέα Κριστίν Αγκνιου, o ηθοποιός εκφόβιζε σεξουαλικά τα θύματά του. Χρησιμοποίησε τη δημοφιλία του για να τα κάνει να σωπάσουν προσπαθώντας να πάρει ό,τι ήθελε όποτε το ήθελε. Σύμφωνα με τον νομικό εκπρόσωπο του Σπέισι, Πάτρικ Γκιμπς, ο ηθοποιός ήταν το θύμα που εξαπατήθηκε επειδή ήταν διάσημος.

Ο Γκιμπς κατά τη διάρκεια της δίκης χρησιμοποιούσε το όνομα του πελάτη του όπως είναι γνωστός στη σκηνή και στα πλατό: Κέβιν Σπέισι. Οι υπόλοιποι χρησιμοποιούσαν το πλήρες όνομά του, Κέβιν Σπέισι Φόουλερ, σε μια απόπειρα απομυθοποίησης. Ο δικαστής γνώριζε πολύ καλά ποιον είχε απέναντί του όταν του είπε «ξέρετε, υποψιάζομαι, πώς και πότε πρέπει να υψώνετε τη φωνή σας». Ο ίδιος δήλωσε: «Δεν διαθέτω κανένα μαγικό ραβδί να σπρώχνω κόσμο στο κρεβάτι μου». Παρότι, φυσικά, η φήμη προσφέρει προνόμια. Στα θετικά, ίσως το θετικότερο κατά τη γνώμη μου, είναι το ότι κερδίζεις χρόνο. Η φήμη προηγείται και σε βγάζει από τον κόπο να συστηθείς, απαλλάσσει από τις συστάσεις. Το αρνητικό είναι ότι η αναγνωρισιμότητα κάνει ένα πρόσωπο παραπάνω –και όχι λιγότερο– ευάλωτο στην αδυσώπητη κριτική.

Ολη του η καριέρα, θα μπορούσε κάποιος να πει, βασίστηκε σε σαγηνευτικές αντιφάσεις, φως και σκοτάδι, δύναμη και αδυναμία, γοητεία και απειλή, με τις γνωστότερες στιγμές της στους «Συνήθεις υπόπτους» και στο «House of cards». Ηταν μια ακροαματική διαδικασία λεκτικών ανακολουθιών, γεμάτη με φράσεις «αδέξιο πιάσιμο», «ακατάλληλη φιδίσια προσέγγιση» και «ανοιχτό φερμουάρ» και όμορες προτάσεις γεμάτες με σόουμπιζ ανέκδοτα, και παρέλασης καλλιτεχνικών ονομάτων: Ελτον Τζον, Τζούντι Ντεντς, Πίτερ Ο’ Τουλ. Ισχυρισμοί και γκλάμουρ. Η ζωή του ηθοποιού τα τελευταία έξι χρόνια. Το περιβάλλον του ηθοποιού.

Ποιος είναι ο Κέβιν Σπέισι; Ενας άνδρας με «επιπόλαιο τρόπο ζωής», μας είπε ο δικηγόρος του. Ενας, επίσης, εξαιρετικά καλός ηθοποιός που προσέφερε στο κοινό επί δεκαετίες. Ανέλαβε για δώδεκα χρόνια ένα θεσμό, το Old Vic, το αναβάθμισε και το εκμοντέρνισε. Παρείχε θέαμα που όλοι ήθελαν να δουν, σε μια αίθουσα χιλίων θέσεων, με μονίμως προπωλημένα και αρκετά δωρεάν εισιτήρια για τους νέους της κοινότητας. Ο Σπέισι ήταν επίσης στην καίρια θέση την κατάλληλη στιγμή της καριέρας του για τη σύσταση μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που βοήθησε νέους που επιθυμούσαν να ασχοληθούν επαγγελματικά με την υποκριτική. Ο Κέβιν Σπέισι μπορούσε να το κάνει γιατί κατείχε επιρροή και εξουσία και κατηγορήθηκε για τους ίδιους λόγους. «Θεωρείτε τον εαυτό σας ισχυρό;» ήταν η ερώτηση της εισαγγελέως.

Αν η κοινωνία θα ήθελε σε ό,τι αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις όλα να είναι ξεκάθαρα και οριοθετημένα, αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν θα πραγματοποιηθεί. Το φλερτ είναι μια γκρίζα ζώνη, δεν είναι επιστήμη που μαθαίνεται.

Εχει ελάχιστη σημασία η απάντηση. Διαθέτει γερά θεμέλια η δύναμή του στην εποχή μας; Εντελώς σαθρά. Η κουλτούρα της ακύρωσης είναι σαρωτική μορφή λογοκρισίας. Είναι μια ταχύτατη απόπειρα κατηγοριοποίησης –κακοί και θύματα– και μια βίαιη μορφή εξοστρακισμού – κοινωνικού και επαγγελματικού. «Ο κόσμος μου διαλύθηκε», είπε συντετριμμένος ο ηθοποιός στο δικαστήριο, «πριν καν τεθεί η πρώτη ερώτηση, πριν μου ζητήσουν να δώσω εξηγήσεις. Εχασα τη δουλειά μου, έχασα την υπόληψή μου, έχασα τα πάντα, όλα σε λίγες μόνο μέρες». Δεν θα ορμήσω στην κουλτούρα της ακύρωσης, απλώς θέλω να εκφράσω ό,τι με φοβίζει. Με φοβίζει το ότι μια λάθος κίνηση, μια ανάρμοστη ενέργεια, σε πετάει αυτομάτως έξω από το παιχνίδι.

Το αποτέλεσμα της δίκης είναι, κατά την άποψή μου, μια μεγάλη νίκη που ξαναβάζει σε πλαίσιο το φλερτ και τη σεξουαλική επαφή όταν τα παραπάνω δεν εμπεριέχουν βία και πραγματικό εξαναγκασμό. «Φλερτάρω πολύ», είπε σε κάποια στιγμή ο ηθοποιός και ρωτήθηκε για το διαμέρισμά του στο Λονδίνο. Χαρακτηρίστηκε ακριβό, μοναχικό και απόκοσμο – ίσως όπως και ο ίδιος. Ενας χώρος που συζητήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης. Ενας ερμητικός χώρος όπου κατοικεί ο ίδιος με τα δύο σκυλιά του και περιστασιακά το επισκέπτονταν κάποιες γνωριμίες. «Μήπως η προσέλκυση τυχαίων γνωριμιών ήταν ένας τρόπος για να απαλύνει τη μοναξιά του;». Ο Σπέισι, ύστερα από παύση, απάντησε με ύφος επαγγελματία «καλώς ήρθατε στη ζωή».

Μπορεί η προσέγγιση να γίνεται αδέξια, μπορεί να είναι άτοπη, ίσως και εντελώς άκυρη, αλλά δεν είναι ποινικοποιήσιμη. Αν η κοινωνία θα ήθελε σε ό,τι αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις όλα να είναι ξεκάθαρα και οριοθετημένα, αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν θα πραγματοποιηθεί. Το φλερτ είναι μια γκρίζα ζώνη, δεν είναι επιστήμη που μαθαίνεται. Η φύση του ανθρώπου είναι επιθυμίες που εκφράζονται ακατάστατα, επιπόλαια, συχνά ασυνάρτητα. Αέναες παρεκτροπές, ορθοδρομήσεις και αμφιταλαντεύσεις. Αμφιλεγόμενες σηματοδοτήσεις απροσπέλαστων ορίων ή αχνών νέων ξεκινημάτων. Μια γοητευτική διττότητα οι ανθρώπινες σχέσεις, και η προσπάθειά μας να προσεγγίσουμε με την ελπίδα ότι κάποτε θα γίνουμε εύληπτοι, όχι απλώς αντιληπτοί στον χώρο, όπως οι διάσημοι, αλλά κατανοητοί, αυτό που επιθυμούμε όλοι.

Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις