Ἀσύντακτο χάος οἱ κοινωνίες δίχως Τύπο

Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης / estianews.gr

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ἐπέβαλε χθές πρόστιμο 750.000 εὐρώ γιά καταχρηστικές πρακτικές καί γιά παραβίαση τῶν ὅρων τοῦ ἀνταγωνισμοῦ στό Πρακτορεῖο Διανομῆς «Ἄργος».

Δέν πρόκειται νά σχολιάσω τήν ἀπόφαση τήν ὁποία μελέτησα, ἀλλά μέ ἀφορμή αὐτήν ὑποχρεοῦμαι νά κάνω μερικές γενικώτερες παρατηρήσεις γιά τήν πορεία τοῦ Τύπου στήν πατρίδα μας. Διότι οἱ ἀριθμοί ἀλλά καί ἡ βασικῶς ἐπικρατοῦσα ἀντίληψη ἐπιμένουν ὅτι τό χαρτί ἔχει ἡμερομηνία λήξεως. Δέν συμφωνῶ. Γιά νά ἐπιβεβαιωθεῖ ὅμως ἡ ἐκτίμησή μου πρέπει τό ἔγχαρτο «προϊόν» νά εἶναι ἀνώτερο τοῦ διαδικτυακοῦ καί νά μπορεῖ νά φθάνει στούς πελάτες ἀναγνῶστες του. Γιατί σήμερα, πολλές φορές, δέν φθάνει.

Ὅσον ἀφορᾶ τό πρῶτο: Πάντοτε ὑποστήριζα ὅτι δέν πεθαίνουν οἱ ἐφημερίδες, ἡ σκέψη πεθαίνει. Ὅταν ἀνασταίνεται ἡ σκέψη, οἱ ἐφημερίδες μποροῦν ἀποδεδειγμένα ἀνεξαρτήτως τῆς κυκλοφορίας τους νά ἔχουν ἰσχυρή ἐπιρροή καί μεγάλη παρέμβαση. Προσοχή: Ἐπιρροή, ὄχι ἐπιβολή, μέ τήν γνωστή μέθοδο τῶν νταβατζήδων. Διαφέρει!

Οἱ ἐφημερίδες σέ σύγκριση μέ τήν τηλεόραση καί τό διαδίκτυο ἔχουν δύο βασικά πλεονεκτήματα: ἔχουν χρόνο γιά νά σκεφτοῦν, νά ἐρευνήσουν καί νά τοποθετήσουν τά πράγματα στήν σωστή τους βάση. Ἔχουν χρόνο γιά νά ἀνακαλύψουν καί νά διασταυρώσουν. Δεύτερον, εἶναι προϊόν συλλογικῆς ἐργασίας καί δημοκρατικῆς διαδικασίας. Ἐμεῖς ἐδῶ στίς συσκέψεις μας, ὅταν ἀμφιβάλλουμε γιά ἕνα θέμα, τό θέτουμε σέ διαβούλευση μέ τόν τελευταῖο ἐργαζόμενο καί ἐργαζόμενη πού ἔχει τό ἔνστικτο τοῦ ἀναγνώστη. Καμμιά φορά, σέ περίπτωση μεγάλης ἀμφιβολίας, βγαίνουμε στόν διάδρομο καί θέτουμε τά δύο, τρία σχέδια τίτλων πού ἔχουμε ἐπιλέξει, γιά τό πρῶτο θέμα, σέ ψηφοφορία.

Τό ἀποτέλεσμα αὐτοῦ τοῦ συνδυασμοῦ εἶναι ὅτι οἱ ἐφημερίδες ὁρίζουν μέ τήν θεματολογία τους τήν πολιτική ἀτζέντα στίς κανονικές μέρες. Καί στίς ἔκτακτες μέρες ἔχουν τήν ἐμπειρία καί τό δυναμικό νά ξεσκεπάζουν τίς πάσης φύσεως ἐξουσίες. Τά περισσότερα μεγάλα σκάνδαλα πού προκάλεσαν πολιτικές ἐξελίξεις, μεταπολιτευτικά, ἐφημερίδες τά ἀποκάλυψαν, ὄχι κανάλια καί ραδιόφωνα. Πόσες φορές ὁ Γιῶργος Παπαδάκης καί ἡ Μαρία Ἀναστασοπούλου στόν «Ἀντέννα», ὁ Δημήτρης Καμπουράκης καί ὁ Παναγιώτης Στάθης στό «Open», ὁ Νῖκος Χατζηνικολάου καί ὁ Τέρενς Κουίκ στόν «Real FM», παλαιοί ἐφημεριδάδες σχεδόν ὅλοι, δέν στέκονται σέ ἕνα πρωτοσέλιδο ἐφημερίδας, δέν παίρνουν ἀφορμή γιά νά ἀνοίξουν συζήτηση καί δέν τό «πᾶνε» παρακάτω;

Ἄπειρες. Οἱ ἐφημερίδες ὅμως ἔχουν μερικούς ἐχθρούς. Πρῶτον, ὁρισμένους καναλάρχες πού ἔχουν στήν ἰδιοκτησία τους ἐφημερίδες. Τά Μέσα τοῦ κυρίου Γιάννη Ἀλαφούζου δέν μεταδίδουν στήν ἐπισκόπηση τῶν πρωινῶν ἐκπομπῶν τους τίς ἐφημερίδες μας, γιατί τούς ἐνοχλεῖ ἡ κριτική μας. Μόνο ὁ Γιῶργος Αὐτιάς μᾶς θυμᾶται καμμιά φορά τίς Κυριακές, πρός τιμήν του. Εἶναι πράγματι λυπηρό ἕνας ἄνθρωπος τῆς παιδείας τοῦ Γιάννη Ἀλαφούζου νά πέφτει τόσο χαμηλά καί νά ἀπαγορεύει ἀπό τά φιλελεύθερα μέσα του τήν μετάδοση ἐφημερίδων. Τά μέσα τοῦ ὁμίλου Μαρινάκη ἐπίσης μᾶς ἀποκλείουν. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ μετάδοση τῶν πρωτοσέλιδων ὅλων τῶν ἐφημερίδων εἶναι μία ἀπό τίς πρῶτες ἀποφάσεις πού ἔλαβε ἀπό τήν σύστασή του τό Ἐθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Τοῦ ὁποίου ἡ σημερινή ἡγεσία, ἕναν χρόνο μετά, δέν ἔχει δεήσει νά ἀπαντήσει στήν ἔγγραφη προσφυγή μας.

Ἀρκεῖ νά σᾶς πῶ ὅτι πολιτικός ἀρχηγός πού μετεῖχε προσφάτως στήν ἐκπομπή τῶν Ἰορδάνη Χασαπόπουλου καί Ἀνθῆς Βούλγαρη ἀναζήτησε τήν ἐφημερίδα μας γιά νά διαβάσει τό ρεπορτάζ γιά τίς νέες ταυτότητες καί οἱ παρουσιαστές ἀκόμη τήν… ψάχνουν. Μέλη τῆς ΕΣΗΕΑ ἔτσι; Ἡ ὁποία ΕΣΗΕΑ, σιωπή! Ὁ δεύτερος ἐχθρός εἶναι ἡ δραματική μείωση τῶν σημείων πωλήσεως. Δεκάδες περιπτεροῦχοι ἀρνοῦνται νά πωλοῦν ἐφημερίδες, γιατί τά κέρδη τους σέ σύγκριση μέ τίς ἐργατοῶρες πού δαπανοῦν νά τίς ἀνοίγουν, νά τίς μαζεύουν, νά κάνουν καταμέτρηση κ.λπ. εἶναι γλίσχρα.

Δέν συμφέρει. Καί γι’ αὐτό φταίει κάποιος.

Ὁ τρίτος ἀντίπαλος εἶναι ἡ διανομή. Παλαιά ὑπῆρχαν δύο πρακτορεῖα, καί ἄν δέν τά ἔβρισκες μέ τήν ἡγεσία τοῦ ἑνός ὑπῆρχε ὁδός διαφυγῆς. Τώρα ὑπάρχει μόνον ἕνα συγκεκριμένης μετοχικῆς σύνθεσης. Συνδρομητής μας ἀναζήτησε τήν ἐφημερίδα μας σέ συγκεκριμένα σημεῖα πώλησης στήν Κρήτη, καί ἡ ἀπάντηση πού ἔλαβε ἦταν ὅτι κυκλοφορεῖ μόνο τήν …Κυριακή.

Δέν θά πῶ κάτι παραπάνω, παρά μόνο αὐτό, καί ὅποιος κατάλαβε κατάλαβε: Ὅποιος θέλει νά λέγεται μεγάλος δέν σκοτώνει τόν ἀνταγωνισμό. Διότι ἄν σκοτώνεις τόν ἀνταγωνισμό, σκοτώνεις καί τόν ἑαυτό σου. Τί ἀξία ἔχει ὁ «πρωταθλητισμός» ὅταν τρέχεις μόνος σου; Δεῖτε τί παθαίνει ἡ Κυβέρνηση πού παίζει χωρίς ἀντίπαλο μετά τίς ἐκλογές. Ἔχει χάσει τήν ἰσορροπία της.

Καί βεβαίως ὁ τέταρτος ἐχθρός εἶναι ἡ Κυβέρνηση καί ἡ ἴδια ἡ ἀγορά. Ἡ Κυβέρνηση, διότι δυσφορεῖ πού ὁ Τύπος δέν εἶναι ἐλεγχόμενος ὅπως τό διαδίκτυο καί τά κανάλια. Δυσφορεῖ ὅταν ὑπάρχουν σέ αὐτόν κάποιοι ρομαντικοί πού κάνουν τήν δουλειά τους στό ὄνομα τοῦ πολίτη καί τῆς πατρίδας ἀντί νά κρατοῦν τό θυμιατό ἤ ἀντί νά ἐκλιπαροῦν δάνεια σάν διακονιαραῖοι. Τούς εἶναι ἀδιανόητο ὡς σκέψη νά παίζει κανείς γιά τήν φανέλλα. Ἀντί λοιπόν νά ἐνισχύει τόν Τύπο– ἀκόμη καί νά τόν βάλει στά σχολεῖα γιά νά δημιουργήσει κουλτούρα ἀνάγνωσης στούς μαθητές, τόν κυνηγᾶ. Τό αὐτό ἰσχύει γιά μέρος τῆς ἀγορᾶς. Ρίχνει ὅλα τά διαφημιστικά της πακέτα (τό κύριο βάρος ἐννοῶ) στό διαδίκτυο μέ τίς ἀμφίβολες ἐπισκεψιμότητες, ἀλλά ὅταν προκύψουν τά πραγματικά ζόρια ἀρχίζουν καί καλοῦν τούς …διευθυντές τῶν ἐφημερίδων γιά νά ρωτοῦν ποῦ πάει τό πρᾶγμα.

Λοιπόν, γιά ὅσο ὑπάρχει χρόνος: Οἱ ἐφημερίδες ἀκόμη καί στήν σημερινή κατάστασή τους εἶναι ὁ πλοῦτος τοῦ Ἔθνους. Ἡ μνήμη του. Ἡ σκέψη του. Τό βλέμμα μας. Ὁ τρόπος πού κοιτάζουμε τόν κόσμο. Ἡ διάσωση τῆς γλώσσας μας καί τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητας. Ὁ κόσμος πού ἐργάζεται σέ αὐτές, συντάκτες ὕλης, διορθωτές, γραφίστες ἀτελιέ, δημοσιογράφοι, εἶναι ὑψηλότατου μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, προστιθέμενη ἀξία γιά τόν κλάδο. Τόσο ἡ πολιτεία καί ἡ ἀγορά ὅσο καί οἱ ἴδιοι οἱ ἐκδότες πρέπει νά προστατέψουν αὐτό τό δημόσιο ἀγαθό. Τόν ἰσχυρό Τύπο. Ἄν διαλυθεῖ καί ὁ Τύπος πού μπορεῖ νά κρατᾶ τήν ψυχραιμία του στίς δύσκολες στιγμές καί νά ἡγεῖται, τότε θά ἐξελιχθοῦμε ὡς κοινωνία σέ ἀσύντακτο χάος. Καί αὐτός στήν παροῦσα φάση εἶναι ὁ μεγάλος μας ἐχθρός.