ΚΟΣΜΟΣ. Σαν σήμερα 7 Ιουλίου 1550, οι Ισπανοί κονκισταδόρες φέρνουν τη σοκολάτα στην Ευρώπη, που σύντομα θα γίνει το αγαπημένο ρόφημα των ευγενών.

2000 π.Χ.-15ος αιώνας μ.Χ.

Στις ζούγκλες της Κεντρικής Αμερικής, στη σκιά των μεγάλων δέντρων

Πόσο βαρετή θα ήταν η ζωή πριν από τον 16ο αιώνα, πόσο άγευστη. Οι Ευρωπαίοι δεν γνώριζαν ακόμα τι εστί σοκολάτα. Εντάξει, για να είμαστε δίκαιοι, και για άλλα πράγματα δεν είχαν ιδέα – ας πούμε για την πενικιλίνη – και ο βίος τους, για τα δικά μας δεδομένα, ήταν ένα γρήγορο πέρασμα από αυτόν τον πλανήτη – άλλος ένας λόγος για να είναι διπλά απολαυστικός όσο κρατούσε.

Ο θεός των Αζτέκων Quetzalcoatl σύμφωνα με τον μύθο ήταν εκείνος που δώρισε στον άνθρωπο τους καρπούς του κακάου

Παρόλο που το κακαόδεντρo είναι αυτοφυές σε διάφορα μέρη της Νότιας Αμερικής, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η σοκολάτα είναι γέννημα θρέμμα της Μεσοαμερικής, εκεί όπου σήμερα βρίσκονται το Νότιο Μεξικό και η Κεντρική Αμερική. Σε ανασκαφές έχουν βρεθεί σκεύη με υπολείμματα θεοβρωμίνης, μιας ουσίας που περιέχεται στο κακάο. Έτσι γνωρίζουμε ότι οι Μάγια χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του κακαόδεντρου για να παρασκευάσουν ένα ζεστό ρόφημα σοκολάτας για τελετουργική χρήση ήδη από το 1900 π.Χ.

Κάποιες φορές πρόσθεταν καλαμποκάλευρο, βανίλια ή άνθη, συχνότερα όμως το έπιναν σκέτο. Καταλαβαίνετε ότι η γεύση της ήταν πικρή, δεν έβαζαν γλυκαντικά και η ζάχαρη τους ήταν άγνωστο είδος. Αυτά τα σκεύη που βρέθηκαν μοιάζουν με μπολ, έχουν μεγάλο άνοιγμα κι ένα στόμιο στη μία άκρη, από όπου έριχναν το ρόφημα από μεγάλο ύψος σε άλλο σκεύος, για να δημιουργήσουν αφρό. Η σοκολάτα ήταν η σαμπάνια τους, δεν έλειπε από καμιά επίσημη τελετή και γιορτή, δείγμα πλούτου και δύναμης ενός μεγαλόθυμου ηγεμόνα.

Ρόφημα από κόκκους κακάου έφτιαχναν και οι Αζτέκοι, χρονικά μεταγενέστεροι και εγκατεστημένοι βορειότερα από τους Μάγια. Την προτιμούσαν κρύα και βαριά παρφουμαρισμένη με βανίλια, τσίλι και σπόρους από το δέντρο kapok. Έμοιαζε δε με αίμα, γιατί την έβαφαν κόκκινη. Πρόσθεταν ενίοτε μέλι, αλλά και αλεύρι καλαμποκιού, για να κάνουν τη σοκολάτα πηχτή. Ακόμα και σήμερα, αυτή η συνήθεια επιβιώνει στο Μεξικό, όπου με καλαμποκάλευρο φτιάχνουν διάφορα ροφήματα, με σοκολάτα ή χωρίς (ονομάζονται atole και champurrado αντίστοιχα).

Κακαόδεντρο, το δέντρο της ζωής

Για τους ιθαγενείς το κακαόδεντρο ήταν το δέντρο της ζωής, μια θεότητα από μόνο του, κι έτσι απεικονίζεται στην τέχνη τους. Ζούσε και μεγάλωνε πάντα στη σκιά, κρυμμένο κάτω από τα μεγάλα δέντρα της ζούγκλας. Συμβολικά, αντιπροσώπευε τη σκοτεινή πλευρά της ζωής, τον αόρατο Κάτω Κόσμο, «το κρυμμένο στόμα που καταπίνει τους νεκρούς». Το κακάο συνδέεται επίσης με την αναγέννηση στην επόμενη ζωή.

Πολύ σωστά ο Σουηδός βοτανολόγος Linnaeus το βάφτισε Theobroma cacao («τροφή των θεών»). Πρόκειται για ένα αειθαλές δέντρο που σε άγρια κατάσταση μπορεί να φτάσει τα 6-12 μέτρα, αλλά στις φυτείες κλαδεύεται, προκειμένου να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο. Καρπίζει όλο τον χρόνο και πάνω στους κορμούς μπορείς να δεις ταυτόχρονα λουλούδια και καρπούς.

Έχει λεία, γυαλιστερά φύλλα με ελλειπτικό σχήμα. Συστάδες από μικρά ροζ άνθη εμφανίζονται στον κορμό του δέντρου, κατά μήκος των κύριων κλάδων του, ακόμη και στις εκτεθειμένες ρίζες. Από κάθε τέτοιο σύμπλεγμα προκύπτει συνήθως ένας καρπός 15-35 εκ., που μοιάζει με μπάλα του αμερικανικού ποδοσφαίρου και φέρει χαρακτηριστικές επιμήκεις αυλακώσεις. Όταν ωριμάζει ο καρπός, παίρνει χρώμα κόκκινο ή κιτρινοπράσινο. Στο εσωτερικό του κρύβει πέντε «κελιά». Το καθένα από αυτά έχει σειρές από κόκκους (σπόρους) μέσα σε έναν λευκό και πολύ όξινο πολτό, από τον οποίο οι τοπικές κοινωνίες φτιάχνουν αλκοόλ. Κάθε δέντρο παράγει περίπου 30 καρπούς τον χρόνο.

16ος αιώνας

Η σοκολάτα στα ευρωπαϊκά σαλόνια

Το 1492 ο Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατάκτηση ολόκληρης της ηπείρου. Ακολουθούν τρία ταξίδια γνωριμίας. Στο προτελευταίο από αυτά κατάσχει ένα πλοιάριο των Μάγια γεμάτο κόκκους κακάου, για τους οποίους γνώριζε ότι είχαν χρήση νομίσματος, αλλά όχι ότι με αυτούς έφτιαχναν σοκολάτα. Επιστρέφει στην Ισπανία και τους παρουσιάζει στη βασίλισσα Ισαβέλλα, κι εκείνη τους βάζει στο μουσείο. Άδοξη η πρώτη επαφή της Ευρώπης με τους πολύτιμους καρπούς.

Το 1528 ο Ερνάν Κορτές, ο Ισπανός κατακτητής που ήταν υπεύθυνος για την κατάλυση της αυτοκρατορίας των Αζτέκων, παρατηρώντας την αστείρευτη ενέργεια του αυτοκράτορα των Αζτέκων, Μοντεζούμα, ο οποίος έπινε περίπου 40 κούπες σοκολάτα την ημέρα, αποφάσισε να τη δοκιμάσει κι εκείνος. Γράφει μάλιστα στον βασιλιά Κάρολο Κουίντο της Ισπανίας ότι αισθάνεται πιο δραστήριος. Ήταν η πρώτη φορά που ένας Ευρωπαίος διαπίστωνε τις θετικές παρενέργειες της καφεΐνης.

Μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα, οι Ισπανοί ευγενείς έχουν γνωριστεί καλύτερα με τη σοκολάτα, σε μια πιο γλυκιά εκδοχή από εκείνη της Αμερικής, αφού την αναμειγνύουν με ζάχαρη. Παραμένει ωστόσο άγνωστη στον λαό. Την ίδια περίοδο αρχίζει να αποκτά φήμη ως γιατρικό διά πάσαν νόσον. Ένα πανάκριβο φάρμακο για τους λίγους εκλεκτούς. Επαινέθηκε για τη χαλαρωτική της δράση και γιατί ξυπνούσε τις αισθήσεις, και σύντομα έγινε το αγαπημένο «ναρκωτικό» της αριστοκρατίας. Για την παρασκευή της χρησιμοποιούσαν πλέον γάλα, αντί για νερό, και μπαχαρικά, όπως κανέλα, μπαχάρι, γλυκάνισο και γαρίφαλο.

Αλλά και πίσω στην πατρίδα της η σοκολάτα είχε υποστεί ανάλογη μεταμόρφωση, αφού τα γούστα και οι προτιμήσεις άλλαζαν παράλληλα με την αλλαγή στη σύνθεση του πληθυσμού. Έτσι, τα χρόνια μετά την ισπανική κατάκτηση, οι άποικοι έφεραν τις δικές τους συνήθειες, «μπασταρδεύοντας» τη σοκολάτα των Αζτέκων.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις