ΕΛΛΑΔΑ. Βαριά απώλεια για τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών – ιδίως του Κινηματογράφου –αποτελεί ο θάνατος του σκηνοθέτη, συγγραφέα και ποιητή Ροβήρου Μανθούλη!

Ο Ροβήρος Μανθούλης άφησε την τελευταία του πνοή, το πρωί της Πέμπτης 21/4, σε ηλικία 92 ετών, σε νοσοκομείο του Παρισιού, όπου νοσηλευόταν με κορονοϊό

Όπως έχει αναφερθεί, «…το τεράστιο έργο του είχε διεθνές εκτόπισμα», ενώ ντοκιμαντέρ-σταθμός είναι το «Ελλάδα, οι ναυαγοί της Ιστορίας».

Ο Ροβήρος έφερε αλλαγές στο ραδιόφωνο, στο θέατρο και στον κινηματογράφο, καθώς ήταν ο δημιουργός εμβληματικών ταινιών.

  • Ποιος ήταν ο Ροβήρος Μανθούλης

Ο Ροβήρος Μανθούλης γεννήθηκε στην Κομοτηνή και μεγάλωσε στην Αθήνα. Συμμετείχε στους κύκλους της Διάπλασης των Παίδων και στις γραμμές του ΕΑΜ των Νέων και συνέχεια της ΕΠΟΝ, σαν διαφωτιστής. Από τα τέλη του 1943 μέχρι την Απελευθέρωση, ήταν το «χωνί» των Εξαρχείων και της Νεάπολης, που έφερνε τα βράδια, από κάποια ταράτσα στο λόφο του Στρέφη, τα αντιστασιακά μηνύματα μπροστά στα ανοιχτά παράθυρα των περιοίκων.

Σαν τους κήρυκες της αρχαίας Αθήνας που μεταδίδανε τις αποφάσεις της Εκκλησίας του Δήμου.

(Με ανάλογες χοάνες, τις διθυραμβοχοάνες, απάγγελλαν στη Σπάρτη τον διθύραμβο στο θέατρο και, ίσως, τα ψηφίσματα οι κήρυκες).

Μετά το Γυμνάσιο σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο κι εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, την ποιητική συλλογή Σκαλοπάτια, (1949). Δάσκαλός του στην ποίηση ήταν ο Νικηφόρος Βρεττάκος και η παρέα του, στο φιλολογικό πατάρι του Λουμίδη, ήταν, ανάμεσα σ’ άλλους, ο Μιχάλης Κατσαρός, ο Νίκος Γκάτσος, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο κριτικός Αλέκος Αργυρίου και ο σκηνοθέτης Φρίξος Ηλιάδης, που εξέδιδε το περιβόητο περιοδικό Ποιητική Τέχνη.

Στις ΗΠΑ ο πρώτος φάκελος

Από το 1949 έως το 1953, σπούδασε Κινηματογράφο και Θέατρο στο Πανεπιστήμιο Syracuse της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Εκεί του ανοίχτηκε και ο πρώτος αμερικανικός φάκελος, όταν δημοσίευσε ένα αντι-μακαρθικό άρθρο στην εφημερίδα του Syracuse. Σ’ αυτήν την πόλη είχε το στρατηγείο του ο Μακάρθι, στα γραφεία της Ομοσπονδίας των Παλαιών Πολεμιστών.

Τον 2ο φάκελο του τον άνοιξαν το 1972, όταν γύριζε στο Χάρλεμ την ταινία «Μπλουζ με σφιγμένα δόντια».

Όταν επέστρεψε από την Αμερική, το 1953, συνεργάστηκε στην αρχή με το «Θέατρο της Τετάρτης» του Ε.Ι.Ρ., φέρνοντας μια καινούρια ραδιοφωνική τεχνική στις θεατρικές διασκευές.

Από το 1956 και για μια δεκαετία περίπου ήταν καθηγητής και Διευθυντής Σπουδών στις Σχολές Κινηματογράφου Ιωαννίδη και Σταυράκου.

Η 1η ανάμειξη του Μανθούλη σε κινηματογραφική σχολή ήρθε το 1956, όπου δίδαξε μέχρι την κατάλυση της ∆ημοκρατίας από τη χούντα των συνταγματαρχών, το 1967.

Ανάμεσα στους γνωστότερους μαθητές του ήταν ο Παντελής Βούλγαρης, ο Νίκος Νικολαΐδης, ο ∆ημήτρης Κολλάτος και ο Βασίλης Ραφαηλίδης, που έγινε και βοηθός του σ’ ένα ντοκιμαντέρ.

  • Το 1957 προσελήφθη στο Υπουργείο Τύπου με σκοπό την οργάνωση Τμήματος Ντοκιμαντέρ. Αλλά σ’ ένα χρόνο απολύθηκε…

Μόλις που πρόφτασε τότε, το 1958, να γυρίσει την 1η του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ για τη Λευκάδα, «Λευκάδα, το νησί των ποιητών», που είναι, , και το πρώτο ελληνικό ντοκιμαντέρ.

Στη Λευκάδα ανέβασε παράλληλα το ποιητικό έργο του Ουίλιαμ Σαρόγιαν «Η Καρδιά μου κει πάνω στα ψηλά», υστέρα από 7 μήνες πρόβες και μερικές παραστάσεις στο Θέατρο Αθηνών. Σ’ αυτό έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση ο Γιώργος Παπαστεφάνου, στο ρόλο ενός παιδιού και ο σημερινός συγγραφέας Στράτης Χαβιαράς, στον ρόλο ενός γέρου 90 χρονών! Ο δε Μάνος Ελευθερίου είχε πάρει μέρος στον χορό των αγροτών –έφερνε πορτοκάλια και αυγά στον «γηραιό» Χαβιαρά όταν ο χορός τον άκουγε να παίζει στη στρατιωτική σάλπιγγα ένα τραγούδι του Μπεν Τζόνσον, που τραγουδούσαν στα καπηλειά του Λονδίνου στις αρχές του 17ου αιώνα.

  • Η διάδοση του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα έγινε έμμονη ιδέα στον Μανθούλη

Το 1958 με πρωτοβουλία του ίδρυσε μαζί με τους Ηρακλή Παπαδάκη, Ρούσο Κούνδουρο, Φώτη Μεσθεναίο, Γιάννη Μπακογιαννόπουλο την «Ομάδα των 5», ένα κίνημα του δημιουργικού ντοκιμαντέρ στον ελληνικό χώρο..

Συνεργάστηκε με το περιοδικό «Κινηματογράφος - Θέατρο», που διηύθυνε ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος. Δραστηριοποιήθηκε για την ανάπτυξη των κινηματογραφικών λεσχών στην Ελλάδα. Ως Γενικός Διευθυντής Προγράμματος της Ελληνικής Τηλεόρασης ανέλαβε τη μετατροπή του σε ΕΡΤ (1975) και της ΥΕΝΕΔ σε ΕΡΤ2 (1982).

Παπανδρέου

Η νέα κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου τον καλεί να αναλάβει την ΥΕΝΕΔ, αλλά δεν δέχεται. Στη συνέχεια του ζητάει να βρει έναν τρόπο να διορθωθεί το χάος που δημιουργήθηκε στην ΕΡΤ γιατί ήταν έτοιμη να κλείσει.

Έγινε κι’ αυτό, η ΕΡΤ συνήλθε και ζητάνε από τον Μανθούλη να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση κατά την μετατροπή της ΥΕΝΕΔ, που στο μεταξύ πέρασε στην αρμοδιότητα του υπουργείου Προεδρίας, σε ΕΡΤ-2.

Έκανε ό,τι μπόρεσε με συνεργάτες του τον Λεωνίδα Ζενάκο, τον Βασίλη Βαφέα και τον Νίνο Μικελίδη ώσπου παραιτήθηκε για να γυρίσει τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» (1983-1986) του Τσίρκα, μια τηλεοπτική σειρά με γαλλική συμπαραγωγή, που κράτησε τρία χρόνια.

Το σήριαλ αυτό μεταδόθηκε μόνο 3 φορές από τότε στην Ελλάδα και 50 ακριβώς φορές από τη γαλλική τηλεόραση.

  • Δεν υπάρχει Γάλλος που δεν έχει δει τουλάχιστον ένα επεισόδιο από τις «Ακυβέρνητες πολιτείες»

«Μια από τις πιο καταπληκτικές και συναρπαστικές ταινίες που είδα στην τηλεόραση τα τελευταία χρόνια», γράφει σε μια επιφυλλίδα της στο περιοδικό L’Évènement du Jeudi η Φρανσουάζ Σαγκάν.

Έχει σκηνοθετήσει, εκτός όλων των άλλων, τις βραβευμένες ταινίες «Πρόσωπο με Πρόσωπο», «Ψηλά το χέρια Χίτλερ», «Μπλουζ με σφιγμένο δόντια», «Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος» και την ελληνογαλλική συμπαραγωγή «Lilly's Story» (Φεστιβάλ Βενετίας).

Μπορεί να έχεις δει τα «Βοήθεια … με παντρεύουνε» και «Η Κυρία Δήμαρχος»

(Η Μελίνα ενθουσιάζεται με το φιλμ που της γύρισε ο Μανθούλης για την «Αφίσα του Κόσμου» και του προτείνει μια ταινία αμερικανικής παραγωγής με παραγωγό τον Ντασέν, με τίτλο «Lilly’s Story». Ο Μανθούλης γράφει το σενάριο (με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου) και στέλνει ένα γαλλικό συνεργείο να γυρίσει κρυφά σκηνές στην Αθήνα, όπου όμως συλλαμβάνεται έξω από την Ασφάλεια της οδού Μπουμπουλίνας.

Τελικά, το φιλμ δεν γυρίστηκε γιατί την παραμονή του γυρίσματος διαλύθηκε η παραγωγός εταιρία. Και δεν μπόρεσε να γυριστεί ούτε στη Ρουμανία γιατί το απαγόρευσε ο Τσαουσέσκου, ο οποίος είχε υπογράψει τις μέρες εκείνες εμπορική συμφωνία με τη χούντα).

Η πρώτη του συνεργασία με τη Γαλλική Τηλεόραση ήταν ως διευθυντής και βασικός σκηνοθέτης της σειράς ντοκιμαντέρ με τίτλο, «Στην αφίσα του κόσμου», η οποία το 1969 βραβεύτηκε από την Ένωση των Γάλλων Κριτικών ως «Η Καλύτερη Εκπομπή της Γαλλικής Τηλεόρασης».

Για την Ευρωπαϊκή Τηλεόραση έχει γυρίσει 90 κοινωνιολογικά ντοκιμαντέρ, ταινίες μεγάλου μήκους, μιούζικαλ και την τηλεοπτική διασκευή από τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα.

Υπήρξε πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας στο Παρίσι (1991 -2001) ενώ έχει τιμηθεί για το σύνολο του έργου του στη Γαλλία με το Μετάλλιο της Πόλεως των Παρισίων.

Έχει μεταφράσει στα γαλλικά τον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη και τα έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Αυτός και το παντελόνι του», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι» για την Ελληνική Τριλογία: Ulysse, trios fois Ulysse (με συνεργασία, στους γαλλικούς διάλογους, της Ρεζίν Ασίλ-Φουλντ και της Εβλίν Γκιουιμαρά).

Την «Τριλογία» σκηνοθέτησε και παρουσίασε στο Θέατρο La Main d' Or στο Παρίσι. Επίσης μετέφρασε στα γαλλικά (με τη συνδρομή της ηθοποιού Εβλίν Γκιουιμαρά) και σκηνοθέτησε για το Φεστιβάλ της Αβινιόν την «Κοινή λογική» του Γιώργου Μανιώτη.

  • «Κόσμος κατ' εμέ»

Πριν ένα χρόνο είχε διεξαχθεί πλούσιο αφιέρωμα στο έργο του για την μεγάλη οθόνη, ενώ οι εκδόσεις Πυξίδα της Πόλης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων είχαν επανεκδώσει δύο σημαντικά βιβλία του, δύο τόμους του βιβλίου «Κόσμος κατ' εμέ» το οποίο αποτελεί ένα χρονικό αναμνήσεων του.

Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών υποκλίνεται

Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών αποχαιρέτησε με θλίψη το επίτιμο μέλος της:

«Ο Ροβήρος Μανθούλης υπήρξε έναν πολίτης του κόσμου, μας δίδαξε σεμνά και αθόρυβα ότι για να γίνεις καλλιτέχνης πρέπει να ζεις σαν καλλιτέχνης , να γίνεις ο ίδιος έργο τέχνης ,πράγμα που τήρησε και διατήρησε μέχρι το τέλος χωρίς να φοβάται κανένα τίμημα.

Το πλούσιο έργο του και οι σπάνιες γνώσεις του γαλούχησαν πολλές γενιές καλλιτεχνών που μέχρι και σήμερα μετάλαβαν το λόγο του ως θεία κοινωνία.

Στο πλευρό του μέχρι την τελευταία στιγμή βρίσκονταν ο μοναδικός γιος του Αλέξης Μανθούλης. Κι έτσι έκλεισε ο κύκλος ζωής και δημιουργίας ενός επωνύμου Έλληνα κινηματογραφιστή, την ίδια μέρα που η τότε Δικτατορία έμελλε να εισβάλει και να ανακόψει και τη δική του καλλιτεχνική δράση στον ελλαδικό χώρο.

Η χούντα -σαν σήμερα- τον βρήκε στο φεστιβάλ της Ιέρ, όπου λόγω της δήλωσης του εναντίον των συνταγματαρχών, του αφαίρεσαν την ιθαγένεια και έζησε εξόριστος στο Παρίσι.

Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών υποκλίνεται στην μνήμη του.»

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις