Τό αὔριο, κρυφά, πίσω ἀπό τίς γρίλιες

Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης / estianews.gr

ΚΟΜΟΤΗΝΗ, ἀπόγευμα Κυριακῆς, 10ης Δεκεμβρίου. Μετά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου μου στήν Ἀλεξανδρούπολη καί κατά τήν ἐπιστροφή στήν Θεσσαλονίκη γιά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τῆς κυρίας Μαρίας Δηλιβάνη, ἡ στάση στήν ἀγαπημένη μου πόλη δέν εἶναι ἁπλῶς ὑποχρεωτική, εἶναι ἐπιβεβλημένη. Καί ἄς λείπει κάτι ἀπό τήν παλιά της αἴγλη.

Ψιλοβρέχει, ἔχει συννεφιά καί στήν εἴσοδό της, στό ὕψος τοῦ παλιοῦ «Ξενία» πού σήμερα ρημάζει, ἀναζητῶ καί πάλι τίς μνῆμες μου. Μοὔρχεται στό μυαλό ὁ στίχος τοῦ τραγουδιοῦ τοῦ φίλου μου Θανάση Γκαϊφύλλια «Κομοτηνή Κομοτηνή, λησμονημένη καί γυμνή, κοιτᾶς τό αὔριο κρυφά πίσω ἀπό τίς γρίλιες». Ἡ μελαγχολία μου φεύγει ὅταν περπατῶντας στήν ὁδό Παρασίου βλέπω τήν εἴσοδο ἑνός κέντρου διασκεδάσεως –ἐντός τοῦ ὁποίου ζήσαμε ἀξέχαστες στιγμές, τοῦ «Ἠχοδρομίου». Ἐκεῖ τραγουδήσαμε ἀνέμελοι στήν δεκαετία τοῦ ’90 «Ἔλα νά νιώσεις πῶς εἶν’ ἡ ζωή, καί ὅλα τά ὡραῖα στήν Κομοτηνή». Κατεύθυνσή μας ἦταν ἡ ὁδός Νικολάου Ζωΐδη. Ἐκεῖ, ἕνας ἐπιχειρηματίας ἀπό τά παλιά, ὁ κύριος Πηλικίδης, ἔχει ἀνοίξει, στόν χῶρο πού στεγαζόταν στό παρελθόν ἡ μπουάτ «Μηδέν», τό «Κόν Κασέ», ἕνα μοντέρνο ἑστιατόριο μέ γεύσεις ἀποκλειστικά ἀπό τήν Θράκη καί ἀπό τήν Μικρασία. Οἱ γεύσεις στήν Μακεδονία καί στήν Θράκη δέν εἶναι ἁπλῶς τέρψη.

Εἶναι ταυτότητα. Καθετί ἕλκει τήν καταγωγή του ἀπό κάπου. Ἀπό μία χαμένη πατρίδα. Ἀπό ἕνα προσφυγικό χωριό. Ἀπό τήν Τραπεζοῦντα, ἀπό τίς Σαράντα Ἐκκλησιές, ἀπό τήν Μικρά Ἀσία, ἀπό τήν ἀνατολική Θράκη, γενικώτερα. Κάθε γεύση κρύβει μιά ἀντίληψη γιά τήν ζωή.

Ἦταν περασμένες τέσσερεις τό ἀπόγευμα. Μιλήσαμε γιά λίγο μέ τόν ἐπιχειρηματία ἡ οἰκογένεια τοῦ ὁποίου στά φοιτητικά μου χρόνια εἶχε τόν «Θεῖο Βάνια» στήν κεντρική πλατεῖα τῆς Κομοτηνῆς, ἄκουσα τά προβλήματα πού πέρασε τό κατάστημα τό ὁποῖο ἄνοιξε ἕξι μέρες πρίν ἀπό τό τρίτο γενικό καθολικό lockdown στήν πανδημία, καί ἔπειτα χάθηκα στίς μνῆμες.

Ὡστόσο ἐνῷ ἔξω ἡ βροχή ἔπεφτε μέ τό τουλούμι «ράι θρού» πού θά ’λεγε καί ὁ Ζαμπέτας, ἕνα πολύ μικρό γεγονός, ἀπαρατήρητο καί συνηθισμένο τούς ντόπιους γιά νά τό ἀξιολογοῦν, ἀλλά πολύ προχωρημένο γιά μένα πού νομίζω ὅτι καταλαβαίνω, κέρδισε τήν προσοχή μου.

Αἴφνης ἄνοιξε ἡ πόρτα καί μπῆκαν στό κατάστημα στό ὁποῖο συχνάζει στήν συντριπτική του πλειονότητα χριστιανικός πληθυσμός, τέσσερεις ὡραιότατες νέες μουσουλμάνες μέ μαντήλες γιά νά γευματίσουν μόνες. Ἡ μία ἀπό τίς τέσσερεις μάλιστα, στήν ὁποία προφανῶς δέν ἄρεσε καί ἰδιαίτερα ἡ μαντήλα, φοροῦσε πάνω ἀπό αὐτήν ἕνα ὡραιότατο μαῦρο καπέλλο. Αἰσθάνθηκα ὅτι βρίσκομαι μπροστά σέ μία μεταβολή. Στήν παρέα ἔκανε ἐντύπωση μόνον ἡ εἰκόνα καί τίποτε ἄλλο, ἀλλά εὐτυχῶς ἦταν κάτι πολύ περισσότερο ἀπό τό τίποτε ἄλλο.

Τό τμῆμα τῆς μουσουλμανικῆς μειονότητας πού ζεῖ στήν Κομοτηνή εἶναι τό πιό συντηρητικό καί τό πιό καταπιεσμένο, γιατί ζεῖ ὑπό τήν σκιά τοῦ τουρκικοῦ προξενείου. Τό ὁποῖο φροντίζει νά τιμωρεῖ καί μέ τοποθέτηση στήν μαύρη λίστα ἀπαγόρευσης εἰσόδου στήν Τουρκία ὅποιον μουσουλμᾶνο δέν ἐφαρμόζει τήν πολιτική του. Τά πράγματα στήν γειτονική Ξάνθη καί στόν Ἕβρο εἶναι σχετικά πιό ἀπελευθερωμένα καί γι’ αὐτό ἄλλως τε ἡ τουρκική διπλωματία προσπαθεῖ νά ἐλέγξει τήν ἐκπαίδευση στόν νομό αὐτό, στέλνοντας μετακλητούς δάσκαλος σέ ἐφαρμογή ἑλληνοτουρκικῶν μορφωτικῶν πρωτοκόλλων τοῦ ’68 μέ κύρια ἀποστολή τήν προπαγάνδα καί τήν ἰσλαμοποίηση τῆς φιλελεύθερης μειονοτικῆς ξανθιώτικης κοινωνίας. Στήν Κομοτηνή ὅμως τά πράγματα εἶναι πιό σκληρά. Τό προξενεῖο ὡς φάντασμα δέν ἀφήνει περιθώριο στούς μουσουλμάνους.

Ἡ εἴδηση μέ τίς τέσσερεις νεαρές εἶναι τριπλή: πρῶτον, στό παρελθόν, ἦταν ἀδύνατον νά συναντήσεις τέσσερεις νεαρές μουσουλμάνες γυναῖκες νά γευματίζουν σέ ὁποιοδήποτε σημεῖο τῆς πόλης ἀσυνόδευτες, πάντα ἦταν μαζί κάποιο μέλος τῆς οἰκογένειάς τους. Στίς περιοδεῖες πού κάνουν μειονοτικοί ὑποψήφιοι βουλευτές μέσα στούς μαχαλᾶδες οἱ γυναῖκες δέν ἐπιτρέπεται νά βρίσκονται στό ἀκροατήριο, ἀλλά παρακολουθοῦν πίσω ἀπό τίς πόρτες τῶν σπιτιῶν τους.

Στά τεμένη ἀπαγορεύεται κατά τήν διάρκεια τῆς προσευχῆς νά προσέρχονται γυναῖκες. Μόνον ἄντρες. Ἡ παρουσία τῶν γυναικῶν ἀπό τήν μειονότητα σέ χῶρο ἑστίασης εἶναι εἴδηση. Σηματοδοτεῖ μία καί καλυμμένη ἐπανάσταση ἀπό τήν καταπίεση.

Δεύτερον, ἦταν ἐντελῶς σπάνιο στό παρελθόν νά συναντήσει κανείς σέ χῶρο ἑστίασης τόν ὁποῖο ἐπισκέπτονται στήν συντριπτική τους πλειονότητα χριστιανοί κάτοικοι τῆς Κομοτηνῆς, μουσουλμάνους ἤ μουσουλμάνες. Σήμερα συμβαίνει. Πρόκειται γιά ἀκόμα μεγαλύτερη ἐπανάσταση.

Τρίτον, ἐξ ἴσου σημαντικό, ἡ μαντήλα καταπιέζει. Τό νά φορᾶς καπέλλο πάνω ἀπό τήν μαντήλα εἴτε ἐπειδή αὐτό πού σέ προστατεύει ἀπό τήν βροχή εἴτε ἐπειδή αὐτό εἶναι δικαιολογία γιατί σοῦ ἀρέσει ἁπλῶς νά φορᾶς καπέλλο ὅπως καί ὅλα τά κορίτσια τῆς ἡλικίας σου, εἶναι μία πολύ ἰσχυρή ἔνδειξη, ὅτι ἡ νέα γενιά τῆς μειονότητας θέλει νά νικήσει τόν φόβο.

Ποῦ καταλήγω; Ὅτι αὐτοί πού σχεδιάζουν πολιτική στήν Ἀθήνα ἀδυνατοῦν νά καταλάβουν τί συμβαίνει στό πεδίο. Προφανῶς οἱ νέες αὐτές γυναῖκες δέν πρόκειται ποτέ νά ἀπαρνηθοῦν τήν τουρκική καταγωγή τους. Προφανῶς! Ἀλλά τό μέγα θέμα τους εἶναι νά ζήσουν τήν ἡλικία τους. Καί ἐπειδή στούς καιρούς μας μέσῳ τοῦ διαδικτύου μποροῦν καί βλέπουν πῶς ζεῖ καί ὁ ὑπόλοιπος κόσμος, κάνουν τήν ἐπανάστασή τους μέ τόν τρόπο τους. Χωρίς κανείς νά μπορεῖ νά τούς πεῖ ὅτι παραβίασαν ὁτιδήποτε. Ἀντί λοιπόν ἡ Ἀθήνα, ἡ ἀνόητη Ἀθήνα, νά κάθεται νά κουβεντιάζει μέ τούς Τούρκους τό θέμα τῆς μειονότητας καί νά τό ἀναγάγει ἀπό ἐσωτερικό μας θέμα σέ διμερές καλό, θά ἦταν διακριτικά νά δεῖ πῶς κοχλάζουν οἱ διεργασίες μέσα στό ἐσωτερικό τῶν νεώτερων γενεῶν τῆς μειονότητας. Δέν πρόκειται γιά παιδιά πού θά ἀπαρνηθοῦν τούς γονεῖς τους, τίς θρησκεῖες τους, τήν ταυτότητά τους. Πρόκειται γιά παιδιά ὅμως πού θέλουν νά ἀπαρνηθοῦν τόν σκληρό ἐθνικισμό τῆς γείτονος πού τούς βασανίζει καί τούς ταλαιπωρεῖ καί τούς καταπιέζει ἐπί δεκαετίες. Πρόκειται γιά παιδιά ἐπίσης πού, ὅπως ἐπισημάναμε καί χθές, ἀντιλαμβάνονται πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία τοῦ νά ἔχεις εὐρώ στό πορτοφόλι καί ἑλληνικό διαβατήριο στήν τσέπη, κάθε φορά πού βγαίνουν ἀπό τά σύνορα τά ἑλληνικά.

Ἄν αὐτό τό μικρό περιστατικό στό «Κόν Κασέ» μπορεῖ νά συγκινήσει κανέναν ἐδῶ στήν Ἀθήνα, πολύ θά τό ἐκτιμοῦσα. Γιατί δυστυχῶς, ὅπως κατάλαβα σέ μία τελευταία συνάντησή μου μέ ἀξιωματοῦχο τόν ὁποῖο ρώτησα, τό μυαλό τῆς Ἀθήνας εἶναι στό τί θά «δώσει» γιά νά ἀφαιρεθεῖ ἀπό τήν ἀτζέντα τό θέμα τῆς μειονότητας. Ἐνῷ στήν πραγματικότητα αὐτήν τήν στιγμή τό μέγα ζητούμενο εἶναι ὅτι οἱ γείτονες ἐπιχειροῦν καί ἀσκοῦν βαθειά κυριαρχία ἐκτός ἀπό τήν μειονότητα καί στήν πλειονότητα ἀλλά καί σέ τμῆμα τοῦ ἑλληνικοῦ κρατικοῦ μηχανισμοῦ. Προσπαθοῦν νά βγάλουν ρίζες στούς θεσμούς. Ἄν θέλουμε νά τούς ἀντιμετωπίσουμε, θά πρέπει νά παίξουμε στά ἴσια καί ἀπό τά δεξιά τους. Μέ σεβασμό στήν θρησκεία τους ἀλλά καί στήν ἑλληνική καί εὐρωπαϊκή ταυτότητα τῶν κατοίκων αὐτῆς τῆς πόλεως. Ὑπάρχει πεδίο δόξης λαμπρόν. Λαμπρούς ἀνθρώπους δέν βλέπω μόνον.